Τέσσερα «ορόσημα» για την Λεωφόρο Αθηνών

Σπάνια έχουμε δει κατά το παρελθόν μια χρηματιστηριακή εικόνα όπως η τρέχουσα, δηλαδή από τη μια πλευρά τον Γενικό Δείκτη να κυμαίνεται περίπου στα επίπεδα της αρχής του έτους και από την άλλη τόσο έντονες ενδιάμεσες διακυμάνσεις τιμών, οι οποίες προκαλούν συγκινήσεις, πότε θετικού και πότε αρνητικού περιεχομένου.

Όσο λοιπόν κι αν βρισκόμαστε σε μια αγορά που τις έντονες διακυμάνσεις τις έχει στο... DNA της, τα μεγάλα νέα δεν αναμένονται μέσα στο καλοκαίρι. Οι σημαντικές εξελίξεις στο πολιτικό και στο οικονομικό πεδίο, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό της χώρας, αναμένονται από το φθινόπωρο. Εξαίρεση βέβαια, οι γεωπολιτικές εξελίξεις τόσο στο μέτωπο της Ουκρανίας, όσο και στη Μέση Ανατολή.

ΖΗΤΗΜΑ 1: Το μίγμα της οικονομικής πολιτικής

Οι άνθρωποι της τρόικας αποχώρησαν από την Ελλάδα λέγοντας πως υπήρξαν χρήσιμες και εποικοδομητικές συναντήσεις και θα επανέλθουν στη χώρα το δεύτερο μισό του Σεπτεμβρίου. Στην πράξη, εδώ και αρκετό καιρό όλοι γνώριζαν πως οι συζητήσεις του Ιουλίου δεν αποτελούσαν τίποτε περισσότερο από μια κατάλληλη προεργασία εν όψει των «μεγάλων αποφάσεων» που θα ληφθούν στο φθινόπωρο.

Η ελληνική πλευρά επιδιώκει χαλάρωση των όρων του μνημονίου από το 2015, βασισμένη σε μια σειρά γεγονότα:

1. Στη δημοσιονομική πορεία της χώρας, που πηγαίνει καλύτερα από τους στόχους, σε έναν προϋπολογισμό που είχε ψηφίσει η Αθήνα χωρίς την έγκριση της τρόικας.

2. Στο διαφοροποιημένο περιβάλλον στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου.

3. Σε μια σειρά στοιχεία που έχουν φανεί ή αναμένεται να φανούν μέσα στο καλοκαίρι και αποδεικνύουν την εσφαλμένη πολιτική που ακολούθησε η τρόικα κατά τη διάρκεια της κρίσης. «Θα φανεί για παράδειγμα ότι το μεγαλύτερο μέρος του κοινωνικού επιδόματος θα γυρίσει στο ταμείο του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς οι πολίτες χρησιμοποίησαν τα 500 ευρώ κυρίως για να πληρώσουν λογαριασμούς ΔΕΚΟ και φορολογικές τους υποχρεώσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά γνωστός οικονομικός παράγοντας, ο οποίος συνέχισε: «Η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση αποδεικνύει επίσης ότι μειώνοντας πολλούς φορολογικούς συντελεστές, παρατηρούνται ασήμαντες επιπτώσεις στο ύψος των φορολογικών εσόδων».

4. Γιατί αντιλαμβάνεται πως η συνέχιση της πολιτικής των περικοπών θα οδηγήσει σε ανατροπή της κυβέρνησης μέσα σε λίγους μήνες, πράγμα που δεν το επιθυμεί ούτε η ίδια, αλλά -επί του παρόντος τουλάχιστον και όχι με φανατισμό- ούτε και οι παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι μεγάλες πολιτικές αποφάσεις, λοιπόν, που θα οδηγήσουν σε μια άλλη σχέση την Ελλάδα με τους πιστωτές της και θα αποτελέσουν προάγγελο των συζητήσεων για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, θα ξεκινήσουν το φθινόπωρο και μέχρι τότε η κυβέρνηση θα περιμένει κάποια τόνωση της πραγματικής οικονομίας λόγω τουρισμού και μεγάλων κατασκευαστικών έργων.

