Ο Ζάφος Ξαγοράρης σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασσαχουσέττης.

Το θέμα της Διδακτορικής του Διατριβής, η οποία αποκτήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ήταν η κατασκευή των θαυμάτων από τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα.

Εκτός από σχέδια δύο διαστάσεων το καλλιτεχνικό του έργο περιλαμβάνει ηχητικές εγκαταστάσεις και δράσεις στον δημόσια χώρο.

Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις όπως: “Sotto Quale Cielo”, Μουσείο Riso, Παλέρμο, 2011, Manifesta 7, 2008, Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, 2007, Bienal fin del Mundo, 2007, Sao Paulo Bienal, 2006 και άλλες. Υπήρξε ένας από τους επιμελητές του ελληνικού περιπτέρου στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, 2004 και της 2η Μπιενάλε της Αθήνας, 2009.

Είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στην Α.Σ.Κ.Τ. ενώ έχει υπάρξει προσκεκλημένος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο του Sassari στην Σαρδηνία, ενώ έχει κληθεί να παρουσιάσει την δουλειά του σε Πανεπιστήμια όπως το IUAV της Βενετίας, το School of Visual Arts της Νέας Υόρκης, την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Παλέρμο, το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στο Σικάγο και άλλα.

Εννέα ερωτήσεις στον εικαστικό καλλιτέχνη Ζάφο Ξαγοράρη

1. Από πότε χρονολογείται το ενδιαφέρον σας για την τέχνη;
Οι γονείς μου ήταν και οι δύο εικαστικοί καλλιτέχνες και η σχετική ενημέρωση, μαζί με μια μορφή εκπαίδευσης, ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια της παιδικής μου ηλικίας. Ενώ οι συχνές επισκέψεις σε μουσεία, χώρους τέχνης και εκθέσεις δεν ήταν για μένα η μεγαλύτερη διασκέδαση, την ίδια στιγμή ωστόσο εφοδίαζαν τη μνήμη μου με οπτικές ή σχετικές πληροφορίες. Κατά τα άλλα, λίγο πριν τελειώσω το σχολείο, άρχισα να έχω ένα είδος καλλιτεχνικής συνείδησης, ένα είδος εξοπλισμού απέναντι στην πραγματικότητα, μέσα από τους εναλλακτικούς κόσμους διαφόρων λογοτεχνικών βιβλίων.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.grFOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin
2. Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί της διαδρομής σας;
Οι σταθμοί που δημιουργούν μια νοητή γραμμή στη διαδρομή που έχω διανύσει μέχρι τώρα είναι, κατά κύριο λόγο, έργα. Μια και με ρωτάτε, μπορώ να σας περιγράψω δύο από αυτά, τα οποία, αν κοιτάξω προς τα πίσω, είναι σε θέση να προσδιορίσουν ελλειπτικά τη συνέχεια -στο βαθμό που αυτή υπάρχει- του συνόλου των καλλιτεχνικών μου εγχειρημάτων. Το 2003, ταξίδεψα στην Κύπρο, στο Βαρώσι, προκειμένου να προσπαθήσω να περιγράψω τα όρια της βουβής αυτής περιοχής, της εγκαταλελειμμένης συνοικίας της Αμμοχώστου. Μετά την εισβολή του 1974, αυτό το αστικό τμήμα της Αμμοχώστου περιφράχθηκε από τους Τούρκους και παρέμεινε ακατοίκητο: μια πόλη φάντασμα, ένα διαπραγματευτικό χαρτί για μελλοντική χρήση. Η προσπάθειά μου ήταν να το απεικονίσω, καταγράφοντας τα όριά του, μια και το κέντρο παρέμενε και παραμένει απροσπέλαστο, δίνοντας φωνή στο σιωπηλό έδαφος, στο διευρυμένο αυτό τμήμα της Πράσινης Γραμμής. Το «Σιωπηλό Κέντρο» είχε καταγωγή από τις «Τρεις Καμπάνες», που παρουσίασα στο ΕΜΣΤ το 2002. Οι τρεις καμπάνες ηχούσαν αυτόματα εντός τριών ηχομονωτικών κτισμάτων, αφήνοντας να ακουστεί μόνο ένας σιωπηλός ήχος, ένας ψίθυρος που εξομοίωνε την απόσταση και δεν επέτρεπε την πρόσβαση προς το κέντρο. Στα δύο αυτά έργα εμφανίζονται δύο κινήσεις τις οποίες αργότερα επεξεργάστηκα και αλλού: της σίγασης και της ηχητικής ενίσχυσης.

