Τράπεζες: Αλλαγές στους πλειστηριασμούς ενόψει stress test

Αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με στόχο την καλύτερη «θωράκιση» των τραπεζών, όταν εκπλειστηριάζουν περιουσιακά στοιχεία επί των οποίων έχουν υποθήκες, συζητούν κυβέρνηση και uεσμοί, ενόψει του κρίσιμου stress test που θα ξεκινήσει τον προσεχή Φεβρουάριο.

Όπως είναι γνωστό, η διαβούλευση για το θέμα έχει ξεκινήσει με πρωτοβουλία των uεσμών και η πρόταση που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι προβλέπει σημαντικές τροποποιήσεις στην κατάταξη των πιστωτών.

Ειδικότερα, προτείνεται να προηγούνται οι απαιτήσεις των -μισθωτών- εργαζομένων ως 6 μισθούς και να ακολουθούν τυχόν ληξιπρόθεσμες οφειλές ΕΝΦΙΑ. Αμέσως μετά θα κατατάσσονται οι πιστωτές, με εμπράγματες εξασφαλίσεις επί των περιουσιακών στοιχείων που βγαίνουν στο σφυρί (σ.σ. συνήθως είναι οι τράπεζες), το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τελευταίοι θα είναι οι πιστωτές, χωρίς εξασφαλίσεις. 

Με την παραπάνω «φόρμουλα», η μεν κυβέρνηση εξασφαλίζει την ικανοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των απαιτήσεων εργαζομένων καθώς και την εισπραξιμότητα του ΕΝΦΙΑ, οι δε τράπεζες θα δουν το ποσοστό που εισπράττουν σήμερα από το αποτέλεσμα του πλειστηριασμού (σ.σ. εκπλειστηρίασμα) να αυξάνεται από 65% σε επίπεδα υψηλότερα του 75%. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, θα εισπράττουν το 100% του εκπλειστηριάσματος.

Παρότι η ρύθμιση δεν έχει οριστικοποιηθεί, οι τράπεζες αισιοδοξούν ότι θα περάσει, αφενός, λόγω της αποφασιστικότητας των uεσμών, αφετέρου, λόγω της επικείμενης άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test). Ένα από τα θέματα στα οποία αναμένεται να επικεντρωθεί το stress test είναι η ρευστοποιήσιμη αξία των εξασφαλίσεων που διαθέτουν οι εγχώριες συστημικές τράπεζες.

Οι τελευταίες, στο τέλος του 2016, είχαν καταγγελμένα δάνεια ύψους 48 δισ. ευρώ, για τα οποία είχαν σχηματίσει προβλέψεις 29 δισ. ευρώ, ενώ διέθεταν εξασφαλίσεις εύλογης αξίας 21 δισ. ευρώ. Με βάση τους υφιστάμενους χρόνους απονομής δικαιοσύνης, για να φθάσει στην εκποίηση μια εξασφάλιση δανείου απαιτείται μεσοσταθμικά διάστημα 5 ετών, με αποτέλεσμα να μεσολαβεί σημαντική πτώση της αξίας του ενεχύρου.

Επιπρόσθετα, παρότι οι τράπεζες είναι συνήθως οι επισπεύδουσες, αναλαμβάνοντας όλα τα σχετικά έξοδα, εισπράττουν μόνο το 65% του εκπλειστηριάσματος (σ.σ. εξαιρούνται οι περιπτώσεις που έγραψαν ενέχυρα με βάση το βασιλικό διάταγμα του 1923). Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, οι ενυπόθηκες απαιτήσεις των τραπεζών κατατάσσονται αμέσως μετά από αυτές των εργαζομένων, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που οι τράπεζες προηγούνται έναντι όλων των υπολοίπων.

Πώς επιδρούν οι αλλαγές στο επικείμενο stress test

Με δεδομένο ότι ξεκινούν από τον τρέχοντα μήνα οι -ηλεκτρονικοί- πλειστηριασμοί, μετά από μια τριετία, που πρακτικά είχαν «παγώσει», τα ποσά που θα εισπράξουν οι τράπεζες ως τον Φεβρουάριο-Μάρτιο θα χρησιμοποιηθούν ως ενδεικτικά από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό ( SSM) για το αν έχουν αποτιμήσει ορθά τη ρευστοποιήσιμη αξία ενεχύρων για καταγγελμένα δάνεια.

Αν η κυβέρνηση νομοθετήσει γρήγορα τις αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ο παραπάνω κίνδυνος θα αμβλυνθεί, καθώς θα βελτιωθούν τα ποσά είσπραξης των τραπεζών.

«Κλειδί» για τις τράπεζες η αναδρομική ισχύς

«Κλειδί» βέβαια θα είναι να ισχύσουν οι αλλαγές αναδρομικά και όχι από 1/1/2018, όπως αρχικά έχει συζητηθεί.

Αν η συζητούμενη νέα κατάταξη πιστωτών ισχύσει για κατασχέσεις που πραγματοποιούνται από 1/1/2018 και έπειτα, οι τράπεζες θα δουν το θετικό όφελος μετά από επτά μήνες. Επομένως, δεν θα υπάρξει σε ποσοτικό επίπεδο θετική επίδραση στο stress test. Στα ποιοτικά χαρακτηριστικά, η αλλαγή θα προσμετρηθεί θετικά.

Αντίθετα, τα οφέλη θα είναι μεγαλύτερα, εφόσον η ισχύς των ενδεχόμενων αλλαγών είναι αναδρομική καθώς η σειρά κατάταξης των πιστωτών ορίζεται από τον χρόνο της κατάσχεσης και όχι από τον πλειστηριασμό που ακολουθεί μετά από τουλάχιστον επτά μήνες.

Σημειώνεται ότι λόγω της απαγόρευσης πλειστηριασμών και εν συνεχεία των απεργιών δικηγόρων και συμβολαιογράφων, έχουν πραγματοποιηθεί πολύ λίγοι πλειστηριασμοί τα τελευταία τρία χρόνια. Επομένως, εκκρεμεί πλήθος πλειστηριασμών, με βάση τον αριθμό των κατασχέσεων στις οποίες έχουν προχωρήσει οι τράπεζες.

Το 2009, λίγο πριν δηλαδή το ξέσπασμα της εγχώριας κρίσης, πραγματοποιήθηκαν 52.000 πλειστηριασμοί ακινήτων και 7.000 πλειστηριασμοί κινητών αξιών. Στον αντίποδα, το 2016, διενεργήθηκαν μόλις 5.650 πλειστηριασμοί ακινήτων και 800 κινητών αξιών, σημειώνοντας πτώση της τάξης του 90% σε σχέση με το 2009.

Στοχευμένοι πλειστηριασμοί

Οι τραπεζίτες διαβεβαιώνουν ότι οι πλειστηριασμοί θα είναι στοχευμένοι σε ακίνητα οφειλετών για τους οποίους υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι ανήκουν στην κατηγορία των «στρατηγικών κακοπληρωτών», σημειώνοντας ότι έχει προηγηθεί «ξεσκόνισμα» των δανείων και της περιουσιακής κατάστασης των οφειλετών από τις τράπεζες.

«Στόχος είναι να σταλεί το μήνυμα ότι η περίοδος ατιμωρησίας τελείωσε» σημειώνουν. Άλλα στελέχη πάντως εμφανίζονται λιγότερο αισιόδοξα, εκτιμώντας ότι η δημιουργία «κουλτούρας συνέπειας» θα απαιτήσει χρόνο, επιμονή και συστηματική δουλειά από πλευράς τραπεζών.