Έρχεται η γενιά των... 400 ευρώ

Βίαιη ανατροπή των πάντων στην αγορά εργασίας περιλαμβάνει η συνταγή της τρόικας που απεδέχθη η κυβέρνηση, με αντάλλαγμα την απομάκρυνση του ενδεχομένου άτακτης χρεοκοπίας για τη χώρα την ώρα που οι 32 σελίδες του προσωρινού Μνημονίου υπόσχονται νέες επώδυνες αλλαγές οσονούπω.
 
Διαβάζοντας το προσωρινό Μνημόνιο δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι και άλλα νέα μέτρα βρίσκονται καθ’ οδόν καθώς αποτυπώνεται η δέσμευση ότι όποτε και αν χρειαστεί θα υπάρξουν «διορθωτικές» παρεμβάσεις ακόμα και στους ήδη καθηλωμένους μισθούς στο δημόσιο τομέα, η πόρτα των απολύσεων για 15.000 υπαλλήλους έχει ανοίξει ενώ ήδη έχουν κλειδώσει για το καλοκαίρι οι περικοπές στα λεγόμενα ειδικά μισθολόγια αλλά και νέες φορολογικές επιβαρύνσεις με τους δανειστές να στρώνουν το έδαφος για ενιαίο συντελεστή ΦΠΑ και σαρωτική κατάργηση φοροαπαλλαγών.

Μέχρι το 2015 άλλωστε τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να οριστικοποιηθούν το καλοκαίρι φτάνουν τα 11 δισ. ευρώ, μέγεθος που δίνει πρόγευση των πιέσεων που έπονται.

Τα μέτρα που κλείδωσε η κυβέρνηση τα ξημερώματα της Πέμπτης φτάνουν τα 3 δισ. ευρώ, αφαιρώντας 2,4 δισ. ευρώ από τα ασφαλιστικά ταμεία και 1,1 δισ. ευρώ από φορολογικά έσοδα, δημιουργώντας έτσι άλλες τρύπες οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν σε μία οικονομία η οποία θα παραμείνει σε βαθιά ύφεση έως και το 2013 (οπότε σε κάποιο χρονικό σημείο απροσδιόριστο θα αρχίσει η ανάκαμψη) με σωρευτική συρρίκνωση διετίας μεταξύ 4% και 5%.

Από την άλλη πλευρά, ούτε το 2012, όπως προέβλεπε ο προϋπολογισμός και η τρόικα, θα επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα. Ο στόχος μετατίθεται για το 2013, μετά από πρωτογενές έλλειμμα 1% φέτος και η σχετική «χαλάρωση» αποτυπώνεται και στην επέκταση του Μνημονίου για ένα ακόμα έτος.

Η Ελλάδα πλέον έχει χρονικό περιθώριο έως το τέλος του 2015 και όχι του 2014 να επιτύχει μείωση του ελλείμματος σε ποσοστό κάτω από 3% του ΑΕΠ. Αυτά μέχρι σήμερα, διότι τον Ιούνιο ουδείς μπορεί να προδικάσει με ασφάλεια ότι τα δεδομένα θα είναι τα ίδια. Το μόνο δεδομένο σήμερα είναι ότι τα μέτρα του Μνημονίου προκαλούν σοκ και δέος και κωδικοποιούνται ως εξής:

Η γενιά των 400 ευρώ

Ο βασικός μισθός στον ιδιωτικό τομέα μειώνεται σε όλες τις βαθμίδες κατά 22%. Αυτό σημαίνει ότι ο κατώτατος μισθός μειώνεται από τα 751 ευρώ σε 586 ευρώ μικτά ή 487,45 ευρώ καθαρά. Το ημερομίσθιο του άγαμου, χωρίς προϋπηρεσία από τα 33,57 ευρώ μειώνεται σε 26,18 ευρώ. Το επίδομα ανεργίας από 461 ευρώ μειώνεται σε 356 ευρώ.

