Κλάδος καπνικών: Νέα αύξηση του ΕΦΚ στα τσιγάρα = μειωμένα έσοδα + έκρηξη λαθρεμπορίου

Αύξηση στις τιμές κατά 0,40-0,50 ευρώ το πακέτο, εκτίναξη λαθρεμπορίου, νέα λουκέτα και περαιτέρω μείωση δημόσιων εσόδων κατά πάνω από 100 εκατ., αντί για προσδοκώμενα έσοδα 120 εκατ., θα φέρει η νέα αύξηση του ΕΦΚ τον Ιανουάριο.

Δημοσιεύθηκε: 22 Δεκεμβρίου 2016 - 11:28

«H πτώση των φορολογικών εσόδων λόγω μείωσης της ζήτησης των νόμιμων προϊόντων καπνού εκτιμάται ότι θα εκμηδενίσει την αύξηση των φορολογικών εσόδων λόγω αύξησης του φόρου ανά μονάδα προϊόντος. Το αποτέλεσμα αυτό προκύπτει κυρίως από την επίπτωση στα τσιγάρα, όπου εκτιμάται ότι τα φορολογικά έσοδα θα είναι εν τέλει μειωμένα». Αυτό αναφέρεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ, που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία εκτιμά ότι η υστέρηση των εσόδων από τον στόχο του προϋπολογισμού για το 2017 θα ξεπεράσει τα 100 εκατ.

Πλήγμα για τον κλάδο καπνού χαρακτηρίζουν παράγοντες της αγοράς την ένατη κατά σειρά, την τελευταία επταετία, αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καπνικά προϊόντα, που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2017.

Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι όχι μόνο δεν θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, δηλαδή την προσδοκώμενη αύξηση κατά 120 εκατ. ευρώ των δημόσιων εσόδων, αλλά αντίθετα θα έχει ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις τόσο για τον κλάδο όσο και για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Ενώσεις του κλάδου, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων, η Ένωση Καπνοπωλών & Περιπτέρων Μακεδονίας αλλά και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και η Πανελλήνια Διεπαγγελματική Οργάνωση Ακατέργαστου Καπνού, ζητούν να επικρατήσει η λογική και καλούν την κυβέρνηση να ακυρώσει τον μνημονιακό νόμο που προβλέπει τη νέα αύξηση του ΕΦΚ στα καπνικά προϊόντα.

Όπως εξηγούν, ο κλάδος του καπνού αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, που χαρακτηρίζεται από έντονη εξωστρέφεια, ενώ συνεισφέρει σημαντικά στην απασχόληση και στα δημόσια έσοδα.

Ενδεικτικά αναφέρουν ότι ο κλάδος των καπνικών προϊόντων συνεισφέρει το 7% των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού (3,1 δισ. ευρώ από ΕΦΚ και ΦΠΑ το 2015), ενώ απασχολεί συνολικά 60.000 οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων των καπνοπαραγωγών και εργατών, των εργαζομένων στη μεταποίηση και την καπνοβιομηχανία, καθώς και των λιανεμπόρων καπνικών προϊόντων (περίπτερα, ψιλικά). Από την άλλη, τα καπνά αποτελούν σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδος, καθώς για το πρώτο 9μηνο του 2016 έχουν σημειώσει τη μεγαλύτερη αύξηση εξαγωγών, περίπου +10% σε σχέση με το 2015.

Εκτόξευση του λαθρεμπορίου

Η επερχόμενη αύξηση του ΕΦΚ θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του λαθρεμπορίου, το οποίο ήδη, μετά από επτά χρόνια συνεχών αυξήσεων (οκτώ στο σύνολο, συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας αύξησης του ΦΠΑ τον Ιούνιο του 2016) στους φόρους των καπνικών προϊόντων, έχει ξεπεράσει το 22% της συνολικής αγοράς από 3% που ήταν το 2009.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το παράνομο εμπόριο καπνικών προϊόντων (τσιγάρων και χύμα καπνού) αυξάνει στην Ελλάδα συνεχώς από το 2009, οπότε ξεκίνησε η φοροεπιδρομή στον κλάδο.

Όπως καταδεικνύει η ετήσια μελέτη για το παράνομο εμπόριο τσιγάρων της KPMG, «SUN Report», το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα το 2015 ανήλθε στο 19,8% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων ή 4,1 δισ. παράνομα τσιγάρα. Η μεγάλη πλειονότητα παράνομων τσιγάρων (6 στα 10 παράνομα) είναι τα λεγόμενα "cheap whites", που αποτελούν προϊόντα που παράγονται με μοναδικό σκοπό τη διακίνησή τους στην παράνομη αγορά. Κύριες μάρκες είναι οι Royal, Gold Mount, Raquel, 777, Bon και RGD. Να σημειωθεί ότι το ποσοστό αυτό ήταν υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο στην Ε.Ε. (9,8%) για το 2015.

Η KPMG εκτιμά, μάλιστα, ότι αν αυτά τα τσιγάρα είχαν πωληθεί στη νόμιμη αγορά, τα επιπλέον δημόσια έσοδα από φόρους θα ήταν περίπου 637 εκατ. ευρώ το 2015.

Αντίθετα, στο ίδιο διάστημα (2009-2015) η νόμιμη αγορά έχει συρρικνωθεί κατά 50%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των λιανεμπόρων, έχει κλείσει το 30% των περιπτέρων και ψιλικών (περίπου 12.000 σημεία) εξαιτίας του λαθρεμπορίου και χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί.

Ως βασική αιτία εκτόξευσης του παράνομου εμπορίου τσιγάρων επισημαίνεται η μειωμένη αγοραστική δύναμη των καταναλωτών λόγω της οικονομικής κρίσης, σε συνδυασμό με την υψηλή φορολόγηση των καπνικών προϊόντων.

Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα, πριν δηλαδή την εφαρμογή της νέας αύξησης του ΕΦΚ, η μέση φορολογική επιβάρυνση στα τσιγάρα είναι 84%. Δηλαδή για κάθε 1 ευρώ, τα 84 λεπτά πηγαίνουν στο κράτος (ΕΦΚ και ΦΠΑ) και μόλις τα 16 λεπτά σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα (καλλιεργητές, μεταποιητές, βιομηχανίες, διανομείς, λιανέμπορους).

Αν τελικά εφαρμοστεί η νέα αύξηση του φόρου, η μέση φορολογική επιβάρυνση θα φτάσει το 90%, με τη χώρα μας να κερδίζει ακόμη μία πρωτιά καθώς θα κατέχει την πρωτοκαθεδρία μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών.

Έρχονται λουκέτα σε πάνω από τα μισά περίπτερα της χώρας

Η περαιτέρω αύξηση του λαθρεμπορίου, όπως είναι φυσικό, θα επιφέρει με μαθηματική ακρίβεια μεγαλύτερη πίεση στους Έλληνες καπνοκαλλιεργητές αλλά και στους λιανεμπόρους.

