Μία από τις σημαντικότερες επιστημονικές αποδείξεις ότι η Ελλάδα και μπορεί και παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα ποιότητας, ειδικά στον αγροτοδιατροφικό τομέα παρέχει έρευνα του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), που κατατάσσει τη χώρα στους κυριότερους προμηθευτές προϊόντων πρωτογενούς τομέα για τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ.

Συγκεκριμένα, στην έρευνα του Καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου, κυρίου Ιωάννη Χαλικιά, για το λογαριασμό του ΚΕΕΜ, επί των 60 βασικότερων αγροτικών προϊόντων, «η χώρα μας περιλαμβάνεται στους πέντε πρώτους προμηθευτές σε 26 χώρες με ποσοστά συμμετοχής στις εισαγωγές τους που ξεπερνούν το 70%.

Συγκεκριμένα, η Ελλάδα είναι Νο1 προμηθευτής 35 αγροτικών προϊόντων σε 14 χώρες, 2ος προμηθευτής 23 προϊόντων σε 17 χώρες, 3ος προμηθευτής 20 προϊόντων σε 13 χώρες, 4ος προμηθευτής 17 προϊόντων σε 10 χώρες και 5ος προμηθευτής 12 προϊόντων επίσης σε 10 χώρες».

Κατά την παραλαβή των πορισμάτων της έρευνας, η Πρόεδρος του ΠΣΕ, κυρία Χριστίνα Σακελλαρίδη τόνισε ότι «η Επίσημη Πολιτεία, τα αρμόδια Υπουργεία, συλλογικοί φορείς, επιχειρήσεις και κυρίως οι άνθρωποι που δημιουργούν και παράγουν στον πρωτογενή τομέα, αλλά και όσοι επιθυμούν τώρα να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν, έχουν πλέον στα χέρια τους έναν χρήσιμο Οδικό Χάρτη Εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Ένα εργαλείο χάραξης στρατηγικής με συγκεκριμένες κατευθύνσεις, για την αξιοποίηση εμπορικών δικτύων, την αναζήτηση συνεργασιών και τη διείσδυσή τους, στις μεγαλύτερες και πιο αξιόπιστες αγορές του κόσμου.

Από την άλλη πλευρά, η έρευνα αποδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν ανταγωνίζεται τη φθηνή παραγωγή των Τρίτων Χωρών, αλλά παράγει προϊόντα ποιότητας, με καινοτομίες και τεχνογνωσία που απευθύνονται σε αναπτυγμένες, ανοικτές οικονομίες.

Ως εκ τούτου, θα πρέπει και στην Ελλάδα να ισχύουν θεσμοί και λειτουργίες αναπτυγμένης, ανοικτής οικονομίας, σε όρους επιχειρηματικού περιβάλλοντος, φορολογικού πλαισίου και συνεκτικής εθνικής στρατηγικής εξωστρέφειας, από τον πρωτογενή τομέα ως τις υπηρεσίες. Με ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, με άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων, με σχέδιο διεθνοποίησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και με αξιοποίηση ανθρώπων που έχουν εμπειρία και γνώσεις του εξωτερικού εμπορίου, οι παγκόσμιες πρωτιές που ήδη απολαμβάνουν τα ελληνικά προϊόντα μπορούν να επεκταθούν και να αποτελέσουν τη βάση όχι μόνο για την ανάκαμψη από την κρίση, αλλά για μία πιο σταθερή πορεία ανάπτυξης, μεσομακροπρόθεσμα».

Από την πλευρά του, ο Καθηγητής του ΟΠΑ, κύριος Ιωάννης Χαλικιάς υπογράμμισε ότι «η Ελλάς είναι βασικός προμηθευτής πολλών αγροτικών προϊόντων και έχει σημαντική παρουσία στις διεθνείς αγορές. Μπορεί, όμως, να ενισχύσει τη θέση της σε περισσότερες αγορές και σε νέα αγροτικά προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, υιοθετώντας στρατηγικές και επιχειρησιακά σχέδια που θα έχουν τους εξής στόχους: Τη σημαντική αύξηση των εξαγωγών των επωνύμων τυποποιημένων και πιστοποιημένων προϊόντων σε βάρος των εξαγωγών χύμα προϊόντων (όπως ελαιόλαδο, οπωροκηπευτικά, οίνοι ποιότητας, γαλακτοκομικά & άλλα γεωργικά προϊόντα εθνικής σημασίας), τη σημαντική αύξηση των μεριδίων που κατέχει στις διεθνείς αγορές και ιδιαίτερα σε ορισμένες αγορές στις οποίες κατέχει χαμηλά μερίδια αγοράς, και την ουσιαστική διείσδυση σε νέες δυναμικές αγορές ταχέως αναπτυσσόμενων χωρών».

