Τηλεπικοινωνίες: Πού θα κριθεί το τελικό ξεκαθάρισμα

Σε ξεκαθάρισμα του πεδίου προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την τελική μάχη στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, που αφορά τον έλεγχο της Forthnet, προχώρησε την προηγούμενη Παρασκευή η Vodafone με τη συμφωνία εξαγοράς της Hellas On Line (HOL).

Μέχρι το τέλος του χρόνου θα παρακολουθήσουμε το τελευταίο επεισόδιο στη διαδικασία συγκέντρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών: Ο ΟΤΕ και το ενιαίο σχήμα Vodafone - Wind μονομαχούν με τρόπαιο τους 667.819 συνδρομητές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών της Forthnet, από τους οποίους οι 344.400 είναι συνδρομητές υπηρεσιών Nova 3Play (παρουσίασαν εντυπωσιακή αύξηση 68,4% σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2013).

Ταυτόχρονα, τη δική της σημασία έχει και η εξέλιξη της υπόθεσης Cyta Hellas αφού η τύχη της θυγατρικής του κρατικού οργανισμού τηλεπικοινωνιών της Κύπρου θα κριθεί από την τυχόν ιδιωτικοποίηση της μητρικής.

Σε κάθε περίπτωση, επιβεβαιώνεται η πρόβλεψη του βασικού μετόχου της Intracom και (μέχρι την Παρασκευή) της HOL Σωκράτη Κόκκαλη ο οποίος είχε υποστηρίξει προ ετών πως στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών "δεν χωρούν περισσότεροι από δυόμισι παίκτες". Η διοίκηση της Intracom, που είχε ανάγκη τα κεφάλαια για μείωση του δανεισμού, γνώριζε από χρόνια πως είναι αδύνατη η αυτόνομη παρουσία της HOL στην αγορά τηλεπικοινωνιών (οι χρεοκοπίες εταιρειών όπως η Altec Telecom, η Telepassport κ.λπ. ήταν διακρής υπενθύμιση). Γι' αυτό και αρχικά έβαλε στο μετοχικό κεφάλαιο τη Vodafone, ενώ στο τέλος συμφώνησε την πλήρη πώληση της εταιρείας.

Ο πλήρης έλεγχος της HOL δεν επιτρέπει στη Vodafone να παρέχει (άμεσα και με χαμηλότερο κόστος επένδυσης) υπηρεσίες quad play (κινητή τηλεφωνία, σταθερή τηλεφωνία, πρόσβαση στο Διαδίκτυο και παροχή τηλεοπτικού περιεχομένου - ψυχαγωγίας σε ενιαίο πακέτο) και γι' αυτό μένει στο παιχνίδι για τη Forthnet.

Προσθέτει, όμως, σοβαρό αριθμό συνδρομητών (519.000 στο τέλος του 2013) καθώς και το εξελιγμένο δίκτυο της HOL στην Αττική και ανά την Ελλάδα. Πρόκειται για υποδομή που μπορεί να εξυπηρετήσει τα σχέδια της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας για μία ενιαία υπηρεσία, που θα παρέχει εκτός από τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες και ψυχαγωγία. Είναι μια διεθνής τάση, που καταγράφεται στις δυτικές αγορές, εδώ και αρκετό καιρό, όπου οι μεγαλύτεροι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι στρέφονται στο περιεχόμενο.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια αγορά όπου ο μέσος Έλληνας βλέπει περί τις τέσσερις ώρες τηλεόραση ημερησίως, χρόνος που μας κατατάσσει στην τρίτη θέση του ΟΟΣΑ.

Τον τελευταίο χρόνο καταγράφονται στην Ευρώπη περίπου οκτώ συμφωνίες μεταξύ τηλεπικοινωνιακών ομίλων και εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο περιεχόμενο (π.χ. παρέχουν τηλεοπτικά προγράμματα αντίστοιχα με της Nova). Στη Γερμανία, η Vodafone αγόρασε πέρυσι το καλωδιακό τηλεοπτικό δίκτυο Kabel Deutschland, στη Βρετανία η Vodafone προσφέρει στους συνδρομητές της τις υπηρεσίες Netflix (παρέχει τηλεοπτικά προγράμματα μέσω Διαδικτύου κ.λπ.) και στην Ιταλία η Telecom Italia προσφέρει στους πελάτες της τις υπηρεσίες του δορυφορικού πακέτου Sky TV. Πρόσφατα στην Ισπανία, η Telefοnica συμφώνησε να αποκτήσει ποσοστό ελέγχου στο τηλεοπτικό περιεχόμενο του ομίλου Prisa.

Η επικράτηση του 3Play

Οι παραδοσιακές τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες 2Play και τηλεφωνίας αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της σύγχρονης οικογένειας και σταδιακά συρρικνώνονται. Το 2009 υπήρχαν στην ελληνική αγορά 5.166.000 συνδρομητές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών οι οποίοι είχαν είτε απλή υπηρεσία τηλεφωνίας (1Play) είτε  2Play (δηλαδή υπηρεσία τηλεφωνίας και πρόσβασης στο Διαδίκτυο). Τα τελευταία χρόνια η αγορά 1Play και 2Play συρρικνώνεται συνεχώς με αποτέλεσμα στο τέλος του 2013 ο συνολικός αριθμός συνδρομητών των δύο υπηρεσιών να έχει περιοριστεί σε 4.233.000, δηλαδή κατά σχεδόν 1.000.000 πελάτες.

Οι τελευταίοι προτιμούν πλέον υπηρεσίες 3Play, μια αγορά που αναπτύσσεται ραγδαία με τη διείσδυση στα ελληνικά νοικοκυριά να έχει υπερδιπλασιαστεί τα δύο τελευταία χρόνια. Από 300 χιλιάδες συνδρομητές υπηρεσιών 3play στο τέλος του 2012, στο πρώτο τρίμηνο του 2014 ανέρχονται πλέον στους 650 χιλιάδες. Γιατί ο ΟΤΕ ενδιαφέρεται για τη Nova; Η τελευταία κατέχει κυρίαρχο μερίδιο στον τομέα της συνδρομητικής τηλεόρασης. Στο τέλος Μαρτίου 2014 η Nova είχε 815.933 συνδρομητές, αριθμό σχεδόν διπλάσιο έναντι του OTE TV που είχε 482.433 συνδρομητές. Πολύ πιο πίσω βρίσκονταν η Hellas On Line (42.000 πελάτες συνδρομητικών υπηρεσιών περιεχομένου), η On Telecoms (11.000) και η Cyta (2.500).

Από τη μάχη για τη Forthnet θα κριθεί και η στρατηγική της Vodafone. Αν επικρατήσει ο ΟΤΕ, ο οποίος έχει ήδη υποβάλει μη δεσμευτική προσφορά για την εξαγορά της Nova, τότε ο βρετανικός όμιλος θα αξιοποιήσει τις συμφωνίες περιεχομένου που έχει συνάψει διεθνώς προκειμένου να παράσχει αντίστοιχες υπηρεσίες στην Ελλάδα.

Ο έλεγχος της Forthnet, όμως, εξασφαλίζει άμεση πρόσβαση σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά καθώς και σε σοβαρές συμφωνίες περιεχομένου. Σε αντίθετη περίπτωση, η Vodafone και η Wind (ελέγχουν ήδη περί το 40% της Forthnet) πρέπει να χτίσουν, σχεδόν από το μηδέν, τη συνδρομητική τους βάση.

Ο ΟΤΕ διαθέτει το πλεονέκτημα της OTE TV, αλλά επιδιώκει την απόκτηση της Nova για να διευρύνει την παρουσία του, να ενισχύσει τη θέση της Cosmote και να ανακόψει τα σχέδια του ανταγωνισμού. Η συμφωνία για την εξαγορά της HOL πάντως (με την επιχειρησιακή αξία στα 311 εκατ. ευρώ, αν συμπεριληφθούν και υποχρεώσεις 211 εκατ. ευρώ, δηλαδή στα 600 ευρώ ανά συνδρομητή) δίνει και ένα σήμα για την αποτίμηση της Forthnet.

Ορισμένοι θεωρούν πως οι δύο εταιρείες δεν είναι απολύτως συγκρίσιμες καθώς η τελευταία διαθέτει το πλεονέκτημα των υπηρεσιών 3play και της Nova. Μέσα στο φθινόπωρο θα κρίθει η τελευταία μάχη στην αγορά τηλεπικοινωνιών την ίδια στιγμή που βελτιώνονται σταδιακά οι συνθήκες έπειτα από αρκετά χρόνια συνεχούς υποχώρησης των εσόδων.

Σημάδια σταθεροποίησης στην κινητή τηλεφωνία

Οι ανατροπές στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών έρχονται σε μια περίοδο όπου αρχίζει να σταθεροποιείται η αγορά κινητής τηλεφωνίας η οποία τα τελευταία χρόνια πέρασε διά πυρός και σιδήρου. Ο ρυθμός υποχώρησης των εσόδων στην εγχώρια αγορά κινητής ήταν 5,9% στο δεύτερο τρίμηνο του 2014 έναντι 7,4% στο πρώτο τρίμηνο. Και τα δύο ποσοστά πτώσης βρίσκονται πολύ μακριά από το -18,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2013 και το -17,6% στο δεύτερο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς. Βελτιωμένη εμφανίζεται η εικόνα και σε επίπεδο EBITDA (κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) καθώς στο δεύτερο τρίμηνο του έτους υποχώρησαν 9,7% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Στο πρώτο τρίμηνο η βουτιά προσέγγισε το 10,4%, ενώ στο τελευταίο τρίμηνο του 2013 είχε καταγραφεί υποχώρηση περί το 14,8%, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Credit Suisse για την ευρωπαϊκή αγορά κινητής τηλεφωνίας.

Η ανάγκη αναζήτησης πρόσθετων πηγών εσόδων για τους ευρωπαϊκούς ομίλους της κινητής τηλεφωνίας προκύπτει και από τη συνεχή υποχώρηση του μέσου μηνιαίου εσόδου ανά συνδρομητή (ARPU) με συμβόλαιο.

Στο δεύτερο τρίμηνο του 2014, σύμφωνα με την έκθεση της Credit Suisse, το ARPU των συνδρομητών συμβολαίου στην Ελλάδα υποχώρησε κοντά στα 27 ευρώ έναντι περίπου 28 ευρώ στο δεύτερο τρίμηνο του 2013. Είναι χαρακτηριστικό πως εξακολουθεί να βρίσκεται υψηλότερα του αντίστοιχου ARPU σε Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία, Ισπανία και Δανία.

Πάντως και σε επίπεδο ARPU η Credit Suisse επισημαίνει την υποχώρηση του ρυθμού πτώσης στην Ευρώπη, για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο. Το μέσο μηνιαίο έσοδο ανά συνδρομητή μειώθηκε 7,1% στην Ευρώπη στο δεύτερο τρίμηνο του 2014 έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος.