Με συγκρατημένη αισιοδοξία και παζάρια στην κόψη του ξυραφιού ξεκίνησε ο τρίτος σκληρός γύρος διαπραγμάτευσης στη Γενεύη ανάμεσα στην Τεχεράνη και της Ομάδας 5+1 (δηλαδή των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ρωσίας, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας). Ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί απείλησε με δημοψήφισμα του σκληροπυρηνικούς μουλάδες του καθεστώτος, ενώ και ο Μπαράκ Ομπάμα συναντά θύελλα αντιδράσεων από τους Ρεπουμπλικανούς.

Πριν ακόμη ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, διέρρευσε ότι υπάρχει μία σοβαρή προσέγγιση της Τεχεράνης και της Ομάδας 5+1 προκειμένου να αποσταλεί το απεμπλουτισμένο ουράνιο στη Ρωσία και να μειωθεί η ικανότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα. Επιπλέον έγινε γνωστό ανεπίσημα ότι είναι η πρώτη φορά που οι δύο πλευρές δημιούργησαν μία λίστα για τα θέματα προς επίλυση.

Στο καλό κλίμα στη Γενεύη ήρθε να προστεθεί και η συνάντηση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι με τον Ιρανό ομόλογο του, Μοχάμαντ Ζαρίφ. Οι δύο άνδρες περπάτησαν χαμογελαστοί δίπλα - δίπλα στους δρόμους της ελβετικής πόλης μαζί με τους φωτογράφους, πιθανότατα για να στείλουν ένα μήνυμα της καλής διπλωματικής διάθεσης που υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών.



Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν απέκλεισε μία συμφωνία, καθώς σημείωσε ότι «βρισκόμαστε σε μία συγκυρία όπου τα περισσότερα ζητήματα παίρνουν σάρκα και οστά και γίνονται κατανοητά». Σε ερώτηση δημοσιογράφων για την πιθανότητα να υπάρξει συμφωνία έως την 1η Ιουλίου, ο Μοχάμαντ Ζαρίφ απάντησε: «Γι’ αυτό βρισκόμαστε εδώ. Θα δούμε».



Η απειλή Ρουχανί

Πριν από μερικές εβδομάδες, το μήνυμα του Χασάν Ρουχανί ότι θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν δημοψηφίσματα για «ζωτικής σημασίας, αμφισβητούμενα θέματα» έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία τόσο στο εξωτερικό όσο και το εσωτερικό του Ιράν. Ο πολιτικός ηγέτης του Ιράν δεν αναφέρθηκε ανοιχτά στις πυρηνικές διαπραγματεύσεις αλλά άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να φέρει μία συμφωνία με τη Δύση σε δημοψήφισμα μετά τον Μάρτιο, όταν και πιθανολογείται ότι θα είναι έτοιμο ένα πρώτο προσχέδιο με στόχο να πέσουν υπογραφές τον ερχόμενο Ιούλιο.



Βασικό επιχείρημα του Ρουχανί, το οποίο βρίσκει πολλά ευήκοα ώτα στους Ιρανούς ψηφοφόρους, είναι τα ανεπανόρθωτα πλήγματα στην ιρανική οικονομία από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου και των σκληρών κυρώσεων εξαιτίας του πυρηνικού προγράμματος. «Είναι αδύνατον από τον θεό η χώρα να έχει βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη όταν είναι απομονωμένη» είπε ο πρόεδρος του Ιράν, που έδειξε ξεκάθαρα μία στροφή στη μέχρι σήμερα στάση της Τεχεράνης. «Εάν είμαστε έτοιμοι να σταματήσουμε ορισμένους τρόπους απεμπλουτισμού ουρανίου τους οποίους δεν χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή, αυτό σημαίνει ότι έχουμε συμβιβάσει τις αρχές και τον σκοπό μας; Ο σκοπός μας δεν είναι συνδεδεμένος με καμία συσκευή φυγοκέντρησης. Συνδέεται με την καρδιά και τη θέληση μας» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ρουχανί.

