Ένα βοηθητικό εγχειρίδιο για ένα από τα πιο δύσκολα βιβλία του κόσμου έγραψε ο Ελευθέριος Ανευλαβής και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κάκτος. Είναι «Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν του Τζέημς Τζόυς -Περί τίνος πρόκειται;».

Όπως γράφει στον πρόλογο ο Πάρις Τακόπουλος, το πιο δυσκολοδιάβαστο σύγχρονο μυθιστόρημα, που ο Ιρλανδός συγγραφέας του χρειάστηκε δεκαεπτά χρόνια για να το τελειώσει.

Τελειώνοντάς το, το… ξαναρχίζει από το τέλος, τώρα το ελληνικό κοινό να μπορεί να το απολαύσει χάρη στη μετάφραση που τόλμησε (2013 ) ο «παθο-λόγος» μεταφραστής, ο ερωτευμένος με μιαν αγάπη διαρκείας με το έργο του Τζόυς, το οποίο παρουσιάστηκε αποσπασματικά το 1930 με τον τίτλο «Έργο εν Εξελίξει»- «Working progress».
 
Ο Φίννενγκαν, αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ήταν ο ένας ήρωας ιρλανδέζικων τραγουδιών, ένας γλεντοκόπος, που αναστήθηκε μόλις του έβαλαν στα χείλη μια σταγόνα ουίσκι τη νύχτα που τον ξαγρυπνούσαν…

Δικό του είναι και το μεταφραστικό κατόρθωμα του άλλου προκλητικού έργου «Οδυσσέας» (2014) του κορυφαίου Ιρλανδού μυθιστοριογράφου. Που, επίσης, εκδόθηκε χάρη στην αποκοτιά του αείμνηστου ιδρυτή των εκδόσεων Κάκτος, Οδυσσέα Χατζόπουλου.
 
Ο μεταφραστής τον χαιρετίζει στην εισαγωγή ως «Πολίτη-Οπλίτη της πόλεως των Ελλήνων, ως ταξιδευτή της τύχης και παραξενάθρωπο που τόλμησε να εκδώσει το ανεννόητο βιβλίο το οποίο ταρακούνησε το λογοτεχνικό κατεστημένο».

Σκοτεινό, χιουμοριστικό, λογοπαικτικό, προκλητικό, άσεμνο, ακατανόητο, ανόητο, αμετάφραστο, αδιάβαστο, ειρωνικό, χαρακτηρίζει την "Αγρύπνια" ο μεταφραστής του, επισημαίνοντας ότι πολλοί το βρήκαν πλέγμα ασυναρτησίας, χωρίς πλοκή, χωρίς περιεχόμενο, χωρίς νόημα, ενώ άλλοι το αντιμετώπισαν με δέος, με τρόμο και θαυμασμό. Είναι ένα βιβλίο που πολλοί άνθρωποι στον κόσμο το έχουν στη βιβλιοθήκη τους.

Μερικοί το σέβονται, ελάχιστοι το έχουν διαβάσει και σχεδόν ουδείς το καταλαβαίνει. Έχει χαρακτηριστεί μυθιστόρημα, ποίηση σε πεζό λόγο, έπος, μύθος, αίνιγμα, σπαζοκεφαλιά, φιλοσοφικο- θρησκευτικό κείμενο. Πράγματι, παραδέχεται ο μεταφραστής, «είναι ένα βιβλίο μοναχικό, ανεπίδεκτο αφομοίωσης, περίπλοκο τέρας, που χάραξε τη στροφή από το μοντερνισμό στο μεταμοντερνισμό».

Εάν ο «Οδυσσέας» είναι το βιβλίο μιας μέρας, «Η αγρύπνια των Φίννεγκαν» είναι το βιβλίο μιας νύχτας. Θεωρείστε το -λέει- ως ένα όνειρο γεμάτο από διαστροφές, κατακερματισμούς και αιφνίδιες αλλαγές στην αφήγηση. Δεν υπάρχουν χαρακτήρες-πρόσωπα με την έννοια που υπάρχουν σε ένα κανονικό μυθιστόρημα.
 