Σε κάθε περίπτωση, μόνο μια αποτελεσματική συμφωνία για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μπορεί να αποτελέσει μακροπρόθεσμο καταλύτη για την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές μετοχές μεσοπρόθεσμα (π.χ. ετήσια εξοικονόμηση τοκοχρεολυσίων που μπορεί να κυμανθεί μεταξύ 3-4 δισ. ευρώ, ποσό που θα διοχετευθεί σε δημόσιες επενδύσεις και μειώσεις φόρων).

ΖΗΤΗΜΑ 2: Ο προσανατολισμός της Ε.Ε.

Αναμφίβολα, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να διαφοροποιηθεί σημαντικά, μετά τα αποτελέσματα των εκλογών του προηγούμενου Μαΐου. Άλλωστε, είχαμε δηλώσεις πολλών Ευρωπαίων αξιωματούχων που εισηγήθηκαν μέτρα για τόνωση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, όπως επίσης είχαμε και τη νέα στροφή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς μια χαλαρότερη πολιτική, προς όφελος του Ευρωπαϊκού Νότου.

Το σύμφωνο σταθερότητας βέβαια δεν θα αλλάξει, ωστόσο ο νέος πρόεδρος κ. Ζαν Κλοντ Γιούνκερ αναφέρθηκε σε υπάρχουσες δυνατότητες «ευελιξίας». Σε κάθε περίπτωση, καμιά σοβαρή απόφαση δεν αναμένεται μέσα στο καλοκαίρι και οι επόμενες σημαντικές αποφάσεις θα αρχίσουν να συζητιούνται -και αυτές- από το φθινόπωρο και μετά.

ΖΗΤΗΜΑ 3: Ο γρίφος των τραπεζών

Η εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά φαίνεται να επηρεάζεται έντονα από τον τραπεζικό κλάδο στις τελευταίες συνεδριάσεις. Οι εξελίξεις στην Πορτογαλία με την Banco Espirito Santo έδειξαν για μια ακόμη φορά ότι η παραμικρή αφορμή μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για μαζικό sell-off (ξεπούλημα) στον τραπεζικό κλάδο, αλλά και στις μετοχές των υπόλοιπων κλάδων γενικότερα.

Ωστόσο, δεν αναμένονται μεγάλες αλλαγές στον κλάδο πριν από τον προσεχή Σεπτέμβριο -και μάλιστα στην καλύτερη των περιπτώσεων- για λόγους πανευρωπαϊκούς αλλά και αυστηρά εγχώριους.

- Ο πρώτος κρίσιμος παράγοντας είναι η πανευρωπαϊκή άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), στην οποία συμπεριλαμβάνονται και οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες. Τα ευρήματά της θα ανακοινωθούν τον Οκτώβριο-Νοέμβριο και είναι πιθανόν να προκύψουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες. Παράγοντες του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος μιλούν για περιορισμένο ύψος κεφαλαιακών αναγκών, ενώ έχει τεθεί υπόψη της κυβέρνησης και η υιοθέτηση του πορτογαλικού μοντέλου περί αναβαλλόμενης φορολογίας, μέτρο που, αν υιοθετηθεί, θα ενισχύσει σημαντικά τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών και θα μειώσει τις τυχόν ανάγκες για νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Αν προκύψουν κεφαλαιακές ανάγκες με το βασικό ή με το δυσμενές σενάριο, τότε η τρόικα πιθανότατα θα απαιτήσει το κεφαλαιακό απόθεμα του ΤΧΣ να παραμείνει δεσμευμένο για τις τράπεζες, μέχρι τα πιστωτικά ιδρύματα να βρουν τα αναγκαία κεφάλαια.

