Ενα κορυφαίο έργο του σύγχρονου θεάτρου, προκλητικό, μαχητικό, ποιητικό, με μια ηρωίδα-σύμβολο της παγκόσμιας μοίρας, της συνείδησης του 20ού αιώνα.

Μια μεταφορά για το άτομο που στέκει απέναντι στο παντοδύναμο κράτος, απελπισμένο και αδύναμο, αλλά επίμονο στις αντιστάσεις του αποτελεί η «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ που παρουσιάζει η Κομεντί Φρανσέζ, το Σάββατο και την Κυριακή, στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Σε σκηνοθεσία του Μαρκ Πακέν, η εύθραυστη αλλά απείθαρχη και πεισματάρα αυτή Αντιγόνη γίνεται μια σύγχρονη γυναίκα, μια  «απομυθοποιημένη» φιγούρα, ανθρώπινη, που μιλάει στο κοινό με μια γλώσσα «μεγάλης απλότητας και ομορφιάς, με φωνή σπαρακτική σαν βιολοντσέλο».

Ο Ανούιγ βγάζει την Αντιγόνη από τον τελετουργικό αρχαιοελληνικό κόσμο και την οδηγεί στον σύγχρονο, όπου οι θεοί έχουν εξαφανιστεί και οι αρχηγοί των κρατών έχουν τη δύναμη να ορίζουν και να χειραγωγούν τις μοίρες των ανθρώπων.

Ο κόσμος αυτός της απάτης, της διαφθοράς, της λεηλασίας είναι έργο των ανθρώπων και όσοι τολμούν να του αντισταθούν βρίσκονται στο έλεος μιας απόλυτης και ανελέητης εξουσίας.

Αυτή η Αντιγόνη δεν έχει χώρο για την κάθαρση, είναι τραγική όχι γιατί θα πεθάνει, αλλά γιατί δεν έχει τη δύναμη να αλλάξει την πορεία των γεγονότων, η λύτρωση είναι ανέφικτη, αλλά το μήνυμα είναι σαφές και διαρκές.

Ο Μαρκ Πακέν

«Θα περίμενε κανείς διαβάζοντας την "Αντιγόνη του Ανούιγ», λέει ο σκηνοθέτης της παράστασης Μαρκ Πακέν, «μια απλή διασκευή του έργου του Σοφοκλή, όμως δεν είναι έτσι. Μέσα στο ζοφερό κλίμα της γερμανικής κατοχής, το 1944, ο Ανούιγ και ο Αντρέ Μπαρσάκ (σκηνοθέτης και διευθυντής του Theatre de l'Atelier) αποφασίζουν να κάνουν κάτι πιο τολμηρό.
 
Στο Παρίσι των συλλήψεων, των προκηρύξεων, των επιθέσεων, του φόβου και της βίας, η Αντιγόνη ενσαρκώνει ξαφνικά της ελπίδες μιας ολόκληρης γενιάς... Η Αντιγόνη έρχεται στη δική μας εποχή και μας ταρακουνάει. Ιδιόμορφη, πολεμική και ταυτόχρονα ποιητική μάς κατακτά και μας συγκινεί με έναν τρόπο σχεδόν βίαιο. Μας θέτει αμείλικτα ερωτήματα... Νομίζω ότι και σήμερα αυτή η φωνή έχει ακόμα τη δύναμη να μας αφυπνίζει».

Για τον Μαρκ Πακέν, η «Αντιγόνη» του Ανούιγ είναι ένα έργο πρωτότυπο, που με πρόσχημα τον μύθο και την τραγωδία του Σοφοκλή, θέτει ένα ερώτημα που είναι διαρκώς επίκαιρο:

τι είναι η πολιτική; Στοχασμός ή επάγγελμα; Ενα ερώτημα που θέτει κάθε γενιά στον εαυτό της. Η «Αντιγόνη» του Πακέν είναι μια γυναίκα που συναντάμε κάθε μέρα στους δρόμους, μια από αυτές που παλεύουν, πολλές φορές, απλώς και μόνο για να υπάρξουν. Δεν είναι μύθος, είναι κομμάτι του κόσμου μας.

Ο 46χρονος Πακέν είναι ένας σκηνοθέτης εξοικειωμένος με το σύγχρονο θέατρο, που πιστεύει στα δυναμικά έργα και τα φροντίζει με κλασική αφοσίωση. Πολυβραβευμένος και με συνεχή παρουσία στις γαλλικές σκηνές, δημιούργησε για την παράσταση αυτή μια ατμόσφαιρα που παραπέμπει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ταυτόχρονα σε κάθε εποχή και έφτιαξε ένα απέριττο δράμα που αφορά τον καθένα.

Η Φρανσουάζ Γκιγιάρ, η Αντιγόνη της παράστασης, φοράει παντελόνι και πουκάμισο, είναι ένα αγοροκόριτσο εύθραυστο, αλλά αποφασισμένο απέναντι στον σωματώδη και απειλητικό Κρέοντα του Μπρούνο Ραφαέλι και απαντάει με το αφοπλιστικό «για μένα», όταν εκείνος τη ρωτάει γιατί κάνει ό,τι κάνει.

Αυτό το γενναίο κορίτσι δεν είναι μια φιγούρα σε βάθρο ήρωα, είναι ανθρώπινη, φοβάται τον θάνατο, παλεύει με τον εαυτό της και μιλάει για όλες τις αποχρώσεις της ψυχής της σπαρακτικά. Ο Ανούιγ τής ζητάει να εξερευνήσει τα βασανιστικά ηθικά διλήμματα της εποχής του με εργαλείο την υπαρξιακή φιλοσοφία, που ήταν κυρίαρχη στους στοχαστές της γενιάς του.

Το σκηνικό του Ζεράρ Ντιντιέ, λιτό, ορίζεται από έναν τοίχο με τρεις μνημειακές πόρτες, έναν τοίχο που προς το τέλος της παράστασης θα μετακινηθεί για να αποκαλύψει στο κοινό τους πρωταγωνιστές στην καθημερινότητά τους, για να μας θυμίσει ότι αυτά που παρακολουθούμε εξακολουθούν να συμβαίνουν κάθε μέρα, όπου υπάρχει καταπίεση, ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα για τις πεποιθήσεις τους, ότι διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να μη συμβιβαστούν.

Γραμμένο στην καρδιά της γερμανικής κατοχής, η Αντιγόνη του Ανούιγ είναι ένα έργο που έχει παρουσιαστεί στις σκηνές όλου του κόσμου άπειρες φορές, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις και έχει μελετηθεί και αναλυθεί όσο λίγα έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου.

Ο Ζαν Ανούιγ (1910-1987), γοητευμένος από πολύ νέος από την ηρωίδα του Σοφοκλή, την παίρνει από τον αρχαιοελληνικό μύθο και της αναθέτει μια επίθεση στην κυβέρνηση του Βισί, του στρατάρχη Πετέν και των συνεργατών των ναζί, και την κάνει σύμβολο της γαλλικής αντίστασης.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