Η φύση και η παραδοσιακή γεωργία μπορούσαν να θρέψουν τους προγόνους μας.

Σήμερα, ωστόσο, ο πλανήτης φιλοξενεί επτάμιση δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η αστικοποιημένη κοινωνία απαιτεί νέες τεχνολογίες.

Σε αυτή την εκπομπή του Futuris", ανακαλύπτουμε πώς οι επιστήμονες ενισχύουν τους αγρότες και τους βιομήχανους σε όλη την Ευρώπη.
Εφαρμογή για αποδοτικότερα μελίσσια

Ο Αλέξανδρος Γκουσιάρης, ένας μαθηματικός που έγινε μελλισοκόμος, διαχειρίζεται 700 κυψέλες στην κεντρική Ελλάδα. Κάθε κυψέλη θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά για τους δείκτες ευημερίας των μελισσών.

Ο Αλέξανδρος ανέπτυξε μία νέα εφαρμογή για smartphone που έκανε αυτούς τους ελέγχους πολύ απλούστερους. «Αυτή η εφαρμογή στο κινητό ,δίνει στους μελισσοκόμους, δύο ψηφιακούς βοηθούς:

Ο ένας τους ακολουθεί όταν βρίσκονται στα μελίσσια, ο άλλος είναι χρήσιμος στο γραφείο, όπου μπορούν να έχουν πρόσβαση μέσω του web browser».

Η φωνητική εφαρμογή «Beenotes» θέτει μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με κάθε κυψέλη. Ο μελισσοκόμος απαντά, χρησιμοποιώντας σύστημα hands-free. Οι απαντήσεις του συμπληρώνονται αυτόματα σε μια βάση δεδομένων.

«Αν χρησιμοποιούσα συσκευή εγγραφής φωνής, θα έπρεπε να ακούω οκτώ ώρες εγγραφών καθημερινά όταν επιστρέφω στο σπίτι. Αυτό δεν είναι απαραίτητο. Με αυτή την εφαρμογή, δεν ξοδεύω πολύ χρόνο, ελάχιστο θα έλεγα για την αναπαραγωγή των απαντήσεων».

Η εφαρμογή, η οποία αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος, έχει ένα web interface που βοηθά τον μελισσοκόμο στην ανάλυση των δεδομένων και στη αποτελεσματική διαχείριση του μελισσιού - για παράδειγμα, στην πρόληψη ασθενειών ή επιλέγοντας αποικίες μελισσών για την αναπαραγωγή.

«Το βασικό είναι ότι επιτρέπει στο μελισσοκόμο να επιλέξει χρονιά με τη χρονιά τα καλύτερα μελίσσια με τις καλύτερες βασίλισσες, με σκοπό την αναπαραγωγή τους.

Έτσι, σταδιακά, ο συνολικός αριθμός και η ποιότητα των μελισσών βελτιώνεται», λέει ο Νάσος Κατσαμάνης, μηχανικός και δημιουργός της εφαρμογής Beenotes.

Το λογισμικό, σε έκδοση beta, λειτουργεί σε πολλές γλώσσες. Εκτός από το χωριό Ηλιάς στην Καρδίτσα η εφαρμογή χρησιμοποιείται από εκατοντάδες μελισσοκόμους στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αφρική και την Αυστραλία - μια πραγματική «δεξαμενή σκέψης » που βοηθά τους μηχανικούς λογισμικού για την περαιτέρω βελτίωση των αλγορίθμων τους.

«Είναι η πρώτη φορά που οι μελισσοκόμοι είναι σε θέση να συλλέγουν δεδομένα σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Φέρνοντας όλους αυτούς τους μελισσοκόμους μαζί, μας βοηθά στην εκπαίδευση της «υπολογιστικής νοημοσύνης» που χρειάζεται, προκειμένου να φέρει τη μελισσοκομία ένα βήμα πιο μπροστά στο μέλλον», τονίζει ο καθηγητής Κατσαμάνης.

Ίδια γεύση με χαμηλότερα λιπαρά και λιγότερο αλάτι;

Τα καπνιστά κρέατα και αλλαντικά, μπορεί να είναι νόστιμα αλλά δεν ταιριάζουν σε κάθε δίαιτα. Θα μπορούσαν τα βιομηχανικά επεξεργασμένα τρόφιμα να γίνουν πιο υγιεινά διατηρώντας παράλληλα την ελκυστική τους γεύση;

Αυτό το εργοστάσιο στην Καταλονία είναι το παλαιότερο που παράγει Ισπανικά παραδοσιακά προϊόντα με βάση το κρέας, όπως χαμόν Σερράνο, σαλάμι ή τσορίθο. Είναι ωστόσο ανοιχτό σε καινοτομίες.

Εντάχθηκε σε ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα για να παράγει χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και σε αλάτι εναλλακτικές λύσεις των προϊόντων του.

Ο Ζόρντι Μπουξέντα, τεχνικός διευθυντής του εργοστασίου Boadas 1880 εξηγεί: «Για την παρασκευή τόσο τού παραδοσιακού τσορίθο όσο και αυτού με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, χρησιμοποιούμε τον ίδιο τύπο χοιρινού κρέατος. Η βασική διαφορά στη συνταγή με τα χαμηλά λιπαρά είναι ότι περιέχει μόνο 3% λιπαρών».

Το παραδοσιακό τσορίθο μπορεί να περιέχει περίπου 30% λίπους, το οποίο του δίνει τη χαρακτηριστική του γεύση και την υφή . Στη νέα πιο σωστή διατροφικά συνταγή, το ζωικό λίπος έχει αντικατασταθεί με ειδικά σχεδιασμένο ηλιέλαιο.

«Ένας από τους κύριους στόχους του προγράμματος ήταν να επιτευχθεί η παραδοσιακή γεύση του τσορίθο, οπότε έπρεπε να κάνουμε περισσότερους από 70 διαφορετικούς ελέγχους για να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα».

Η εταιρεία αναφέρει ότι τα νέα τσορίθο με 60% χαμηλότερα σε λιπαρά και με 40% λιγότερο αλάτι, γίνονται αποδεκτά από τους καταναλωτές που αναζητούν υγιεινές επιλογές τροφίμων. Προφανώς στη γεύση μοιάζει πολύ με το αυθεντικό. Αλλά πώς μπορούμε να μετρήσουμε τη γεύση για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι;

* Δοκιμές γεύσης *

Η βελτίωση της ποιότητας των καθημερινών διατροφικών προϊόντων είναι ο στόχος των επιστημόνων στο Γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Αγροτικής Έρευνας στη Ντιζόν. Δοκιμές όπως αυτή επιτρέπουν τη μελέτη της αντίληψης των καταναλωτών αυτών των νέων προϊόντων, που αναπτύχθηκαν από διαφόρους εταίρους Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων σε διάφορες χώρες.

Ο Κριστιάν Σαλ,είναι χημικός τροφίμων, του Γαλλικού Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικής Έρευνας στη Ντιζόν και συντονιστής του προγράμματος TERIFIQ «Δοκιμάζουμε τυριά, αλλαντικά, γλυκά και σάλτσες. Η πρόκληση είναι δύσκολη, διότι σε γενικές γραμμές αυτά είναι πολυλειτουργικά συστατικά. Στα τρόφιμα -για παράδειγμα, το αλάτι δεν θα επηρεάσει μόνο την αλμυρή γεύση, θα επηρεάσει και το άρωμα, την υφή του προϊόντος, και το χρόνο ζωής του.»

Η αλλαγή της συνταγής αλλάζει τη σύνθετη χημεία της γεύσης των τροφίμων. Αυτό το εργαλείο επιτρέπει την μέτρηση μεμονωμένων ενώσεων του αρώματος που απελευθερώνεται, όταν ο ερευνητής
δοκιμάζει ένα δείγμα των τροφίμων. Το αποτέλεσμα της νέας παραγωγικής διαδικασίας για τη γεύση των τροφίμων καταγράφεται με ακρίβεια.

Για τον χημικό τροφίμων Ετιέν Σεμόν: «Μια τέτοια διαδικασία επηρεάζει ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη διαθεσιμότητα ορισμένων μορίων σε σχέση με άλλα, οπότε ίσως αυτές οι γεύσεις, όποτε κυκλοφορήσουν, να γίνουν αντιληπτές με διαφορετικό τρόπο. Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε έναν έμπειρο δοκιμαστή.»

Απόβλητα τέλος!

«Τρώτε τοπικά προϊόντα» - πρόκειται για ένα δημοφιλές σύνθημα όσων νοιάζονται για την υγεία τους, καθώς και την ευημερία των αγροτών και του περιβάλλοντος. Είναι δυνατόν να αναπτυχθούν τοπικά προϊόντα στην πόλη; Στο Ρότερνταμ, κοινωνιολόγοι εξετάζουν αυτή την προσέγγιση.

Οι καφετιέρες σε ένα τυπικό κτίριο γραφείων παράγουν περίπου έναν τόνο χρησιμοποιημένων κόκκων καφέ κάθε μήνα. Αυτά τα απόβλητα εξακολουθούν να περιέχουν περισσότερο από το 99% των αρχικών ενώσεων των καβουρντισμένων κόκκων καφέ.

Αυτά περιλαμβάνουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Μία πολύτιμη πηγή για μια τοπική νεοϊδρυθείσα εταιρεία που συλλέγει τα απόβλητα του καφέ από την πόλη για να τα χρησιμοποιήσει εκ νέου.

Για την Σάντρα Ντε Χααν, διευθύντρια ανάπτυξης της εταιρίας RotterZwam: «Μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα με αυτό - μπορείτε να το ρίξετε στον κήπο σας, ως λίπασμα για τα φυτά σας, ή να παράγουμε τρόφιμα. Στο Ρότερνταμ, τα κατακάθια του καφέ είναι ένα φυσιολογικό απόβλητο που καταλήγει στον κλίβανο».

Τα κατακάθια του καφέ που συλλέγονται μετατρέπονται σε υπόστρωμα ώστε να καλλιεργηθούν μανιτάρια στο κέντρο της πόλης. Αυτό το παράδειγμα αστικής γεωργίας είναι ένα από τα πολλά μιας ευρωπαϊκής κοινωνιολογικής μελέτης που αναζητεί βιώσιμα μοντέλα παροχής τροφίμων κοντύτερα στους κατοίκους των αστικών κέντρων.

Ο Γιαν Βίλεμ Βαν ντερ Σανς, κοινωνιολόγος του Πανεπιστημίου Βαγκενίνγκεν της Ολλανδίας: «Οι άνθρωποι είναι αποξενωμένοι από τον τρόπο με τον οποίο παράγονται τα τρόφιμα - ως εκ τούτου, δεν θέλουν να πληρώσουν για αυτό, δεν ξέρω τι είναι υγιεινό για αυτούς, και όλα αυτά τα προβλήματα σχετίζονται με την αποξένωση.

Με την αστική γεωργία προσπαθούμε να ενσωματώσουμε εκ νέου την παραγωγή τροφίμων με την κατανάλωση τροφής. Κατόπιν ελπίζω τα προβλήματα του παραδοσιακού διατροφικού συστήματος να λυθούν».

Κάθε μήνα, αυτή η επταμελής ομάδα παράγει 400 κιλά μανιτάρια πλευρώτους για τα τοπικά εστιατόρια. Οργανώνει επίσης μαθήματα κατάρτισης για νέους καλλιεργητές μανιταριών. Μια επιχειρηματική στρατηγική που βασίζεται πλήρως στα πλεονεκτήματα της αστικής προσφοράς και ζήτησης.

