Ο ήρωας που ξεχάστηκε από την Ιστορία

Ο Σεμπάστιαν Σαν Βισέντε είναι ένας Ισπανός επαναστάτης των αρχών του 20ου αιώνα που δραστηριοποιήθηκε στο Μεξικό, στην Κούβα και στις ΗΠΑ.

Έγινε ήρωας στα βιβλία ενός άλλου, σημερινού Ισπανού, του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο, ο οποίος έχει συναρπάσει το διεθνές αναγνωστικό κοινό με τα αστυνομικά του μυθιστορήματα (κυκλοφορούν εδώ και μια εικοσαετία στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Άγρα).

Ο Σαν Βισέντε έχει κάνει δύο φορές την εμφάνισή του στη μυθιστορηματική παραγωγή του Τάιμπο.

Η μια είναι στη Σκιά της σκιάς, που κυκλοφόρησε το 1996 στα ελληνικά σε μετάφραση Κικής Καψαμπέλη.

Η άλλη είναι στον Περαστικό, που μεταφράστηκε προ ολίγου καιρού από τον Κρίτωνα Ηλιόπουλο και αποτελεί κάτι σαν αποσπασματική βιογραφία του λησμονημένου Ισπανού.

Ο Τάιμπο ανήκει στους μεγάλους ανανεωτές της αστυνομικής λογοτεχνίας, που άφησε τις τελευταίες δεκαετίες πίσω της τα αινίγματα των παραδοσιακών ιστοριών μυστηρίου, αλλά και τον εγκληματικό κόσμο των μεγαλουπόλεων όπως τον ανέδειξε το αμερικανικό νουάρ.
 
Στράφηκε στην καυτή κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής της: μια πραγματικότητα την οποία συχνά απεικονίζει με έντονα κριτικές αιχμές.

Σε ένα πλαίσιο σαν κι αυτό, αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, αρκετοί σύγχρονοι αστυνομικοί συγγραφείς κοιτάζουν προς την πλευρά της Αριστεράς.

Το ίδιο και ο Τάιμπο που διαλέγοντας ως πρωταγωνιστικό πρόσωπο του Περαστικού έναν άνθρωπο ο οποίος μετέφερε την παράδοση του ισπανικού αναρχοσυνδικαλισμού στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, δεν μπορεί παρά να τιμήσει την αφοσίωσή του στα επαναστατικά ιδανικά, εξιστορώντας τη συμμετοχή του στις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις στο Μεξικό το 1920.

Ο Σαν Βισέντε, όμως, δεν πέρασε στην Ιστορία με τον τρόπο που πέρασαν ο Εμιλιάνο Ζαπάτα και ο Πάντσο Βίγια, οι ηγέτες της μεξικανικής επανάστασης του 1910.

Εμφανίζεται λίγο αργότερα από κείνους και ύστερα από μια σύντομη δράση διαγράφει εαυτόν δια παντός από το ιστορικό προσκήνιο, χωρίς να μπορεί κανείς να μας διαβεβαιώσει για το πού κατέληξε μετά την απέλασή του από το Μεξικό ή για το πότε και το πώς ακριβώς πέθανε.

Το πυκνό αυτό μυστήριο, το οποίο καλύπτει μέχρι και σήμερα τη ζωή του Σαν Βισέντε, ιντριγκάρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τον Τάιμπο και τρέφει συνεχώς την αφήγησή του.

Πώς είναι δυνατόν μια τέτοια εκρηκτική προσωπικότητα να σβήσει τα ίχνη της και να χαθεί στο πουθενά; Ποιες είναι οι άγνωστες διαδρομές που διέτρεξε ο Σαν Βισέντε πριν και μετά την παραμονή του στο Μεξικό;

Ποιοι ήταν οι φίλοι του και με ποιον τρόπο έζησε τους έρωτές του; Κι ακόμα, τι είναι σε θέση να κάνει η λογοτεχνία όταν βρίσκεται μπροστά στη σιωπή της Ιστορίας για έναν έστω και συγκυριακό (περαστικό) πρωταγωνιστή της;

Μπορεί, αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, τα βιβλία του Τάιμπο να είναι εξ ολοκλήρου βυθισμένα στην πολιτική, αλλά ο ίδιος δεν προσφεύγει ποτέ στη μονομέρεια και τον δογματισμό της πολιτικολογίας.

Έτσι και στον Περαστικό, όπου το βασικό θέμα δεν είναι οι πολιτικές εμπλοκές του Σαν Βισέντε, αλλά η αφανής καθημερινότητά του, όπως και όσο μπορεί να τη φανταστεί και να την ανασυστήσει ο συγγραφέας.

Η καθημερινότητα μιλάει για έναν ήρωα που δεν θα βάλει ποτέ τις πολιτικές του ιδέες πάνω από τις ανθρώπινες ανάγκες και την ανθρώπινη φύση, για έναν ήρωα που έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει με θάρρος και ταυτόχρονα με χιούμορ κάθε δυσκολία και αντιξοότητα.

Κι εδώ χωρούν και όλα τα άλλα: η αγάπη για τις γυναίκες και τα τοπία σε συνδυασμό με ένα πολύ ισχυρό αίσθημα μοναξιάς, το πάθος για ελευθερία, καθώς και η λατρεία για τις τραγωδίες του Σαίξπηρ τις οποίες ο Σαν Βισέντε διάβαζε μαζί με τα βιβλία του Μπακούνιν και του Μαλατέστα.