Mε εξαίρεση τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες, οι περισσότερες από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις δεν φαίνεται να περιμένουν σημαντικές εξελίξεις μετά τις διακοπές του Αυγούστου.

«Είναι ίσως η πρώτη χρονιά που φεύγουμε για διακοπές έχοντας τόσο λίγες εκκρεμότητες να επιλύσουμε. Όχι φυσικά γιατί δεν υπάρχουν προβλήματα, αλλά γιατί από την πλευρά μας ό,τι ήταν να κάνουμε το κάναμε». Αυτό ανέφερε χαρακτηριστικά στον «Μ» πρόεδρος εισηγμένης επιχείρησης στο Χρηματιστήριο της Αθήνας.

«Και τι ήταν αυτό που κάνατε;», ρωτήσαμε: «Αυτό που έχουν κάνει λιγότερο ή περισσότερο όλοι: απολύσεις μέχρι το... κόκαλο στην αρχή, μειώσεις ενοικίων στη συνέχεια, σκόντο στους προμηθευτές, προσπάθεια για κάποιες εξαγωγές και καμιά αίτηση για εναλλακτικές πηγές ενέργειας», απάντησε.

Και με τις τράπεζες τι γίνεται, αναρωτηθήκαμε. Κι ο ίδιος σημείωσε: «Όπως οι περισσότερες εταιρείες, έχουμε σταματήσει να τηρούμε κάποιους συμβατικούς όρους στα δάνειά μας και συζητάμε εδώ και μήνες για την αναδιάρθρωση του χρέους μας. Αυτές οι συζητήσεις όμως δεν είναι θέμα Αυγούστου ή Σεπτεμβρίου. Συνήθως κρατούν πολλούς μήνες».

Γενικότερα, το κλίμα στις επιχειρήσεις είναι βαρύ. Η αρχική προοπτική που κάποιοι ανέμεναν για σταθεροποίηση της οικονομίας, αρχής γενομένης από το δεύτερο φετινό εξάμηνο, έχει διαψευστεί παταγωδώς, ενώ τα στελέχη των εταιρειών κρατούν πολύ μικρό καλάθι όταν ακούν για «σχέδια Μάρσαλ», για προώθηση των ΕΣΠΑ και άλλα σχετικά, λέγοντας πως «ας έρθουν πρώτα και μετά βλέπουμε»...

Πού εστιάζουν

Γενικότερα, η πλειονότητα των επιχειρηματιών επικεντρώνει την προσοχή της στο πώς θα μειώσει τα κόστη. Με βάση εκτιμήσεις των παραγόντων της αγοράς, στο πρώτο εξάμηνο του 2011 είχαμε νέα μείωση των ενοικίων σε ποσοστό 15% - 20% στα γραφεία και κατά 10% - 30% στα εμπορικά ακίνητα. Όσο για τους κενούς χώρους, στο μισό της φετινής χρονιάς, υπολογίζεται πως άδεια παραμένουν το 15% - 25% των γραφείων και το 15% - 30% των εμπορικών καταστημάτων, ανάλογα με την περιοχή.

Τη γενικότερη εικόνα τη δίνει η περιγραφή της αγοράς από την Trastor ΑΕΕΑΠ, η οποία χαρακτηρίζει το 2011 χρονιά αναδιάρθρωσης, όπου οι επιχειρήσεις θα προσανατολιστούν είτε σε επαναδιαπραγματεύσεις των υπαρχουσών συμβάσεων και των υφιστάμενων ενοικίων είτε σε στροφή προς μικρότερους και λιγότερο ποιοτικούς χώρους...

Οι εταιρείες, επίσης, παραμένουν ιδιαίτερα συγκρατημένες απέναντι στα πιστωτικά ιδρύματα, γιατί δεν έχουν πειστεί πως μετά τις τελευταίες εξελίξεις θα ανοίξουν οι κρουνοί της χρηματοδότησης. Χαρακτηριστικά, εκπρόσωπος του βιομηχανικού κλάδου ανέφερε: «Οι τράπεζες έχουν τα δικά τους προβλήματα και είναι εντελώς απρόθυμες να δώσουν νέα δάνεια.

Εδώ προσπαθούν να πάρουν πίσω και τις ήδη συμφωνημένες γραμμές. Γνωρίζω επιχειρήσεις που διαθέτουν σημαντικό ύψος μετρητών στο ταμείο τους, αλλά δεν το επιστρέφουν στις τράπεζες. Προτιμούν να πληρώνουν τόκο, γιατί φοβούνται πως αν το επιστρέψουν δεν θα μπορούν να το πάρουν πίσω, παρότι διαθέτουν την απαιτούμενη γραμμή δανειοδότησης. Οι τράπεζες αναλώνονται είτε στο να ανακυκλώνουν τα ήδη διατεθειμένα δάνειά τους είτε στο να πουλάνε τα υπάρχοντα σε κάποια funds του εξωτερικού».

