Ατυπο δάνειο από συγγενείς και φίλους είναι η πρώτη λύση που επιστρατεύουν σε ποσοστό 51% τα ελληνικά νοικοκυριά, όταν οι δαπάνες τους ξεπερνούν τα εισοδήματά τους, όπως προκύπτει από μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για την αποταμιευτική συμπεριφορά των νοικοκυριών σε 12 από τα 19 κράτη-μέλη της ευρωζώνης.

Επίσης, σε ποσοστό 26% καταφεύγουν στην έσχατη λύση της μη πληρωμής λογαριασμών.

Τα δύο αυτά ποσοστά είναι τα υψηλότερα μεταξύ των 12 χωρών της έρευνας, αποδεικνύοντας ότι στην περίπτωση της χώρας μας το οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον παίζουν πολύ σημαντικότερο ρόλο ως καταφύγιο για δανεισμό σε περίπτωση ανάγκης, συγκριτικά με την υπόλοιπη ευρωζώνη, αλλά και ότι οι Ελληνες αθετούν ευκολότερα πληρωμές λογαριασμών σε σχέση με άλλους Ευρωπαίους, στην αγωνιώδη προσπάθειά τους να καλύψουν υπερβάσεις στις οικογενειακές δαπάνες.

Πέντε ομόλογοι

Η μελέτη δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στη σειρά Κειμένων Εργασίας (Working Paper Series) της ΕΚΤ και υπογράφεται από πέντε οικονομολόγους, που προέρχονται από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Γερμανίας (Τζούλια λε Μπλαν και Τσούνγι Τσου), την Κεντρική Τράπεζα του Λουξεμβούργου (Αλεσάντρο Πορπίγκλια και Μίκαελ Τσιγκελμέγιερ) και την Κεντρική Τράπεζα της Ολλανδίας (Φεντερίκα Τέππα).

Σύμφωνα με αυτή, τα νοικοκυριά με ελλειμματικό οικογενειακό προϋπολογισμό στις 12 χώρες της έρευνας αντιστοιχούν στο 11% του συνόλου των νοικοκυριών.

Ωστόσο, όπως παρατηρούν οι συντάκτες της έρευνας, τα προβλήματα ρευστότητας είναι εντονότερα στις μεσογειακές χώρες παρά στην ηπειρωτική Ευρώπη και προφανώς αυτό οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση που ενέσκηψε στον ευρωπαϊκό Νότο.

Επιπλέον, ειδικά για την Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε σχέση με την εικόνα που παρουσιάζει η μελέτη, καθώς τα στοιχεία στα οποία βασίζεται συλλέχθηκαν την περίοδο 2010-2011.

Οι οικονομολόγοι των πέντε κεντρικών τραπεζών που συνυπογράφουν τη μελέτη σημειώνουν, επίσης, ότι οι πιθανότητες αρνητικού ισοζυγίου μεταξύ εισοδήματος και δαπανών σε ένα νοικοκυριό αυξάνονται όταν τα οικονομικά του σπιτιού τα διαχειρίζεται γυναίκα, άτομο ηλικίας κάτω των 40 ετών ή διαζευγμένο.

Εκτός από την Ελλάδα, όπου τα νοικοκυριά με έξοδα που υπερβαίνουν τις οικονομικές δυνατότητές τους αναζητούν σανίδα σωτηρίας κυρίως σε συγγενείς και φίλους, και την Κύπρο, όπου καταφεύγουν σε υπερανάληψη ή σε πιστωτικές κάρτες σε ποσοστό 90%, στις υπόλοιπες 10 χώρες της μελέτης η μεγάλη πλειονότητα των οικογενειών που αντιμετωπίζουν το συγκεκριμένο πρόβλημα επιστρατεύει πρωτίστως αποταμιεύσεις προηγουμένων ετών.

Οι 10 αυτές χώρες είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία και η Σλοβακία.

Εκαναν φτερά οι αποταμιεύσεις και πήραν φωτιά οι πιστωτικές κάρτες!

Κατά μέσο όρο, το 55% των νοικοκυριών που δήλωσαν στην έρευνα ότι τα έξοδά τους ξεπέρασαν τα έσοδά τους τους τελευταίους 12 μήνες απάντησε ότι προσπάθησε να καλύψει τη διαφορά κυρίως από το «μαξιλαράκι» των χρημάτων που είχε αποταμιεύσει τα προηγούμενα χρόνια.

Το 22% στράφηκε σε πιστωτικές κάρτες ή σε υπερανάληψη και άλλο ένα 22% ζήτησε βοήθεια από συγγενείς και φίλους. Διευκρινίζεται ότι στους συγγενείς δεν συμπεριλαμβάνονται άτομα που ζουν στο ίδιο σπίτι (π.χ. ανδρόγυνο, γονείς που συγκατοικούν με τα παιδιά τους κ.λπ.).

Στη μη εξόφληση λογαριασμών κατέφυγε το 13%, ενώ ελαφρώς μικρότερο ποσοστό απάντησε ότι αναζήτησε κάποιο άλλο δάνειο και λιγότερο από το 10% πούλησε περιουσιακά στοιχεία, όπως ακίνητα.

Σημειώνεται ότι τα ποσοστά αυτά ξεπερνούν το 100%, γιατί οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν περισσότερους από έναν τρόπους κάλυψης της «τρύπας» που αντιμετώπισαν στον οικογενειακό προϋπολογισμό τους.

Τα ελληνικά νοικοκυριά, για τα οποία συγγενείς και φίλοι λειτουργούν ως ανεπίσημοι δανειστές, κατά την ορολογία της μελέτης της ΕΚΤ είναι με διαφορά τα περισσότερα μεταξύ των 12 κρατών της έρευνας.

Στη χώρα μας το ποσοστό ανέρχεται, όπως προαναφέρθηκε, στο 51%, την ώρα που στην Πορτογαλία και στη Σλοβακία, που έπονται, οριακά ξεπερνά το 30%.

Η δεύτερη δημοφιλέστερη λύση στην Ελλάδα είναι η διάθεση παλαιότερων αποταμιεύσεων, σε ποσοστό 27,5%, και ακολουθούν οι εξής επιλογές, για να «μπαλωθούν» οι επιπλέον υποχρεώσεις των νοικοκυριών:

• Αφήνουμε απλήρωτους ορισμένους λογαριασμούς σε ποσοστό 26%.

• Προχωρούμε σε υπερανάληψη ή δανεισμό μέσω πιστωτικής κάρτας σε ποσοστό περίπου 7%.

• Καταφεύγουμε σε κάποιο άλλο δάνειο σε ποσοστό περίπου 6%.

• Αναζητούμε άλλες λύσεις (που δεν προσδιορίζονται) σε ποσοστό περίπου 4,4%.

• Πουλάμε περιουσιακά στοιχεία, όπως ακίνητα, σε ποσοστό 1,2%.

ΠΗΓΗ: Δημοκρατία