Οι κορυφαίες επιδόσεις

Όλες οι κατηγορίες αγροτικών προϊόντων παρουσιάζουν αύξηση των εξαγωγικών τους επιδόσεων κατά την περίοδο 1988 – 2010. Ειδικότερα, μεταξύ των κυριοτέρων (2-ψήφιων) κατηγοριών, το μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής εμφανίζουν τα προϊόντα: φρούτα και λαχανικά (+13,1%), ψάρια, οστρακοειδή και μαλάκια (+11,2%), καπνός & προϊόντα καπνού (+9,1%) και γαλακτοκομικά προϊόντα (+8,3%). Οι λοιπές κύριες κατηγορίες σημείωσαν μέσο ρυθμό μεταβολής που κυμαίνεται από +0,3% (ζάχαρη και παρασκευάσματα από ζάχαρη & μέλι) έως +3,3% (δημητριακά & παρασκευάσματα).

Αύξηση παρουσιάζει και η μέση αξία των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων. Ειδικότερα, κατά την περίοδο 1988-2010, ο δείκτης μέσης αξίας του συνόλου των αγροτικών προϊόντων αυξήθηκε κατά +70,6% σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής +3,3%. Υπενθυμίζεται ότι η μέση αξία υπολογίζεται με απλή διαίρεση της αξίας δια του όγκου και συνεπώς οι μεταβολές της δεν οφείλονται μόνο στη μεταβολή των τιμών, αλλά και στις αλλαγές της ποιοτικής σύνθεσης των εξαγωγών.
 
Από τις κύριες κατηγορίες προϊόντων, τον υψηλότερο μέσο ρυθμό μεταβολής των τιμών παρουσιάζουν τα δημητριακά & παρασκευάσματα δημητριακών (μέσος ρυθμός μεταβολής +3,6%). Ακολουθούν, ο καπνός & προϊόντα καπνού με +3,5%, τα φρούτα και λαχανικά με +2%, τα λάδια & λίπη φυτικής προέλευσης με +1,5%, τα ποτά με +1,4% και τα γαλακτοκομικά προϊόντα & αυγά πουλιών με +1%. Αντίθετα, μείωση της μέσης αξίας σημείωσαν τα διάφορα προϊόντα & παρασκευάσματα διατροφής (-0,5%), τα ψάρια, οστρακοειδή, μαλάκια, κλπ (-0,8%) και η ζάχαρη & παρασκευάσματα από ζάχαρη & μέλι (-2,8%).

Η ΕΕ είναι ο κύριος προορισμός των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Όμως, το ποσοστό συμμετοχής των χωρών αυτών συνεχώς μειώνεται και από 79% το 1988 περιορίστηκε σε 62% το 2010. Αυξητική τάση παρατηρείται στις εξαγωγές προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να αποτελούν τον δεύτερο τόπο προορισμού των εξαγωγών με συνολικό ποσοστό συμμετοχής 20,4% (από 2,3% το 1988). Η Β. Αμερική και οι χώρες της Β. Αφρικής & Μέσης Ανατολής είναι ο τρίτος και τέταρτος προορισμός των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων με ποσοστά συμμετοχής 5,1% και 4%, αντίστοιχα.

Τα προϊόντα-πρωταθλητές

Τα στοιχεία της έρευνα του ΚΕΕΜ είναι όντως εντυπωσιακά, καθώς αποκαλύπτουν ότι στα περισσότερα προϊόντα (54 από το σύνολο των 60) η χώρα μας περιλαμβάνεται στους πέντε κυριότερους προμηθευτές σε 26 χώρες – μέλη της Ε.Ε και του Ο.Ο.Σ.Α.

Ειδικότερα, για τα αγροτικά προϊόντα που το 2010 οι εξαγωγές τους ξεπέρασαν τα 50 εκ. €, παρατηρούμε ότι στα νωπά ψάρια είμαστε οι πρώτοι προμηθευτές της Ιταλίας με ποσοστό συμμετοχής 38,5% στο σύνολο των εισαγωγών της χώρας.