Στο πλαίσιο αυτό, από κοινού η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων, η Πανελλήνια Διεπαγγελματική Οργάνωση Ακατέργαστου Καπνού (Πα.Δ.Ο.Α.Κ.), η Ένωση Καπνοπωλών & Περιπτέρων Μακεδονίας αλλά και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, έχουν απευθύνει έκκληση προς την κυβέρνηση να παγώσει τη νέα αύξηση του ΕΦΚ στα καπνικά προϊόντα, επισημαίνοντας ότι θα οδηγήσει στον δρόμο περισσότερες από 60.000 οικογένειες που απασχολούνται στην καπνική αλυσίδα.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, κ. Θεόδωρος Μάλλιος, εξαιτίας της υπέρογκης φορολόγησης τα περιθώρια κέρδους των επαγγελματιών έχουν μειωθεί δραματικά, ενώ ήδη 12.000 σημεία πώλησης στον κλάδο της μικρής λιανικής έχουν κλείσει. «Με δεδομένο ότι τα 2/3 του τζίρου μας βασίζονται στα καπνικά προϊόντα, η νέα αύξηση θα οδηγήσει σε αναπόφευκτο λουκέτο πάνω από τα μισά περίπτερα της χώρας», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Στο στόχαστρο της υπέρογκης φορολόγησης βρίσκονται όμως και χιλιάδες οικογένειες καπνοπαραγωγών στην ελληνική περιφέρεια, οι οποίες σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής αλλά και τις μειωμένες επιδοτήσεις, βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Πα.Δ.Ο.Α.Κ., κ. Βασίλης Μελενεκλής: «Ας κατανοήσουν κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα ότι με την αύξηση στους φόρους για τα καπνά δεν τιμωρούν τις μεγάλες καπνοβιομηχανίες, αλλά αντιθέτως τιμωρούν τις δεκάδες χιλιάδες αγροτικές οικογένειες που εργάζονται νυχθημερόν στην παραγωγή ελληνικού καπνού, του πιο ποιοτικού παγκοσμίως».

Θα χάσει έσοδα και το κράτος

Πέρα από τις δυσμενείς κοινωνικές επιπτώσεις, η υπερφορολόγηση των καπνικών προϊόντων θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στα δημόσια έσοδα. Όπως έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια, η πολιτική αυτή είναι αναποτελεσματική και, σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα ζημιογόνα. Γεγονός μάλιστα που αποδέχεται και η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών, η οποία είχε ομολογήσει πέρυσι στη Βουλή ότι «κάθε φορά που αυξάνουμε τη φορολογία στα καπνικά προϊόντα, χάνουμε περισσότερους φόρους από ό,τι εισπράττουμε».

Όπως εξήγησε ο κ. Μάλλιος, «Οι πολίτες, λόγω και της μειωμένης αγοραστικής τους δύναμης, αδυνατούν να ακολουθήσουν τις συνεχείς αυξήσεις στα τσιγάρα, με αποτέλεσμα η νόμιμη αγορά να έχει χάσει περίπου το 50% του όγκου της». Επομένως, αντί να έρθουν τα προσδοκώμενα φορολογικά έσοδα των 120 εκατ. ευρώ από τη νέα αύξηση του ΕΦΚ στα καπνά, αναμένεται να δημιουργηθεί μια νέα «μαύρη τρύπα», που θα επιτείνει τον φαύλο κύκλο ελλειμματικών προϋπολογισμών και της ενίσχυσης της παραοικονομίας.

Άκρως αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία των δημοσίων εσόδων, τα οποία καταδεικνύουν σημαντική πτώση την εξαετία 2009-2015, καθώς από τα 3,247 δισ. ευρώ το 2009 διαμορφώθηκαν σε 3,035 δισ. ευρώ το 2015, δηλαδή καταγράφηκε συνολική μείωση 212 εκατ. ευρώ, ...και με τη μισή νόμιμη αγορά, όπως υποστηρίζουν οι παράγοντες του κλάδου.

Ενδεικτική όμως είναι και η πορεία των κρατικών από τον ΕΦΚ των προϊόντων καπνού κατά το τρίτο τρίμηνο του έτους (Ιούλιος-Σεπτέμβριος). Την περίοδο δηλαδή που ακολούθησε την αποθεματοποίηση/προ-φορολόγηση που απεικονίζεται στα έσοδα του Ιουνίου, ενόψει τότε της επικείμενης αύξησης των συντελεστών του ΕΦΚ. Η υστέρηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά είναι δραματική, όπως φαίνεται και στον πίνακα.

Αξίζει να σημειωθεί ό,τι η συγκομιδή του τρίτου τριμήνου είναι από τις χαμηλότερες την τελευταία επταετία.