3. Κερδίσατε την υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Μπορείτε να περιγράψετε το χρονικό; Πώς την κερδίσατε και τι αφορούσε;
Αφού πήρα το πτυχίο μου από την ΑΣΚΤ στην Αθήνα, προσπάθησα να συνεχίσω τις σπουδές μου στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), στο Κέντρο Προωθημένων Οπτικών-Εικαστικών Σπουδών (CAVS). Έκανα αίτηση για την υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση και, χρονικά, πρώτα έγινα δεκτός από το ΜΙΤ, ενώ στη συνέχεια έγινε δεκτή και η αίτησή μου. Η υποτροφία με βοήθησε να ολοκληρώσω τα δύο χρόνια του μεταπτυχιακού προγράμματος, το οποίο αφορούσε στις σχέσεις τέχνης και τεχνολογίας, ενώ το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής, θεωρητικής και πρακτικής μου έρευνας επικεντρώθηκε κυρίως στην ολογραφία, στις εγκαταστάσεις με τη χρήση laser και στις σχέσεις δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας. Η δυνατότητα που μου δόθηκε για να σπουδάσω στην Αμερική διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την καλλιτεχνική και ερευνητική μου πορεία. Για παράδειγμα, η θεωρητική πτυχιακή εργασία την οποία παρουσίασα στο ΜΙΤ συνεχίστηκε στην Αθήνα, στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, και οδήγησε στη διδακτορική μου διατριβή, η οποία είχε ως θέμα τις σχέσεις τέχνης και αρχαίας τεχνολογίας, καθώς και την κατασκευή των «θαυμάτων» από τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα.
Με την ευκαιρία, πρέπει να επισημάνω ότι το Ίδρυμα Ωνάση και χώροι όπως η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών έρχονται να καλύψουν κενά που αφήνει η κρατική παρουσία και η σχετική βοήθεια στη σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή. Αν και είμαι υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και μιας ισότιμης κοινωνικής πολιτικής, πολλοί μαθητές ή συνάδελφοί μου, χωρίς τη συγκεκριμένη συνδρομή, δεν θα είχαν την ευκαιρία να ολοκληρώσουν, να εξελίξουν, να συγκρίνουν ή να ανακοινώσουν τις ιδέες τους με την ευρύτερη δυνατή εμβέλεια.

4. Τα παιδιά που έρχονται σήμερα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, πιστεύετε πως είναι περισσότερο εξοικειωμένα με την τέχνη από άλλοτε; Τι αναζητήσεις έχουν;
Οι αναζητήσεις των φοιτητών, αλλά και γενικότερα των νέων δημιουργών, έχουν σε πολλές περιπτώσεις ενδιαφέρον, το οποίο πηγάζει από την ξεχωριστή προσωπικότητα του καθενός, από τη γενικότερη επιθυμία να συνδεθεί η καλλιτεχνική δημιουργία και το ακαδημαϊκό περιβάλλον με την καθημερινή ζωή, καθώς και από την ανάληψη συχνών πρωτοβουλιών ομαδικών εγχειρημάτων. Αν και οι προτάσεις, οι φορείς και οι τρόποι ενημέρωσης έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, η εξοικείωση των νέων φοιτητών, αλλά και του κοινωνικού συνόλου του τόπου μας, με την εικαστική πραγματικότητα είναι περιορισμένη, καθώς μουσεία όπως το ΕΜΣΤ αναστέλλουν τη λειτουργία τους, ενώ παράλληλα η χρηματοδότηση της παραγωγής νέων έργων, όπως και η σχετική επικοινωνία, είναι σπάνιες.

5. Παράγετε καλλιτεχνικό έργο και ταυτόχρονα διδάσκετε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Πώς συνδυάζονται αυτοί οι δύο ρόλοι;
Οι καλλιτεχνικές μου προτάσεις περιλαμβάνουν επιτόπιες συμμετοχικές δράσεις, εργαστήρια και επιμελητικά εγχειρήματα. Πιστεύω ότι ο χαρακτήρας ενός σχετικού δημιουργικού πεδίου έχει ανάγκη το ακαδημαϊκό περιβάλλον, τις δυνατότητες που δίνονται για πειραματισμό και έρευνα, καθώς και τις σχετικές συζητήσεις ή διαφωνίες.