Για αρκετούς αναλυτές ο Ιρανός πρόεδρος επιχειρεί να παρουσιαστεί ως ο συνομιλητής της Δύσης μέσα στην Τεχεράνη και γι’ αυτό επέλεξε να τα βάλει με τους σκληροπυρηνικούς μουλάδες και το συντηρητικό κατεστημένο του Ιράν, το οποίο βρίσκεται στους κύκλους των Φρουρών της Επανάστασης και του πρώην προέδρου, Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ. Τα συντηρητικά στοιχεία του Ιράν φέρονται έτοιμα να δώσουν σκληρή μάχη κόντρα σε μία ενδεχόμενη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, η οποία θα έπληττε τα συμφέροντα τους και θα ανέβαζε στα ύψη την δημοτικότητα του Ρουχανί.



Πολιτικοί αναλυτές, όμως, υποστηρίζουν ότι το συντηρητικό καθεστώς της Τεχεράνης δεν θα ήθελε ποτέ να τα βάλει ανοιχτά με την λαϊκή βούληση και δεν θα έδειχνε ποτέ δημόσια ότι περιφρονεί την άποψη των Ιρανών. Ένα δημοψήφισμα, λοιπόν, θα τους έδενε τα χέρια και γι’ αυτό η απειλή του Ρουχανί δεν στερείται περιεχομένου.

Η πραγματικότητα, όμως, είναι εντελώς διαφορετική στη Δύση, η οποία υποδέχθηκε με συγκρατημένη αισιοδοξία αλλά και καχυποψία το μήνυμα του Ιρανού προέδρου. Οι διπλωματικοί γνωρίζοντες τα πολιτικά δρώμενα στην Τεχεράνη υποστηρίζουν ότι ένα δημοψήφισμα δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί, καθώς θα πρέπει να λάβει το «πράσινο φως» των ιρανικών θεσμών- και συγκεκριμένα του κοινοβουλίου- που βρίσκονται στα χέρια των συντηρητικών. Έτσι θεωρείται αμφίβολη η επιτυχία της απειλής του Ιρανού προέδρου αλλά και η πρόθεση του να προχωρήσει πραγματικά σε δημοψήφισμα εάν σφίξουν τα πράγματα.



Οι διπλωματικοί κύκλοι, που στηρίζουν αυτή την άποψη και εφιστούν προσοχή στις δηλώσεις Ρουχανί, στέκονται σε ένα συγκεκριμένο δεδομένο. Στο Ιράν έχουν πραγματοποιηθεί από το 1979, έτος ίδρυσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, έως σήμερα μόλις τρία δημοψηφίσματα. Το πρώτο τον Μάρτιο του 1979 για την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το δεύτερο τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς για την επικύρωση του νέου Συντάγματος και το τρίτο το 1989 προκειμένου να αλλάξει το Σύνταγμα μετά τον θάνατο του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη, Αγιατολάχ Χομενεϊ.



Σκληρή σύγκρουση και στις ΗΠΑ

Οι Ρεπουμπλικανοί, που έχουν απειλήσει κατά το παρελθόν να μπλοκάρουν στο Κογκρέσο οποιαδήποτε συμφωνία με το Ιράν, ξεκαθάρισαν ότι θεωρούν τις δηλώσεις Ρουχανί ένα παιχνίδι εντυπώσεων με μοναδικό στόχο να αρθούν οι κυρώσεις σε βάρος του Ιράν και στη συνέχεια το καθεστώς να συνεχίσει με την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Το επιχείρημα των Αμερικανών συντηρητικών είναι ότι ο βασικός αντίπαλος του Ρουχανί δεν είναι οι Φρουροί της Επανάστασης αλλά το ισλαμικό κατεστημένο και συγκεκριμένα ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης, Αγιατολάχ Χαμενεϊ που θα πρέπει να δώσει τις ευλογίες του σε οποιαδήποτε συμφωνία. Σύμφωνα με τους Ρεπουμπλικανούς, ο πρόεδρος του Ιράν δεν θα τα βάλει ποτέ ανοιχτά με τον Χαμενεϊ εάν δεν θέλει να χάσει τη θέση του.

Από την πλευρά του ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Βρετανό πρωθυπουργό ζήτησε από το Κογκρέσο να δείξει υπομονή στο θέμα του Ιράν. Παράλληλα ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε τους Ρεπουμπλικανούς ότι θα ασκήσει βέτο σε μία ενδεχόμενη υιοθέτηση νέων κυρώσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Κατά της επιβολής νέων κυρώσεων τάχθηκε και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον.