Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, επειδή την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λιώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.

Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».

Την Τσικνοπέμπτη, που βρίσκεται στο μέσο του Τριωδίου, ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα. Ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία (Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη) και στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ (Mardi Gras = Λιπαρή Τρίτη), που συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης και γενικά στην κρεατοφαγία αντιτίθεται η οργάνωση “Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής” (ΠΟΦΥΖΩ), που υποστηρίζει την ιδεολογία του «αντισπισισμού» (anti-speciesism), η οποία στρέφεται κατά της καταπάτησης των δικαιωμάτων των ζώων.

Η Τσικνοπέμπτη ανά την Ελλάδα

• Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”, της πόλης τής Κέρκυρας.

• Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Γι’ αυτό ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι. Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματά της.

• Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

• Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

• Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.

Εκδηλώσεις για την Τσικνοπέμπτη στην Αθήνα

Το γιορτινό πνεύμα της Τσικνοπέμπτης ακολουθεί και ο δήμος Αθηναίων, στήνοντας ένα ολοήμερο ζωντανό αποκριάτικο πάρτι στην Πλάκα, από το πρωί έως αργά το βράδυ.

Πρωταγωνιστές θα είναι η μουσική, οι ξέφρενοι ρυθμοί αλλά και όλοι οι καρναβαλιστές που θα ριχτούν στις απολαύσεις και θα αφήσουν για λίγο τα άγχη και τις σκοτούρες της καθημερινότητας.

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του δήμου Αθηναίων με την αποκριάτικη μουσική διαδρομή από την Πλατεία Κοτζιά προς το Μοναστηράκι και το Μουσικό Σχήμα «Λευτέρης Γρηγορίου και Global Νταούλια» με τη μουσική διαδρομή του από το Μοναστηράκι προς το Θησείο, άνοιξαν στις 12 το μεσημέρι τις εκδηλώσεις.

Η αποκριάτικη γιορτή της Τσικνοπέμπτης κορυφώνεται στις 9 μμ με την Πλακιώτικη Αποκριά και τους καρναβαλιστές από τον καλλιτεχνικό οργανισμό «Μορφές Έκφρασης» οι οποίοι με μουσικά όργανα, χορό και αποκριάτικα τραγούδια θα παρελάσουν στο ιστορικό κέντρο της πόλης (Μετρό Ακροπόλεως- Μοναστηράκι), μετατρέποντάς το σε μία μεγάλη μουσική και χορευτική σκηνή, που θα ενθουσιάσει το αθηναϊκό κοινό.

Εκτός από τις εκδηλώσεις του δήμου πολλά είναι και τα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και σε περιφερειακούς δήμους που στήνουν τις δικές τους ψησταριές συμμετέχοντας στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης και ευχαριστώντας με τον τρόπο αυτόν πελάτες και περαστικούς.

Το βράδυ την τιμητική τους θα έχουν οι ταβέρνες με τα κοψίδια και το κρασί να συντροφεύουν τους καρναβαλιστές.