Το προσεχές Σάββατο, 22 Μαρτίου, η Καβάλα έχει κάθε λόγο να γιορτάζει καθώς η Παγκόσμια Ημέρα Νερού είναι για την πόλη και τους ανθρώπους της μια ημέρα γιορτής και ιστορικής μνήμης.

Οι μεγαλύτεροι δε σε ηλικία θυμούνται ακόμα τις τιτάνιες εργασίες, για τις συνθήκες της εποχής, που θα εξασφάλιζαν την υδροδότηση της πόλης.

Από τη μια, οι επιβλητικές Καμάρες (μεσαιωνικό υδραγωγείο) έργο του Ιμπραήμ πασά, βεζίρη του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Νομοθέτη, μεταξύ 1520-1530, που μετέφερε νερό στην άνυδρη χερσόνησο της Παναγίας τη σημερινή παλιά πόλη της Καβάλας.

Από την άλλη, το σύγχρονο υδραγωγείο λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, που κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Στο μυαλό των περισσότερων κατοίκων της Καβάλας, το νερό είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τον δήμαρχο Ευάγγελο Ευαγγελίου.

Αν και διορίστηκε δήμαρχος την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το όνομά του, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, συνδέθηκε με το μεγαλύτερο έργο υποδομής στη νεότερη ιστορία της πόλης, αυτό της μεταφοράς του νερού από τις πηγές της Βοϊράνης στο Καλαμπάκι Δράμας μέχρι την Καβάλα.

Σήμερα, η υδροδότηση της πόλης γίνεται χάρη στη μέριμνα αυτού του ανθρώπου, που για λογαριασμό του Δήμου αγόρασε μια υδροφόρα πηγή, δίνοντας οριστικό τέλος στο μείζον πρόβλημα της υδροδότησης της πόλης.

Τα έργα που θα εκτελούνταν τα επόμενα χρόνια θα την έσκαβαν απ' άκρη σ' άκρα. Ήταν έργα εντυπωσιακά και μοναδικά για την εποχή τους που όμως θ' άλλαζαν ριζικά την εικόνα της για τα επόμενα πενήντα χρόνια.

Κι αν η μεταφορά του νερού το 1969 ήταν μια δύσκολη υπόθεση, το 1525 ήταν κάτι ασύλληπτο.

Και μπορεί πριν από σαράντα χρόνια να έπρεπε απλώς να σκαφτεί η πόλη για να περάσουν οι σωλήνες, στις αρχές του 16ου αιώνα.

Όμως, έπρεπε να κτιστεί ένα εντυπωσιακό υδραγωγείο για να μεταφέρει το νερό, μεταμορφώνοντας κυριολεκτικά την άνυδρη χερσόνησο της Παναγίας από ένα μικρό και ασήμαντο οικισμό σε μια μεγάλη αναπτυσσόμενη πόλη.

Το πιο αναγνωρίσιμο μνημείο της Καβάλας, οι Καμάρες, έχει μήκος 270 μέτρα και μέγιστο ύψος 25 μέτρα.

Είναι κτισμένο από ντόπιο γρανίτη και πλίνθους.

Πατά πάνω σε 18 ογκώδη μεσόβαθρα και φέρει διπλή και σε ορισμένα σημεία τριπλή σειρά επάλληλων τόξων.

Κατασκευάστηκε για να γεφυρώσει το χαμηλό μέρος που χωρίζει τη χερσόνησο της Παναγίας από τα απέναντι υψώματα. Έτσι, το νερό έφτανε στις δημόσιες κρήνες, στις δεξαμενές, στα λουτρά και στα ιδρύματα της παλιάς πόλης.

"Ως έργο είναι τεράστιο" επισημαίνει, μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο ιστορικός και συγγραφέας Κυριάκος Λυκουρίνος, "δυσανάλογο με το μέγεθος του τότε ασήμαντου οικισμού.

Παρόμοιο υδραγωγείο της οθωμανικής περιόδου, τέτοιας κλίμακας και τόσο ισχυρής κατασκευής, δεν εντοπίζεται αλλού.

Πιθανολογείται λοιπόν ότι στον ίδιο χώρο υπήρχε υδραγωγείο παλαιότερης περιόδου, πάνω στα απομεινάρια του οποίου κτίστηκαν οι Καμάρες.

Πιο πειστική είναι η άποψη ότι οι Καμάρες είναι το ρωμαϊκό υδραγωγείο της αρχαίας Νεάπολης.

Κατασκευάστηκε κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, ανάμεσα στον 1ο και τον 6ο, δέχτηκε κατά καιρούς πολλές επισκευές και πρέπει να διατήρησε την αρχική λειτουργία του τουλάχιστον μέχρι και τη μεσοβυζαντινή περίοδο".

Το 1912-1913, οι αρχές της πρόσκαιρης βουλγαρικής διοίκησης κατάργησαν τα επί αιώνες προστατευτικά μέτρα και μετέτρεψαν το μονοπάτι του νερού σε δρόμο.

Η διέλευση πεζών, κοπαδιών και αμαξών προκαλούσε βλάβες και ρήγματα στον αγωγό, με αποτέλεσμα την απώλεια του νερού και τις συχνές μολύνσεις του.

Η πόλη της Καβάλας, στα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων αντιμετώπισε τεράστιο πρόβλημα υδροδότησης.

Ο πληθυσμός της αυξήθηκε υπερβολικά από 25.000 σε 50.000 και εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης δεν υπήρχε.

Το νερό έφτανε στην παλιά πόλη μέρα παρά μέρα και μόνο για λίγες ώρες και οι κοινόχρηστες βρύσες γίνονταν θέατρο ομηρικών καυγάδων για το σπάνιο αγαθό.

Στο διάστημα λοιπόν 1914-1928, η πόλη δοκιμαζόταν με τραγικό τρόπο από την έλλειψη νερού, γεγονός που οδήγησε σε συστηματικές προσπάθειες για αντιμετώπιση του προβλήματος.

Το παλιό αυτό υδραγωγείο ύδρευε την πόλη της Καβάλας μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση για τέσσερις αιώνες χάρη στη συνεχή και συστηματική συντήρησή του και τις κατά καιρούς επισκευές.

Οι Καμάρες, λοιπόν, ήταν η κατάληξη ενός μονοπατιού που εξασφάλιζε άλλοτε την επικοινωνία του χωριού της Παλαιάς Καβάλας με την πόλη της Καβάλας.

Στην πραγματικότητα ήταν το μονοπάτι του νερού ή αλλιώς ο δρόμος του νερού που μέσω του κτιστού αγωγού μεταφερόταν το νερό από το βουνό στην πόλη.

Συνολικού μήκους 10,5 χλμ., το ξεχωριστό αυτό μονοπάτι, εύκολο και βατό, ξεκινά από το χωριό της Παλαιάς Καβάλας, διέρχεται μέσα από ένα τυπικό μεσογειακό τοπίο, παρέχει θέα στα τενάγη των Φιλίππων, στο Θρακικό πέλαγος και τη Θάσο.

Στο μέσο περίπου της διαδρομής του, συναντά τη "Μάνα του Νερού", την κύρια πηγή που υδροδότησε επί αιώνες την πόλη της Καβάλας.

Από εκεί και έως την απόληξή του στη συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου στις παρυφές της Καβάλας, η διαδρομή κινείται πάνω στον κτιστό αγωγό του μεσαιωνικού υδραγωγείου.

Περνά τις υδατογέφυρες που χρησιμοποιήθηκαν για τη διέλευσή του πάνω από τις ρεματιές.

Συναντά ερείπια από τις κρήνες και τις ποτίστρες που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες πεζών και ζώων.

Διασταυρώνεται με δεξαμενές που αναλάμβαναν τον καθαρισμό του νερού.

Ανασυνθέτει μια διαδρομή αιώνων, γνωστή από την περίοδο της Τουρκοκρατίας ως "δρόμος του νερού".

Ο Δήμος Καβάλας, σε συνεργασία με τη 12η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, υλοποιεί το έργο, με τίτλο: "Οργάνωση και ανάδειξη του μονοπατιού 'Ο Δρόμος του Νερού' (Παλαιά Καβάλα - Καβάλα)".

Στόχος είναι να συμβάλει στη διατήρηση και προβολή μιας διαδρομής ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και αξίας, να προβάλλει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, προσφέροντας στον επισκέπτη ενδιαφέρουσες ευκαιρίες ενημέρωσης και αναψυχής.

Το έργο, συνολικού ύψους 561.150 ευρώ, εντάσσεται στο Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα και συγχρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και η διάρκειά του είναι 36 μήνες (1/4/2012 - 31/03/2015).

Οι κατασκευαστικές εργασίες διαμόρφωσης και οργάνωσης του μονοπατιού έχουν ήδη ολοκληρωθεί.

Καθαρισμοί, μικρής κλίμακας βοηθητικά έργα (όπως λιθοστρώσεις, ξύλινες κουπαστές, σκαλοπάτια σε αναγκαία σημεία, τραπεζοκαθίσματα) και οργανωμένες θέσεις θέας, υπαίθρια περίπτερα πληροφόρησης, πινακίδες σήμανσης και κατεύθυνσης, ενημέρωσης και ερμηνείας περιβάλλοντος, παρέχουν στον επισκέπτη ενδιαφέρουσες ευκαιρίες ενημέρωσης και αναψυχής.

Εξασφαλίζουν έτσι την άνετη περιήγησή του σ' ένα από τα σπουδαιότερα μονοπάτια της περιοχής.

Οι εργασίες στο τμήμα του μονοπατιού που ταυτίζεται με τον αγωγό του μεσαιωνικού υδραγωγείου Καβάλας υλοποιήθηκαν υπό την εποπτεία της 12ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Στο άμεσο μέλλον προβλέπεται η δημιουργία εκδόσεων (ενημερωτικό τρίπτυχο, οδηγός περιήγησης, έκδοση για το νερό, φάκελος εκπαιδευτικού υλικού) και η διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων.

Επιδίωξη είναι η προβολή του έργου, η ανάδειξη του μονοπατιού και η αύξηση της επισκεψιμότητάς του, καθώς και η σύνταξη σχεδίου προώθησης και προβολής του μονοπατιού, με στόχο τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του.

"Ο Δρόμος του Νερού" τονίζει -μεταξύ άλλων- ο δήμαρχος Κωστής Σιμιτσής "αναδεικνύει:

Αφενός, μία βασική πτυχή της πόλης μας που αποτελεί τον αρχαιότερο παράκτιο αστικό οικισμό της βορείου Ελλάδος.

Μας θυμίζει την τεχνογνωσία και την προσπάθεια που κατέβαλλαν οι άνθρωποι για να φέρουν το νερό και αφετέρου μας επιτρέπει να επανασυνδεθούμε με την πρόσφατη τοπική ιστορία, καθώς το μονοπάτι αποτελούσε πριν από τον πόλεμο τον πλέον δημοφιλή τρόπο πρόσβασης στην πόλη για τους κατοίκους των ορεινών κοινοτήτων του Δήμου Καβάλας".