Το σενάριο δημιουργίας ισχυρότερων πιστωτικών σχημάτων συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες, τονίζει η Merit XAEΠEY σε έκθεσή της, όπου αναλύει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Παράλληλα, εκτιμά ότι τα stress tests δεν επιφυλάσσουν δυσάρεστες εκπλήξεις λόγω των ομαλότερων κριτηρίων στη μεθοδολογία.


Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Αναλυτικότερα, νόμο του κράτους αποτελεί από την Τρίτη 13 Ιουλίου το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) με διαθέσιμα κεφάλαια 10 δισ. ευρώ, το οποίο είναι ένα αναγκαίο μεν, σκληρό δε, δίχτυ ασφαλείας του τραπεζικού κλάδου στην παρούσα κρίσιμη φάση της ελληνικής οικονομίας.

Το ΤΧΣ είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με σκοπό τη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, μέσω της ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων και θυγατρικών αλλοδαπών πιστωτικών ιδρυμάτων, εφόσον λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα κατόπιν άδειας της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το κεφάλαιο του ταμείου ανέρχεται στο ποσό των 10 δισ., προερχόμενο από κεφάλαια που θα αντληθούν στο πλαίσιο του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δυνάμει του Ν. 3845/2010. Το ταμείο εδρεύει στην Αθήνα και η διάρκειά του ορίζεται μέχρι και την 30ή Ιουνίου 2017.

Η ένταξη ενός πιστωτικού ιδρύματος μπορεί να γίνει κατόπιν υποδείξεως της Τράπεζας της Ελλάδος ή με δική του πρωτοβουλία, η οποία μπορεί να τύχει της υποστήριξης της Τράπεζας της Ελλάδος όταν εκτιμάται ότι υφίσταται βάσιμος κίνδυνος ως προς τη δυνατότητα του πιστωτικού ιδρύματος να συνεχίσει να τηρεί τις υποχρεώσεις κεφαλαιακής επάρκειας και έχουν αποβεί άκαρπες οι προσπάθειες του πιστωτικού ιδρύματος να αυξήσει τα ίδια κεφάλαιά του με τη συμμετοχή των υφιστάμενων ή νέων μετόχων.

Η κεφαλαιακή ενίσχυση θα παρέχεται μέσω της συμμετοχής του ταμείου σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του πιστωτικού ιδρύματος, που θα πραγματοποιείται με την έκδοση προνομιούχων μετοχών με δικαίωμα ψήφου στη Γ.Σ. Οι αυξήσεις αυτές καλύπτονται εξ ολοκλήρου σε μετρητά και δεν θα ισχύει τυχόν δικαίωμα προτίμησης των παλαιών μετόχων στην απόκτηση των νέων μετοχών.

Η τιμή διάθεσης των μετοχών θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την εύλογη ή την αγοραία εμπορική αξία όπως αυτή διαμορφώνεται χωρίς τη στήριξη από το ταμείο. Οι προνομιούχες μετοχές του προηγούμενου άρθρου εξαγοράζονται στο σύνολό τους από το πιστωτικό ίδρυμα μετά την πάροδο 5 ετών ή και νωρίτερα, κατόπιν έγκρισης της Τράπεζας της Ελλάδος.

Οι προνομιούχες μετοχές μετατρέπονται σε κοινές μεταβιβάσιμες μετοχές με απόφαση του ταμείου, κατόπιν εισήγησης της Τράπεζας της Ελλάδος, εφόσον: (α) δεν επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι στόχοι του σχεδίου αναδιάρθρωσης, (β) δεν πληρούται το γενικό ελάχιστο όριο του δείκτη για τα βασικά ίδια κεφάλαια του πιστωτικού ιδρύματος ή του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας με βάση το άρθρο 28 του Ν. 3601/2007 και της ΠΔ/ΤΕ 2595/20.8.2007.

Η ΕΚΤ χαιρετίζει τη σύσταση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας καθώς ενισχύει την ασφάλεια του ελληνικού τραπεζικού συστήματος κατά τη διάρκεια μάλιστα μιας περιόδου υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας, που θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Θεωρεί επίσης ότι έχει σαφέστατα καθορισμένη αποστολή και θα διευκολύνει την ανασύνταξη του ελληνικού τραπεζικού συστήματος έτσι ώστε το τελευταίο να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την ελληνική οικονομία.

Επιπροσθέτως, στη γνώμη της τονίζει ότι δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί το γεγονός ότι η σύστασή του εντάσσεται σε μια ευρύτερη δέσμη μέτρων, βάσει του μνημονίου και ότι, ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός του λαμβάνει υπόψη τα λοιπά χαρακτηριστικά του σχεδίου προγράμματος.

Στα θετικά του νομοσχεδίου σύμφωνα με την ΕΚΤ συγκαταλέγεται το γεγονός ότι το πεδίο εφαρμογής του νόμου καλύπτει λειτουργούσες στην Ελλάδα θυγατρικές πιστωτικών ιδρυμάτων που εδρεύουν στην αλλοδαπή καθώς και λειτουργούντα στην αλλοδαπή υποκαταστήματα ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, μη εισάγοντας έτσι διακρίσεις μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων εγκατεστημένων στην Ελλάδα.

Η παραπάνω ρύθμιση, σύμφωνα με την ΕΚΤ, είναι σύμφωνη με τη Διακήρυξη των Παρισίων, κατά την οποία οι ενέργειες των κρατών-μελών για τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης των τραπεζών "θα πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να αποτρέπονται οι στρεβλώσεις των ισότιμων όρων ανταγωνισμού". Η ρύθμιση αυτή χαιρετίζεται ως ένα σημαντικό στοιχείο της ενοποίησης των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ευρώπη.

Πέραν τούτων, η περιορισμένη διάρκεια ζωής του ταμείου (έως τις 30 Ιουνίου 2017) τονίζει τον προσωρινό χαρακτήρα των μέτρων δέσμευσης της κυβέρνησης, ενώ η αποσαφήνιση ότι η ενίσχυση της ρευστότητας που παρέχει η ΤτΕ στο πλαίσιο των πράξεων αναχρηματοδότησης του ευρωσυστήματος δεν θα εμπίπτει στον σκοπό του ταμείου αποτελεί ρύθμιση που σέβεται την αποκλειστική αρμοδιότητα του ευρωσυστήματος (άρθρο 127 §2 της συνθήκης) όσον αφορά στην εφαρμογή της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Επιπρόσθετα, ο χαρακτήρας της προσωρινής φύσης της στήριξης ενισχύεται και από την πενταετή προθεσμία για την επαναγορά των μετοχών.

Για την ΕΚΤ, οι κυρώσεις (ορισμός επίτροπου, απομάκρυνση της διοίκησης, ανάκλησης άδειας λειτουργίας) που θέτει ο νόμος προς τα πιστωτικά ιδρύματα από την ΤτΕ, στην περίπτωση όπου, παρά την υπόδειξή της, δεν καταφέρουν να ενισχύσουν τη φερεγγυότητά τους και κατ’ επέκταση τα κεφάλαιά τους συρρικνωθούν σε επίπεδα χαμηλότερα των προβλεπομένων βάσει των Πυλώνων 1 ή 2, είναι ουσιώδους σημασίας εν όψει της δυνατότητας της ΤτΕ να ασκεί τις εποπτικές της εξουσίες προς διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας αλλά και αρκετά βαριές.

Σημειώνεται εδώ ότι η ΕΚΤ επικροτεί τις εκτενείς εξουσίες του ταμείου σε ό,τι αφορά τη διοίκηση και τους μετόχους του πιστωτικού ιδρύματος που λαμβάνει κεφαλαιακή ενίσχυση και θεωρεί ότι, όσον αφορά στη φύση και στην τιμολόγηση κάθε κεφαλαιακής ενίσχυσης, οι εν λόγω διασφαλίζουν ότι οι υφιστάμενοι μέτοχοι επωμίζονται τις συνέπειες της παρέμβασης, σύμφωνα άλλωστε και με προηγούμενες γνώμες της.