Για τους νέους κάτω των 25 ετών – όπου η ανεργία αγγίζει πια το 48%- προβλέπεται έξτρα μείωση 10% με τις μικτές αποδοχές να διαμορφώνονται σε 510,94 ευρώ και τα καθαρά κοντά στα 400 ευρώ.

Σε επίπεδο συμβάσεων δεν μένει τίποτα όρθιο καθώς προετοιμάζεται νομοθετική ρύθμιση έως το τέλος Φεβρουαρίου η οποία, σύμφωνα με το Μνημόνιο θα προβλέπει:

1. Όλες οι συλλογικές συμβάσεις θα έχουν μέγιστη διάρκεια τριών ετών

2. Ισχύουσες ήδη για 24 μήνες συλλογικές συμβάσεις θα λήξουν όχι αργότερα από ένα χρόνο από την ψήφιση του νέου νόμου.

3. Η περίοδος μετενέργειας περιορίζεται από 6 σε τρεις μήνες. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν συναφθεί νέα συλλογική σύμβαση εντός τριών μηνών , θα διατηρείται ο βασικός μισθός και τα επιδόματα αρχαιότητας, τέκνων, εκπαίδευσης και επικινδυνότητας. Αυτά θα εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι να αντικατασταθούν από νέα συλλογική σύμβαση ή από ατομικές συμβάσεις.

4. Καταργείται η μονιμότητα στις ΔΕΚΟ ανοίγοντας το δρόμο για απολύσεις.

5. Παγώνουν οι ωριμάνσεις μέχρι να μειωθεί η ανεργία κάτω από 10%.

6. Καταργείται η μονομερής προσφυγή στη Διαιτησία. Θα μπορεί να αποφασίζει μόνο για το βασικό μισθό και όχι για δώρα, επιδόματα κ.λπ. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπ’ όψιν οικονομικά, χρηματοπιστωτικά και νομικά ζητήματα.

7. Μια άμεση μείωση κατά 22% του βασικού μισθού σε όλα τα επίπεδα βάσει της προϋπηρεσίας, της οικογενειακής κατάστασης και τις ημερήσιες/μηνιαίες αποδοχές.

8. Οι μειωμένοι βασικοί μισθοί θα παραμείνουν παγωμένοι μέχρι το τέλος της περιόδου.

9. Περαιτέρω μείωση 10% για τους νέους κάτω των 25.

10. Σαφές χρονοδιάγραμμα έως το τέλος Ιουλίου ώστε μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους να προχωρήσει αναθεώρηση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, ώστε να ευθυγραμμιστεί με τις ανταγωνιστικές χώρες. Ως ανταγωνιστικές χώρες ορίζονται αυτές της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

Μη μισθολογικό κόστος

1. Νομοθεσία για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών στο ΙΚΑ κατά 2%, με παράλληλα μέτρα ώστε να είναι δημοσιονομικά ουδέτερο. Τα παράλληλα μέτρα θα περιλαμβάνουν κατάργηση εισφορών για ΟΕΚ και ΟΕΕ που κλείνουν και «προσαρμογές» στις συντάξεις.

2. Από το 2013 οι ασφαλιστικές εισφορές στο ΙΚΑ θα μειωθούν κατά επιπλέον 3% χωρίς να επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός με την ελπίδα ότι θα παταχθεί η εισφοροδιαφυγή.

Απολύσεις στο Δημόσιο

Η πρόβλεψη για συρρίκνωση του δημοσίου τομέα κατά 150.000 υπαλλήλους έως το 2015 παραμένει αλλά τα περιθώρια «αστοχιών» κλείνουν και θα διορθώνονται απευθείας. Για παράδειγμα, ορίζεται ότι αν χάνεται ο ενδιάμεσος στόχος συρρίκνωσης του προσωπικού, θα παύουν εντελώς οι προσλήψεις οι οποίες κατά τα λοιπά θα εξακολουθήσουν να συμβαδίζουν με τον κανόνα μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις.