Ούτε όμως και στο μέτωπο των εξαγορών και των συγχωνεύσεων φαίνεται να επικρατεί κινητικότητα. Ενώ κάθε καλοκαίρι γίνονταν πολλές τέτοιες συζητήσεις στα κοσμικά νησιά του Αιγαίου, φέτος η ατζέντα των σχετικών συνομιλιών αναμένεται να περιοριστεί σε άλλα θέματα.

Σε αντίθεση, λοιπόν, με κάποιους που προέβλεπαν μπαράζ από deals λόγω της κρίσης, έχουμε τους αγοραστές που είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για το τι είδους και μεγέθους «σκελετούς» θα... κληρονομήσουν. Από την πλευρά τους, οι πιστώτριες τράπεζες μέχρι τώρα αρνούνται να δώσουν τα τόσο υψηλά «κουρέματα δανείων» που ζητούν οι υποψήφιοι αγοραστές (πάνω από 50%).

Ποιοι σηκώνουν τα μανίκια

Παρ’ όλα αυτά, πάντως, δεν λείπουν και εκείνοι οι κλάδοι των οποίων τα στελέχη είτε δεν θα φύγουν για διακοπές είτε θα γυρίσουν τον Σεπτέμβριο με σηκωμένα τα μανίκια.

- Στις τράπεζες, για παράδειγμα, η τελική διαμόρφωση του περιεχομένου της ιδιωτικής συμμετοχής, αλλά κυρίως ο καθορισμός του πώς θα λογιστικοποιηθεί η ζημία και ποιος θα είναι ο ελάχιστα απαιτούμενος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας θα επηρεάσουν: α) το πόσο μικρές ή μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου θα πρέπει να γίνουν, β) το πόσο γρήγορα θα προχωρήσουν οι πωλήσεις θυγατρικών στο εξωτερικό και γ) το αν και πότε θα δούμε να γίνονται τα περιβόητα deals. Το σίγουρο είναι ότι, αν οι ζημίες εγγραφούν με τη μία και ο απαιτούμενος ελάχιστος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας Core Tier 1 παραμείνει στο 10%, τόσο πιο κοντά αναμένεται να βρεθούμε στις συμφωνίες του τραπεζικού τομέα.

- Οι ασφαλιστικές εταιρείες περιμένουν και εκείνες να δουν πόσο θα επηρεαστούν από τη λεγόμενη ιδιωτική συμμετοχή. Επιπλέον, πέραν αυτού, η Τράπεζα της Ελλάδος φέρεται να έχει ζητήσει ήδη αυξήσεις κεφαλαίου από 7 - 9 επιχειρήσεις και οι περισσότερες από αυτές πιστεύεται πως θα καλυφθούν από τους μετόχους (υπάρχοντες ή νέους).

- Στον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας, από τη μία πλευρά ο όμιλος Linnaeus απλώνει συνεχώς τα ποσοστά του στον Νηρέα και στη Σελόντα, με απώτερο στόχο τη συγχώνευση των τριών μεγάλων του κλάδου (Νηρέας - Δίας - Σελόντα). Επισήμως, οι συζητήσεις συνεχίζονται, ωστόσο είδαμε και τους βασικούς μέτοχους του Νηρέα και της Σελόντα να αυξάνουν το ποσοστό τους στην εταιρεία ύστερα από πολύ-πολύ καιρό, γεγονός που φαίνεται να δείχνει πως το σίριαλ πολύ πιθανόν να έχει πολλά επεισόδια ακόμη.

- Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται ο Σεπτέμβριος και για τους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους, κυρίως σε ό,τι αφορά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης, τραπεζών και παραχωρησιούχων σχετικά με τους καλυμμένους αυτοχρηματοδοτούμενους αυτοκινητοδρόμους. Το ενδιαφέρον για την Ελλάκτωρ, τη ΓΕΚΤΕΡΝΑ και την J&P Άβαξ είναι μεγάλο, όχι μόνο διότι οι συμβάσεις αυτές αποτελούν μεγάλο ποσοστό του συνολικού ανεκτέλεστου υπολοίπου έργων τους, αλλά και γιατί από την εξέλιξη αυτή θα κριθεί και κατά πόσον θα συμμετάσχουν και στην προκήρυξη των άλλων αυτοχρηματοδοτούμενων έργων , η οποία σχεδιάζεται να ανακοινωθεί στο μέλλον (π.χ. αεροδρόμιο Καστελίου κ.ά.).