Είναι ένα έργο για δύο ανθρώπους, τον ΝΟΚ και την ΑΛΠ με τα παιδιά τους τον Σων, τον Σημ, και την Ίσσυ, που είναι ταυτόχρονα ένας και… πολλοί.

Ο ΝΟΚ, σύζυγος και πατέρας, το «Μεγάλο Κάποιο μέσα στα Αφεντικοάπαντα», με το όνομα Πόρτερ , έχει ταβέρνα-πανδοχείο και είναι συνήθως γνωστός με τα αρχικά Η.C.E. (Here Comes Everybody: Να Ο Καθένας, ΝΟΚ), που ως μεταβλητές παίρνουν διάφορες τιμές. Όταν είναι σύγχρονος, είναι «Ηeinz Cans Everywhere: Κονσέρβες Χάινζ παντού». Άλλοτε είναι «Haroun Childeric Eggeberth: Χαρούν Φραγκοβασιλοπαιδογεννήτωρ Αυγογεννητής».
 
Άλλοτε «Humile, Commune and Ensectuous: Παρακατιανός, Κοινωνικός και Εντομοαιμομίκτης». Και πάντα είναι ο «Αγρυπναυτιάς», που είναι το επαγγελματικό του προσωνύμιο και του οποίου οι προσωποποιήσεις στον ένα ή στον άλλο «χρονοχρωματισμένο μέρος» είναι ποικίλες: Αδάμ, Χριστός, Καίσαρ, Τζένγκις Χαν, Κρόμβελ, Ουέλλινγκτον, Γκίννες, Φίννεγκαν ή κάποιος άλλος τύπος στο Δουβλίνο.

Το επεξηγηματικό αυτό εγκόλπιο των 88 σελίδων είναι γεμάτο με υποσέλιδες σημειώσεις ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να μπει στη λογική των σύνθετων λέξεων.
 
Στην τελευταία του ενότητα, ο μεταφραστής αναλύει τη σύζευξη του χώρου και του χρόνου σε τετραδιάστατο χωροχρόνο (τρεις διαστάσεις του χώρου και η τέταρτη διάσταση του χρόνου) που δημιούργησε η θεωρία του Άινστάϊν και η οποία αντικατοπτρίζεται στην Αγρύπνια στους τέσσερις γέροντες-ευαγγελιστές που είναι συγχωνευμένοι, αναζητώντας χνάρι μέσα στο βαθύ χρονοπεδίο.
 
Την καλύτερη κριτική συμπύκνωση την δίνει ο ίδιος ο ελευθεριακός μεταφραστής με την τελευταία φράση του βιβλίου: «Έχει πολλή πλάκα «Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν!».

Ο Ελευθέριος Ανευλαβής κυκλοφόρησε, επίσης, από τις εκδόσεις Κάκτος τα «Ανευλαβή κείμενα», μία ανθολόγηση 308 σελίδων από πολεμικά του αρθρο- λογοτεχνήματα σε έντυπα και στο διαδίκτυο, που συνιστούν ένα μανιφέστο με αυθάδη γλώσσα εναντίον των « όσων πολιτικατζήδων κατάντησαν την πολιτική εκφυλισμένο διαχειριστικό εργαλείο και όργανο των κελευσμάτων της νέας τάξης πραγμάτων».
 
Ο πρόλογος είναι του δημοσιογράφου και συγγραφέα Βασίλη Καββαθά, ο οποίος επισημαίνει πως ήταν έκπληξη για εκείνον όταν πρωτοείδε ένα ανιδιοτελή γιατρό σε γνωστό τηλεοπτικό πάνελ χλευάζοντας «τον θρίαμβο των ουτιδανών», ο οποίος αναδείχθηκε σε θεραπευτή διαλόγου που «εφημερεύει σε μια έπαλξη δική του επιδιώκοντας να διορθώσει τον κόσμο».

Μιλάμε για κείμενα φωτιά και λάβρα εναντίον ενός… «χαόκοσμου» που μπορεί και να μην διορθώνεται, αλλά αυτό ακριβώς είναι που δυναμώνει τον πυρίκαυστο λόγο του Ελευθέριου Ανευλαβή...