Ακολουθούν τα λοιπά διατηρημένα λαχανικά (Αυστραλία: 19,9%), Βερίκοκα, κεράσια & ροδάκινα (Πολωνία: 69%, Ιταλία: 49,7%, Ην. Βασίλειο: 39,4% και Γερμανία: 28,1%), καπνά χωρίς αφαίρεση μίσχων (Βουλγαρία: 53,9% και Βέλγιο: 34,3%), πορτοκάλια (Ρουμανία: 72,9% και Ουγγαρία: 51,3%), τσιγάρα (Βουλγαρία: 34,8%), φρούτα με κουκούτσια, νωπά (Ρουμανία: 37,4%), λοιπά παρασκευάσματα διατροφής (Κύπρος: 32%), ζάχαρη (Βουλγαρία: 58,7%), κρασιά (Κύπρος: 26,4%), άλλα νωπά φρούτα (Ρουμανία: 48,8%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένες αγορές η χώρα μας είναι ο πρώτος προμηθευτής περισσοτέρων του ενός αγροτικών προϊόντων. Για παράδειγμα, στη Βουλγαρία η Ελλάδα είναι ο πρώτος προμηθευτής σε 13 προϊόντα (παγωτά, μακαρόνια, ψωμί & φρυγανιές, άλλα λαχανικά & μείγματα λαχανικών, λαχανικά διατηρημένα, μανταρίνια, φράουλες, ζάχαρη, καπνά, τσιγάρα, κλάσματα λαδιών, εξευγενισμένο λάδι και φυτικά λίπη & λάδια). Στην Κύπρο σε 12 προϊόντα (παγωτά, σουπιές, χταπόδια & καλαμάρια, ψωμί & φρυγανιές, μπισκότα & γκοφρέτες, λοιπά προϊόντα αρτοποιίας & ζαχαροπλαστικής, μείγματα για την παρασκευή προϊόντων αρτοποιίας & ζαχαροπλαστικής, ζαχαρώδη παρασκευάσματα, παιδικές τροφές, λοιπά παρασκευάσματα διατροφής, μεταλλικά & αεριούχα νερά, κρασιά και μπύρα).

Στη Ρουμανία σε τέσσερα προϊόντα (λαχανικά διατηρημένα, πορτοκάλια, φρούτα με κουκούτσια νωπά και άλλα νωπά φρούτα), στη Ιταλία σε τρία προϊόντα (ψάρια ζωντανά, άλλα ψάρια νωπά ή διατηρημένα και βερίκοκα, κεράσια & ροδάκινα), στις αγορές της Γερμανίας, Ουγγαρίας, Τουρκίας και Ην. Βασιλείου σε δύο προϊόντα, κλπ.

Γνωρίζετε ότι η Ελλάδα είναι;
1ος προμηθευτής σε 14 χώρες σε 35 προϊόντα
2ος προμηθευτής σε 17 χώρες σε 23 προϊόντα
3ος προμηθευτής σε 13 χώρες σε 20 προϊόντα
4ος προμηθευτής σε 10 χώρες σε 17 προϊόντα
5ος προμηθευτής σε 10 χώρες σε 12 προϊόντα

Οι βασικοί ανταγωνιστές

Σημαντικές ανακατατάξεις σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες προκύπτει στην ανάλυση του ανταγωνισμού που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Έτσι, παρά τις γενικές αντιλήψεις, βασικοί ανταγωνιστές της Ελλάδος στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων προς τις χώρες - μέλη της Ε.Ε. και του Ο.Ο.Σ.Α., αποδεικνύονται είναι οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τα στοιχεία του διεθνούς εμπορίου του έτους 2010. Οι χώρες - μέλη της Ε.Ε. στο σύνολο τους αντιπροσωπεύουν το 75,1% του συνολικού ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η χώρα μας, και οι χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ το 84,4%.

Ειδικότερα, η Ισπανία και η Ιταλία είναι οι κύριοι ανταγωνιστές της Ελλάδος και αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτον (34%) του συνολικού ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Από τις 10 κυριότερες ανταγωνίστριες χώρες, οι οκτώ είναι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία, Μ. Βρετανία, Ρουμανία και Ιρλανδία) που καταλαμβάνουν την 1η, 2η, 3η, 4η, 5η, 7η, 8η και 10η θέση, αντίστοιχα. Παράλληλα, και η Τουρκία αναδεικνύεται σε έναν από τους βασικότερους ανταγωνιστές της Ελλάδος στα αγροτικά προϊόντα. Η γειτονική χώρα καταλαμβάνει την έκτη θέση αντιπροσωπεύοντας το 4,6%, του συνολικού ανταγωνισμού.

Σε σύγκριση με παλαιότερες μελέτες του ΚΕΕΜ και με με βάση τα στοιχεία του διεθνούς εμπορίου των ετών 1981, 1986 και 1998, παρατηρείται σημαντική άνοδος της Ισπανίας (που ήταν 4η το 1986) και της Γερμανίας (που ήταν 10η το 1998). Δεύτερη παραμένει από το 1986 η Ιταλία (ήταν 1η το 1981), η Γαλλία διατηρεί από το 1998 την τρίτη θέση (ήταν 1η το 1986 και 5η το 1981), ενώ η Τουρκία από 4η και 3η το 1981 και το 1986 περιορίστηκε στην 5η θέση το 1998 και στην 6η το 2010. Στο σύνολο των αγροτικών προϊόντων, τις έξι από τις δέκα πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν από το 1981 οι ίδιες χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία και Τουρκία).