«Όταν το συγκρίνετε με ένα τυπικό, κανονικό δείπνο τα προϊόντα ταξιδεύουν 10.000 χιλιομέτρα σε όλο τον κόσμο για να καταλήξουν στο πιάτο σας. Αν παράγονται στην πόλη, μπορούμε να μειώσουμε την απόσταση σε περίπου 10 χιλιόμετρα», δηλώνει η Σάντρα Ντε Χααν.

«Πρέπει πραγματικά να σκεφτούμε τις ανάγκες της πόλης και να προσπαθήσουμε να προσαρμοστούμε σε αυτό. Έχουμε αναπτύξει διάφορες στρατηγικές. Οπως, για παράδειγμα, πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε από τη συμβατική τροφική αλυσίδα, πώς μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά στην πόλη. Αυτός είναι ο τρόπος να προχωρήσουμε», τονίζει ο Γιαν Βίλεμ Βαν Ντερ Σανς.

Μια ακμάζουσα αγορά

Η συνοικία Κάλντσιεμα στη Ρίγα της Λετονίας είναι μια μοναδική γειτονιά με ξύλινα κτήρια του 19ου αιώνα και τμήμα της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Σήμερα είναι γνωστή για την αγορά τροφίμων και τις βιοτεχνίες της.

Για τον Μικέλις Γκρίβινς κοινωνιολόγο του Κέντρου Βαλκανικών Σπουδών: «Αυτό είναι το μόνο μέρος στη Ρίγα, όπου μπορείτε πραγματικά να δείτε ότι η αγορά έχει καταφέρει να επιβιώσει και λειτουργεί εδώ και αρκετά χρόνια. Αυτό είναι ενδιαφέρον. Γιατί οι άλλοι αποτυγχάνουν, ενώ η αγορά αυτή τα καταφέρνει μια χαρά;».

Στη Λετονία, όπως και σε πολλές χώρες, οι λαϊκές αγορές τείνουν να εξαφανιστούν λόγω του ανταγωνισμού από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Σε αντίθεση, η αγορά της Κάλτσιεμα ευδοκιμεί, προσελκύοντας 100.000 επισκέπτες ετησίως - μεγάλος αριθμός για τη Ρίγα.
Ποιο είναι το μυστικό της;

Όπως αναφέρει η Ιλόνα Κούντα, κοινωνιολόγος: «Πρόκειται για την εμπειρία. Είναι σύγχρονη τάση, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια εμπειρία, φυσικά δεν μπορούμε να τη δημιουργήσουμε μόνοι μας, μπορούμε όμως να είμαστε συνδημιουργοί .Ο κόσμος εδώ συμμετέχει ενεργά.»

Οι κοινωνιολόγοι διαπίστωσαν ότι οι δωρεάν πολιτιστικές εκδηλώσεις - όπως εκθέσεις έργων τέχνης, συναυλίες και προβολές ταινιών, διάφορες δραστηριότητες για παιδιά - βοήθησαν στην ένωση αυτής της κοινότητας αγροτών και πελατών γύρω από τις κοινές αξίες της υγιούς διαβίωσης, της βιωσιμότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, κάτι που τα σούπερ μάρκετ δεν μπορούν να προσφέρουν.

Για τον Τάλις Τισενκοπφς, κοινωνιολόγο: «Πρόκειται για το αίνιγμα του μέρους- υπάρχει αυτός ο εξαιρετικός συνδυασμός της κουλτούρας με το σύστημα τροφοδότησης τροφίμων σε αστικό περιβάλλον! Είναι εκπληκτικό το πόσο μπορεί ένα μέρος να προωθήσει το καλό φαγητό μέσω του πολιτισμού και θα έλεγα και του ελεύθερου χρόνου».

ΠΗΓΗ: euronews.com