Επίσης, το γεγονός ότι οποιοδήποτε αίτημα πιστωτικού ιδρύματος για αναδιάρθρωση κεφαλαίου πρέπει να συνοδεύεται από επιχειρησιακό σχέδιο και λεπτομερές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του διασφαλίζει πως τα πιστωτικά ιδρύματα που θα προστρέξουν στο ταμείο δεν θα τυγχάνουν αδικαιολόγητης προνομιακής μεταχείρισης προσφεύγοντας σε αυτό.

Η τιμολόγηση των προνομιακών μετοχών που εκδίδει ή επαναγοράζει το πιστωτικό ίδρυμα, συνεπεία της κεφαλαιακής του ενίσχυσης, καθώς και η τιμολόγηση που εφαρμόζεται στη μετατροπή των προνομιούχων μετοχών σε κοινές με απόφαση του ταμείου θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν την εύλογη ή την αγοραία εμπορική αξία. Η ΕΚΤ υπογραμμίζει τη σημασία της εφαρμογής της κατάλληλης τιμολόγησης στο πλαίσιο της κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, εν όψει της ενίσχυσης της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, της διευκόλυνσης της επιστροφής σε ομαλές συνθήκες στην αγορά, της διασφάλισης για ισοτιμία των όρων ανταγωνισμού και της προσήκουσας χρηματοδότησης της οικονομίας.

Η ίδρυση του ταμείου ως νομικού προσώπου με εξουσίες λήψης αποφάσεων ανεξάρτητα από τον ιδρυτή του, δηλ. το ελληνικό δημόσιο, θα του επιτρέψει να αποφασίζει για την κεφαλαιακή ενίσχυση μεμονωμένων πιστωτικών ιδρυμάτων ανεξάρτητα από εξωτερικές επιρροές. Επιπρόσθετα, ο τυπικός διορισμός των μελών του Δ.Σ. του ταμείου ύστερα από απόφαση του υπουργού Οικονομικών και κατόπιν εισήγησης του διοικητή της ΤτΕ διασφαλίζει τη δημοκρατική νομιμοποίησή του.

Αναμενόμενες εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο

Όσο αναφορά στις αντιδράσεις των τραπεζιτών για το ΤΧΣ, θεωρούν ότι η προσφυγή σε αυτό θεωρείται η έσχατη λύση σωτηρίας λόγω των σκληρών όρων που θέτει. Σημειώνουμε επίσης ότι οι τράπεζες δεν έχουν αποπληρώσει ακόμη στο Δημόσιο το πόσο των 4 δισ. ευρώ περίπου που έλαβαν το 2008 από το πακέτο στήριξης μέσω προνομιούχων μετοχών (Ν. 3723/2008).

Ακόμη, τα πιστωτικά ιδρύματα είναι αποκλεισμένα από τις διεθνείς αγορές χρήματος και αναμένουν αύξηση των επισφαλειών λόγω της επιδείνωσης της ελληνικής οικονομίας.

Προσθέτουμε επίσης ότι οι τρέχουσες χαμηλές αποτιμήσεις δεν ευνοούν αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου για ενίσχυση της κεφαλαιακής τους επάρκειας, μολονότι αυτό θα αποτελέσει αναγκαίο μέτρο σε μερικές περιπτώσεις.

Τα αποτελέσματα από τα stress tests στις 23 Ιουλίου αναμένεται να καθορίσουν τις εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο, όμως εκτιμούμε ότι δεν επιφυλάσσουν δυσάρεστες εκπλήξεις, λόγω των ομαλότερων κριτηρίων στη μεθοδολογία των τεστ. Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε ότι από το σύνολο των 48 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα που διαθέτουν στο χαρτοφυλάκιό τους οι ελληνικές τράπεζες μόνο 4,5 δισ. περιέχονται στα χαρτοφυλάκια trading, τα οποία θα υποστούν haircut test 23%, σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες.

Συνοψίζοντας, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, εκτιμούμε ότι το σενάριο που συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες είναι αυτό της δημιουργίας μεγαλύτερων ισχυρότερων πιστωτικών σχημάτων με συνεργασίες σε εγχώριο και σε διεθνές επίπεδο. Αυτό το σενάριο προκρίνεται και από την κυβέρνηση και από την κεντρική τράπεζα το τελευταίο διάστημα.