Δεκαπέντε χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι θα δουν φέτος την πόρτα της εξόδου ενώ παρά την παταγώδη αποτυχία της εφεδρείας ο θεσμός διατηρείται. Τον Ιούνιο θα επανεξεταστούν τα λεγόμενα ειδικά μισθολόγια, για στρατιωτικούς, διπλωμάτες, πολιτικούς, πανεπιστημιακούς, και ένστολους με στόχο την εξοικονόμηση ποσού 0,25% του ΑΕΠ που προδιαγράφει μαχαίρι 500 εκατ. ευρώ στο σχετικό κονδύλι.

Συνολικά η τρόικα απαιτεί ευθυγράμμιση της μισθολογικής δαπάνης με το μέσο όρο του ΟΟΣΑ 9% του ΑΕΠ. Με δεδομένο ότι σήμερα το κονδύλι μισθών στο δημόσιο είναι κοντά στα 20 δισ. ευρώ ή 10% του ΑΕΠ, προκύπτει με σαφήνεια ανάγκη εξοικονομήσεων 1 δισ. ευρώ.

Δημοσιονομικά μέτρα

Στο δημοσιονομικό πεδίο, τα μέτρα που κλείδωσαν αγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ και απομένει εντός των επομένων 15 ημερών να βρεθούν επιπλέον 300 εκατ. ευρώ τα οποία η τρόικα απαιτεί να προέλθουν από περικοπή των επικουρικών συντάξεων. Το Μνημόνιο όμως επιτάσσει ήδη:

• Περάστε συμπληρωματικό προϋπολογισμό ο οποίος θα ενσωματώνει όλες τις παραπάνω αλλαγές με στόχο πρωτογενές έλλειμμα 1% του ΑΕΠ.

• Μείωση λειτουργικών δαπανών κατά 200 εκατ. ευρώ με περικοπές εκλογικού επιδόματος, επιδομάτων απομακρυσμένων περιοχών, δαπάνες του υπουργείου Παιδείας (αποζημιώσεις καθηγητών που διδάσκουν στο εξωτερικό, λειτουργικές δαπάνες γυμνασίων, αναπληρωτές δευτεροβάθμιας) δαπάνες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης

• Μείωση συντάξεων ΟΤΕ, ΔΕΗ και τραπεζών κατά 15% και του ΝΑΤ κατά 7% αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2012

• Περικοπή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 400 εκατ. ευρώ για το 2012

• Περικοπή 300 εκατ. ευρώ από τις αμυντικές δαπάνες

• Κατάργηση 550 θέσεων αντιδημάρχων, από το τέλος Φεβρουαρίου, συμπεριλαμβανομένων και των σχετικών θέσεων προσωπικού

• Εξοικονομήσεις 1,1 δισ. ευρώ από την Υγεία με μέτρα όπως νομοθεσία για καθιέρωση μέγιστης τιμής σε γενόσημα στο 40% των πατενταρισμένων φαρμάκων, μείωση περιθωρίου κέρδους των φαρμακοποιών κάτω από το 15%, ηλεκτρονική συνταγογράφηση για όλους τους γιατρούς.

• Απελευθέρωση 20 κλειστών επαγγελμάτων, "υψηλής αξίας" όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά χωρίς να απαριθμούνται τα επαγγέλματα. Απαιτείται παράλληλα πλήρες άνοιγμα του επαγγέλματος των δικηγόρων με εξάλειψη της υποχρέωσης παρουσίας δικηγόρου σε συναλλαγές όπου παρίσταται και συμβολαιογράφος και κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών για έμμισθους δικηγόρους.