- Δεύτερον, το ΤΧΣ δεν έχει δρομολογήσει ακόμη τις αναγκαίες διαδικασίες που θα του επιτρέψουν να προχωρήσει στην υποβολή προαιρετικών δημόσιων προτάσεων στους κατόχους τραπεζικών warrants. Πρόκειται για ιδιαίτερα δύσκολο και ευαίσθητο θέμα (με έντονα πολιτικές προεκτάσεις), καθώς με τον υπάρχοντα μηχανισμό της άσκησης των warrants, το ΤΧΣ προβλέπεται να πάρει πίσω τουλάχιστον 22 δισ. ευρώ από την Alpha, την Πειραιώς και την Εθνική, ενώ κατέβαλε κεφάλαια 19,2 δισ. ευρώ. Το Ταμείο λοιπόν καλείται τώρα να αποφασίσει το κίνητρο (με τη μορφή premium) που θα δώσει στους κατόχους των warrants σε ενδεχόμενη προαιρετική δημόσια πρόταση.

- Ο τρίτος παράγοντας, που επίσης τοποθετείται χρονικά στους επόμενους μήνες και μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη εξελίξεων, είναι τα σχετικά πρόσφατα μέτρα Ντράγκι για την ενίσχυση της ρευστότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η αλλαγή των κανονισμών μέχρι τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τους οποίους θα περιορίζεται το haircut που υφίστανται οι ελληνικές και οι πορτογαλικές τράπεζες από τα δάνεια που θα προσκομίζουν ως ενέχυρο, είναι ικανό να αλλάξει σημαντικά την παρούσα εικόνα.

- Τέλος, μεγάλη σημασία για τις ελληνικές τράπεζες έχει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τις ρυθμίσεις των επιχειρηματικών δανείων. Και αυτό γιατί χωρίς τις ρυθμίσεις αυτές δεν μπορεί ουσιαστικά να πάρει μπροστά η πραγματική αγορά και η ελληνική οικονομία. Αναμένεται συμφωνία για ένα κοινό μοντέλο πλεύσης μέσα στον Αύγουστο και, αν όλα πάνε καλά, οι πρώτες ουσιαστικές παρεμβάσεις των τραπεζών στο συγκεκριμένο μέτωπο θα ξεκινήσουν κάπου προς το φθινόπωρο.

ΖΗΤΗΜΑ 4: Οι πολιτικές εξελίξεις

Στο συγκεκριμένο πεδίο όλα δείχνουν πως -παρά το κλίμα υψηλών τόνων που προσπαθεί να καλλιεργήσει η αντιπολίτευση- κανείς δεν θα μπορέσει να ταράξει τα... μπάνια του λαού και έτσι το επόμενο ραντεβού δίνεται για το Σεπτέμβριο.

Ορισμένοι προβλέπουν πως η κυβέρνηση θα προκαλέσει εκλογές κάπου μέσα στον Οκτώβριο, ωστόσο οι περισσότεροι εκτιμούν πως είναι ιδιαίτερα πρώιμο να γίνουν σχετικές προβλέψεις, καθώς μέχρι τότε μεσολαβεί πολύς πολιτικός χρόνος.

Οι μέχρι τότε εξελίξεις στην οικονομία, αλλά και οι ισορροπίες που θα έχουν δημιουργηθεί στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό (οι εξελίξεις στον χώρο της κεντροαριστεράς, οι ασκήσεις... αριθμητικής προκειμένου να βρεθούν οι 180 βουλευτές που θα ψηφίσουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας) θα παίξουν και αυτές το ρόλο τους.

Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι ξένοι επενδυτές έχουν επενδύσει στην Ελλάδα γνωρίζοντας εκ των προτέρων τον παράγοντα του πολιτικού ρίσκου και δεν θα ενοχληθούν ιδιαίτερα, σε περίπτωση αλλαγής της σύνθεσης στην ελληνική κυβέρνηση.

Αντίθετα, στελέχη επιχειρήσεων από πολλούς κλάδους επισημαίνουν πως οι πρόωρες εκλογές είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η οικονομία, καθώς κάτι τέτοιο θα αυξήσει προσωρινά την αβεβαιότητα και κυρίως θα καθυστερήσει την υλοποίηση δημοσίων έργων και ιδιωτικών επενδύσεων για τουλάχιστον έξι μήνες.