6. Στη σημερινή πραγματικότητα, ποιος πιστεύετε ότι οφείλει να είναι ο ρόλος της τέχνης;
Οι εικαστικές τέχνες έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν εγχειρήματα από παραπλήσιες περιοχές. Είναι συχνό φαινόμενο να συναντάμε, μαζί με οπτικούς πειραματισμούς, έργα σχετικά με τον ήχο, την κίνηση, αλλά και με δάνεια από τη μεθοδολογία ανθρωπιστικών επιστημών. Πέρα από τη δημιουργία ουτοπικών κόσμων, η κοινή αυτή πορεία και η διάχυση των σχετικών πληροφοριών θα πρέπει να απαντάει, να αντιστέκεται και να δίνει λύσεις στα προβλήματα της σημερινής πραγματικότητας.

7. Με αφορμή τις δύο τελευταίες δράσεις σας, «Λοξή Τάξη» & «Παράξενες πόλεις των εφήβων», στο πλαίσιο της έκθεσης Strange Cities Athens, συνεργαστήκατε με εφήβους. Ποια είναι τα μηνύματα που πήρατε από αυτούς;
Τα θρανία και οι καρέκλες της «Λοξής Τάξης» μπορούσαν να στέκονται κάθετα σε κατηφόρες 7 μοιρών. Εκτός από την παρουσία της εγκατάστασης στο Μουσείο Μπενάκη, πραγματοποιήθηκαν παράλληλες δράσεις σε άλλα σημεία της Αθήνας, με τη συμμετοχή του Γυμνασίου Καμινίων. Η συνεργασία αυτή συνεχίστηκε στο πλαίσιο του εγχειρήματος «Οι Παράξενες Πόλεις των Εφήβων», όπου μαζί με την Αργυρώ Μποζώνη και τη Μάγδα Δασακλή κουβεντιάσαμε με τους μαθητές, ανταλλάξαμε ιδέες και φανταστήκαμε γεωγραφικούς ή φανταστικούς τόπους. Μια και το αναφέραμε πιο πάνω, η εξοικείωση με ζητήματα σχετικά με τις τέχνες είναι μάλλον μεγαλύτερη σε όσο πιο μικρές ηλικίες απευθύνεται κανείς, ενώ με τους συγκεκριμένους μαθητές έμοιαζε να είναι δυνατή η λειτουργία μιας αμφίδρομης εκπαιδευτικής διαδικασίας.

8. Στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής και ακαδημαϊκής σας διαδρομής, είχατε την ευκαιρία να γνωρίσετε διάφορες χώρες. Ποια πόλη σας έχει εμπνεύσει και, ενδεχομένως, θα μένατε μόνιμα σε αυτή;
Κάποιες φορές, έχω τη δυνατότητα να επιμεληθώ τις επιτόπιες εγκαταστάσεις που πραγματοποιώ και να επισκεφθώ τους σχετικούς τόπους, μία ή περισσότερες φορές. Οι επισκέψεις αυτές, ο τρόπος που φανταζόμουν τα μέρη πριν και τα θυμάμαι μετά, αλλά και η επίδραση των κατοίκων, των ήχων ή των απρόβλεπτων λεπτομερειών στην τελική διαμόρφωση των έργων, επιτρέπουν μια σύνδεση με τα έργα, μια παρουσία τους στο σύνολο της δουλειάς μου. Μπορεί δηλαδή να συναντήσει κανείς ήχους, εικόνες, αντικείμενα ή μνήμες από πόλεις όπως η Ουσουάια, το Σάο Πάολο, το Ρίο Μπράνκο, το Τέρμινι Ιμερέζε, το Νουόρο, το Γκέρλιτς και άλλες. Αν έπρεπε όμως να διαλέξω τόπο, θα έμενα εδώ, για να σταθώ, μαζί με άλλους, απέναντι στα προβλήματα και να απαντήσω με λόγια και πράξεις.

9. Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Όπως με τις «Παράξενες Πόλεις των Εφήβων», συνεχίστηκε η συνεργασία με ένα σχολείο, έτσι και η ζωή ενός χρηστικού έργου είναι καλύτερο να συνεχίζεται με δράσεις παρά σε ακινησία. Η «Λοξή Τάξη» είναι ένα εκπαιδευτικό αντικείμενο, ένα από τα πολλά που μπορεί να επινοήσει κανείς, τα οποία, μαζί με την εγκατάσταση σε μια κατηφόρα, δίνουν τη δυνατότητα σκέψης σε αντίξοες συνθήκες.