Φορολογικά

Έως το τέλος Ιουλίου 2012 θα έχει ψηφιστεί φορολογικό νομοσχέδιο με ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, το οποίο θα διευρύνει τη φορολογική βάση επιτρέποντας μειώσεις σε συγκεκριμένους φόρους. Διαβάζοντας το Μνημόνιο είναι σαφές ότι τα μέτρα που επιστρατεύονται δεν απέχουν καθόλου από τις συστάσεις του ΔΝΤ για το φορολογικό.

Σύμφωνα με το Μνημόνιο το νέο φορολογικό νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει:

1. Την αντικατάσταση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων από απλούστερη νομοθεσία
2. την κατάργηση πολλών φοροαπαλλαγών και προνομιακών καθεστώτων. Το ΔΝΤ επιμένει στην κατάργηση, για παράδειγμα του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ που διέπει τα νησιά του Αιγαίου όπου οι συντελεστές ΦΠΑ είναι μειωμένοι κατά 30%.

3. Την απλοποίηση του ΦΠΑ και της φορολογίας ακινήτων. Η βασική πρόταση του ΔΝΤ αφορά ενιαίο συντελεστή 19%, με μειωμένο συντελεστή 9% μόνο για τα ξενοδοχεία και τα τουριστικά πακέτα. Εναλλακτικά βάζει στο τραπέζι ενιαίο συντελεστή 21% και μειωμένο στο 11% για ξενοδοχεία, τρόφιμα, φάρμακα..
 
Στο σενάριο αυτό ο τουρισμός επιβαρύνεται με 110 εκατ. ευρώ. Και τα δύο σενάρια έχουν ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Για τα ακίνητα, προωθείται καθιέρωση ενός ενιαίου ετήσιου φόρου ακινήτων ο οποίος θα ενσωματώσει και το ενιαίο τέλος ακινήτων.

4. Μια πιο ενιαία αντιμετώπιση του εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων παράλληλα με ένα απλοποιημένο πρόγραμμα φορολόγησης προσωπικού και εταιρικού εισοδήματος

5. Εκτεταμένες αλλαγές στο σύστημα είσπραξης των φόρων και συνολικά της φορολογικής διοίκησης.

6. Είσπραξη των μεγάλων οφειλών από κεντρικό μηχανισμό ο οποίος θα εποπτεύει τις 35 μεγαλύτερες εφορίες.

7. Νομοθεσία έως το τέλος Μαρτίου σύμφωνα με την οποία για όλες τις μεγάλες φορολογικές υποθέσεις θα επιδιώκεται διοικητική επίλυση της διαφοράς πριν υπάρξει προσφυγή στη Δικαιοσύνη.

8. Κλείσιμο 200 εφοριών έως το τέλος Δεκεμβρίου. Νωρίτερα έως το τέλος Σεπτεμβρίου όλοι οι φόροι θα πληρώνονται στις τράπεζες. Η είσπραξη των υψηλών φόρων θα ανατεθεί σε 35 Εφορίες

9. Ενοποίηση των μηχανισμών είσπραξης φόρων και εισφορών

10. Αξιολόγηση και πρόσληψη 1.000 ελεγκτών έως τον Απρίλιο, αξιολόγηση των υφιστάμενων ελεγκτών και καθιέρωση κριτηρίων αποδοτικότητας. Οι προϊστάμενοι που δεν πιάνουν τους στόχους θα αντικαθίστανται.

11. Τέλος στις ευνοϊκές ρυθμίσεις για ληξιπρόθεσμα χρέη και εισφορές.

12. Καθιέρωση μόνιμου γενικού γραμματέα φορολογικών θεμάτων στο υπουργείο Οικονομικών.

