Ναι μεν, αλλά για τη σύσταση εθνικής bad bank

Δύσκολη άσκηση θα αποδειχθεί, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το ενδεχόμενο σύστασης bad bank στην Ελλάδα, με βάση τις σχετικές προτάσεις της Κομισιόν, καθώς σε περίπτωση κρατικής χρηματοδότησης ή εγγύησης θα πρέπει να αποφευχθεί η ταξινόμηση του οργανισμού στη γενική κυβέρνηση  και η επακόλουθη επιβάρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος.

Στην τακτική επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος, που δημοσιεύτηκε την περασμένη Πέμπτη, η ΤτΕ αναλύει, με τη μορφή ειδικού θέματος, τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (Non Performing Loans – NPLs, που ανακοινώθηκαν στις 13 Μαρτίου 2018.  

Ένας από τους τέσσερις βασικούς άξονες για να διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση μείωσης των NPLs είναι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η σύσταση Εταιρειών Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Management Companies- ACM), δηλαδή εθνικών bad banks.  

Η πρόταση της Κομισιόν αποτελεί ένα μη δεσμευτικό τεχνικό σχέδιο για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συσταθούν bad banks ή να ληφθούν συνολικά μέτρα διαχείρισης των NPLs, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις τράπεζες και τις κρατικές ενισχύσεις.

Η ΤτE αφού αναλύει το σχέδιο της Κομισιόν προχωρά στην αξιολόγηση της δυνατότητας σύστασης bad bank στην Ελλάδα, θέτοντας ως προτεραιότητα την αποφυγή επιβάρυνσης του δημοσιονομικού ελλείμματος αν κριθεί σκόπιμο να εξετασθεί το ενδεχόμενο.   

Κλειδί για το αν η bad bank ταξινομηθεί ή όχι στους εθνικούς λογαριασμούς της γενικής κυβέρνησης και επομένως επιβαρύνει το έλλειμμα είναι ο τρόπος και η έκταση της κρατικής χρηματοδότησης ή παροχής εγγυήσεων.  Εάν η αγορά των δανείων από την bad bank γίνει με την παράδοση στα πιστωτικά ιδρύματα τίτλων κύριου ανασφάλιστου χρέους (senior unsecured bonds), οι τίτλοι αυτοί ενδέχεται να φέρουν την εγγύηση του Δημοσίου και συνεπώς θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ενέχυρο από τα πιστωτικά ιδρύματα στις πράξεις νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Υπάρχει, όμως, ο κίνδυνος η εταιρεία ειδικού σκοπού να χαρακτηριστεί ως δημόσιος οργανισμός.

Υπό το παραπάνω πρίσμα, θα ήταν προτιμητέο τα senior unsecured bonds να μην φέρουν κρατική εγγύηση. Σε αυτή την περίπτωση οι τράπεζες, πιθανώς, να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ομόλογα ως ενέχυρο στις πράξεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Ταυτόχρονα, η διεθνής πρακτική δείχνει, σύμφωνα με την ΤτE, ότι τέτοια χρηματοδοτικά σχήματα χαρακτηρίζονται ως δυσκίνητα και συνήθως απαιτούν μεγαλύτερη αρχική κεφαλαιακή ενίσχυση.

Εναλλακτικά, μπορούν να εκδοθούν τίτλοι μειωμένης εξασφάλισης (subordinated bonds) από την bad bank για τη χρηματοδότηση και την αναγνώριση των δανείων στην εύλογη αξία (fair value), κατά την πρώτη μέρα λειτουργίας της, κάτι τέτοιο, όμως, θα επιφέρει μεγαλύτερη επιβάρυνση στο κόστος διαχείρισης.

Αντίθετα, εάν η bad bank ταξινομηθεί εκτός των εθνικών λογαριασμών, οι τυχόν καταβληθείσες κρατικές εγγυήσεις μπορεί να έχουν δημοσιονομική επίδραση μόνο κατά την έναρξη, στη διαδικασία της σύστασης της εταιρίας.

Γιατί είναι δύσκολη η χρηματοδότηση της bad bank μόνο με ιδιωτικά κεφάλαια

Στην περίπτωση, που η εταιρεία συσταθεί αποκλειστικά με χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια, θα πρέπει να αποκτήσει τα «κόκκινα» δάνεια από τις τράπεζες σε τιμές αγοράς, κάτι που θα οδηγήσει, σύμφωνα με την ΤτE, σε εγγραφή ζημιών, επηρεάζοντας την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών.

Εναλλακτικά, μπορεί μια τράπεζα να εισφέρει το χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων, αποκτώντας ποσοστό στη bad bank και επομένως συμμετοχή στη κατανομή μελλοντικών ζημιών ή κερδών.

Αποκλειστικός σκοπός των bad banks, ως εταιρείες ειδικού σκοπού, είναι η διαχείριση των δανειακών απαιτήσεων και η αποεπένδυση σε αυστηρά καθορισμένο χρονικό διάστημα. Η στελέχωσή τους θα πραγματοποιείται με όρους αγοράς, που σημαίνει ότι η διοίκησή τους θα περνά από αυστηρό έλεγχο και τα εκτελεστικά μέλη θα πρέπει να διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα (fit & proper) που ορίζει το εποπτικό πλαίσιο.

Οι τρεις περιπτώσεις που βάζει κεφάλαια και το Δημόσιο

Δημόσια κεφάλαια μπορούν να δοθούν για χρηματοδότηση της bad bank εφόσον συντρέχουν οι εξής τρεις προϋποθέσεις που είναι ενσωματωμένες ήδη στο εθνικό δίκαιο και στην περίπτωση της Ελλάδας κάποιες εξ αυτών έχουν ήδη εφαρμοσθεί:  

• στο πλαίσιο εφαρμογής μέτρων εξυγίανσης (ν. 4336/2015).  H bad bank ιδρύεται με αποκλειστικό σκοπό το διαχωρισμό των περιουσιακών στοιχείων του ισολογισμού της τράπεζας στην οποία ενεργοποιούνται μέτρα εξυγίανσης.  
• λόγω πτώχευσης τραπεζικού ιδρύματος και ενεργοποίησης της δυνατότητας διαχωρισμού της τράπεζας σε καλή και κακή (bad bank).   
• όταν εφαρμόζονται μέτρα προληπτικής κεφαλαιοποίησης. Στην περίπτωση αυτή, η κρατική ενίσχυση χορηγείται με το σκεπτικό ότι εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό για τον οποίο πραγματοποιούνται και οι ανακεφαλαιοποιήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων. Στην περίπτωση αυτή όμως, για την πραγματοποίηση της μεταβίβασης των δανειακών χαρτοφυλακίων απαιτείται η διεξαγωγή άσκησης εξέτασης της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών (Asset Quality Review).