Έντονο προβληματισμό στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά και στις ελληνικές διπλωματικές αρχές προκαλούν οι πρόσφατες κινήσεις του τουρκικού δημοσίου να ανακινήσει το ζήτημα κατειλημμένων περιουσιακών στοιχείων του Πατριαρχείου.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε ανακοινωθέν του δημοσιοποίησε την πρόθεσή του να ζητήσει σχετική συνάντηση με τις αρμόδιες αρχές στην Άγκυρα «προς αντιμετώπισιν της δυσαρέστου ταύτης καταστάσεως, εγκυμονούσης τον κίνδυνον αποστερήσεως αυτού από μιάς εισέτι πατρώας κληρονομίας και της παρεμποδίσεως ασκήσεως των στοιχειωδών λατρευτικών καθηκόντων του ποιμνίου του».

Αφορμή για την κινητοποίηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου δόθηκε όταν πριν από λίγες ημέρες υπάλληλοι της δασικής υπηρεσίας στην Κωνσταντινούπολη ζήτησαν από ένα ομογενή που διέμενε στο χώρο της Σκήτης της Μεταμορφώσεως της Χάλκης να αποχωρήσει από τον χώρο.

Η υπόθεση της Σκήτης

Το τουρκικό δημόσιο με δυο τελεσίδικες αποφάσεις του 2010 αφαίρεσε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την κυριότητα της Σκήτης της Μεταμορφώσεως. Είχε προηγηθεί η αφαίρεση της στέγης του ναϊδρίου της Σκήτης, ενέργεια για την οποία καταδικάσθηκε ο υπεύθυνος της δασικής υπηρεσίας.

Έκτοτε, λόγω καθαίρεσης της στέγης ο ναός έχει υποστεί ζημιές και οι ιερές ακολουθίες τελούνται στον παρακείμενο υπαίθριο χώρο. Τον Μάρτιο του 2015 το Βακούφιο της Ι. Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης κατέθεσε στην Γενική Διεύθυνση Βακουφίων αίτηση παραχώρησης της χρήσης του χώρου ως Σκήτη, αλλά ουδέποτε ελήφθη σχετική απάντηση.

Η Σκήτη της Μεταμορφώσεως βρίσκεται στη Χάλκη που ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Πριγκηποννήσων. Το μοναστηριακό συγκρότημα βρίσκεται στο λόφο απέναντι από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χρονολογείται από το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα και είναι γνωστό και ως «Μακάριος» ή Σκήτη του Μακαρίου.

Πρόκειται για ένα από τέσσερα μοναστήρια που βρίσκονται στη Χάλκη, μεταξύ των οποίων και εκείνο της Αγίας Τριάδος εντός της Θεολογικής Σχολής. Στο ίδιο νησί και πολύ κοντά στη Σκήτη του Μακαρίου βρισκόταν και η ιστορική εκκλησία της Παναγίας (πιθανότατα του 14ου αιώνα), στον περίβολο της πρώην Ελληνικής Εμπορικής Σχολής και του Ορφανοτροφείου, που κατελήφθη τον προηγούμενο αιώνα από το τουρκικό πολεμικό ναυτικό.

Η Σκήτη της Μεταμορφώσεως εμπίπτει στην κατηγορία σειράς Μονών και Ναών της Κωνσταντινούπολης, τους οποίους το κράτος έχει χαρακτηρίσει ως «κατειλημμένα» Βακούφια, και για αυτό τον λόγο έχει αφαιρέσει από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την διαχείριση αυτών, επιτρέποντας μόνο τη χρήση. Μάλιστα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει καταθέσει από το 2009 νομική προσφυγή κατά της απόφασης για την «κατάληψη» της Σκήτης της Μεταμόρφωσης.

Τα βακούφια

Με βάση την τουρκική νομοθεσία τα βακούφια είναι τα ευαγή ιδρύματα που μπορεί να περιλαμβάνουν και χώρους λατρείας, αλλά και σχολεία ή και νοσοκομεία και στην κατηγορία των μειονοτικών βακουφίων ανήκουν όλα τα ευαγή ιδρύματα που συστάθηκαν πριν από το 1923, σύμφωνα με το οθωμανικό δίκαιο, από Μουσουλμάνους ή Ελληνορθόδοξους ή Εβραίους ή Αρμένιους υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.