Αλλαγές στο δικαστικό σύστημα

Φορολογικές δίκες εκδίκαση του 50% έως το τέλος Ιουλίου 2012, 80% έως το τέλος του έτους, 100% έρως το τέλος Ιουλίου 2013. Γενική επιτάχυνση της εκδίκασης υποθέσεων. Αλλαγές στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Τράπεζες

Με κοινές μετοχές οι οποίες θα φέρουν αυστηρά περιορισμένα δικαιώματα ψήφου μόνο σε στρατηγικής σημασίας αποφάσεις και μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Η επιχειρηματική αυτοτέλεια των διοικήσεων των τραπεζών υπογραμμίζεται με έμφαση στο Μνημόνιο, αλλά οι τεχνικές λεπτομέρειες – σε ποια ακριβώς θέματα θα έχει δικαίωμα ψήφου το Δημόσιο- παραπέμπονται για το τέλος Μαρτίου.

Μετά το PSI και τις ανάγκες πρόσθετων κεφαλαίων που θα προκύψουν εξαιτίας της διαγνωστικής μελέτης της BlackRock, η Τράπεζα της Ελλάδος θα προσδιορίσει πόσα κεφάλαια χρειάζεται κάθε τράπεζα. Έως το τέλος Απριλίου θα προσδιοριστούν τα κεφάλαια που χρειάζονται και θα δοθεί περιθώριο στις διοικήσεις τους να τα βρουν, το αργότερο έως το τέλος Σεπτεμβρίου.

Προκειμένου να υπάρχει πρόσβαση στα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, οι τράπεζες θα πρέπει να καταφέρουν να αντλήσουν ένα ελάχιστο -απομένει να προσδιοριστεί επακριβώς- ποσοστό κεφαλαίων από την αγορά. Να πληρώσουν δηλαδή οι σημερινοί μέτοχοι των τραπεζών.

Για όσες τράπεζες κριθούν μη βιώσιμες ή δεν καταφέρουν να συγκεντρώσουν τα αναγκαία εποπτικά κεφάλαια, προβλέπεται σπάσιμο σε «καλή» και «κακή» τράπεζα με τρόπο τέτοιο ώστε να διασφαλίζονται απολύτως τα συμφέροντα των καταθετών αλλά και του Δημοσίου. Ειδική αναφορά γίνεται στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ για την οποία σημειώνεται ότι εξετάζονται διάφορα εναλλακτικά σενάρια τα οποία δεν περιγράφονται.

Αποκρατικοποιήσεις

Δεδομένων των «φτωχών» συνθηκών στις αγορές κεφαλαίου, θα απαιτηθούν περισσότερα χρόνια για να αντληθούν τα 50 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, εκτιμάται στο Μνημόνιο και τίθεται νέος ρεαλιστικότερος στόχος είσπραξης 19 δισ. ευρώ έως το 2015.

Ο στόχος των 50 δισ. ευρώ παραμένει, χωρίς χρονοδιάγραμμα, «έως την ολοκλήρωση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Έως το τέλος Ιουνίου 2012 πάντως, θα πρέπει να έχουν πωληθεί ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, ΟΠΑΠ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ και Διεθνές Κέντρο Τύπου.

Στο δεύτερο εξάμηνο του έτους προβλέπεται ότι θα βγουν οι προκηρύξεις για την αξιοποίηση κρατικών λιμανιών, αεροδρομίων και της Εγνατίας Οδού. Ορίζεται παράλληλα ότι έως το τέλος Μαρτίου όλα τα περιουσιακά προς αξιοποίηση στοιχεία του Δημοσίου θα μεταβιβαστούν στο Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου με εξαίρεση τις ζημιογόνες ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΛΒΟ και ΕΑΣ, οι οποίες εκτιμάται ότι μπορεί μέχρι να πουληθούν να οδηγήσουν το Ταμείο σε ζημιές.

Ρητά ορίζεται άλλωστε πως ότι περνάει στο Ταμείο δεν μπορεί να επιστραφεί στο Δημόσιο. Αν δεν πουληθεί, όπως σχεδιάζεται, είτε θα σπάσει σε κομμάτια με στόχο την πώληση είτε θα μπει σε διαδικασία εκκαθάρισης.