Η επόμενη μέρα μετά την έξοδο στις αγορές

«Kαλό, αλλά δεν αρκεί»: αυτή ήταν η επωδός των περισσότερων οικονομολόγων και παραγόντων της αγοράς στην νέα έξοδο της χώρας στις αγορές. Πέρα από τις αντιδράσεις των κομμάτων, ο ρεαλισμός αυτών που γνωρίζουν πραγματικά την οικονομία και τα προβλήματά της οδηγεί σε μια συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της οικονομίας τα επόμενα χρόνια, αλλά υπό όρους και προϋποθέσεις.

Σαφώς τα (πρώτα και έστω μικρά) οφέλη από την εξομάλυνση της κατάστασης είναι ορατά, αλλά χρειάζονται ακόμα πολλά για να περάσουμε σε συνθήκες βιώσιμης και ουσιαστικής ανάπτυξης. Εν ολίγοις, πήραμε μια γερή ανάσα για την ανηφόρα που ακόμα συνεχίζεται...

«Καλή και χρυσή η έξοδος στις αγορές, αλλά το εργοστάσιό μας χρειάζεται παραγγελίες και οι παραγγελίες είναι το αποτέλεσμα επενδύσεων». Με αυτό το χαρακτηριστικό τρόπο αναφέρθηκε διευθύνων σύμβουλος εισηγμένης εταιρείας την επόμενη μέρα της ελληνικής εξόδου στις διεθνείς αγορές ομολόγων. Και συνέχισε: «Αντιλαμβάνονται ότι έχουν αρχίσει να δημιουργούνται κάποιες προϋποθέσεις αναστροφής της τάσης, αλλά αν η οικονομία δεν εισέλθει στον λεγόμενο ενάρετο κύκλο της, τότε απλά θα μιλάμε για κινήσεις που απλά θα ανεβάσουν πρόσκαιρα τις τιμές κάποιων χρηματοοικονομικών προϊόντων, όπως οι μετοχές και τα ομόλογα».

Με την άποψη αυτή συμφωνεί η πλειονότητα των παραγόντων της αγοράς, που ζητούν περισσότερες δουλειές όσο το δυνατόν γρηγορότερα, προκειμένου η οικονομία να αρχίσει να παίρνει μπροστά και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς.

«Το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία μπαίνει από φέτος σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης λόγω των αυξημένων επιδόσεων στον τουρισμό, τις εξαγωγές και τη βιομηχανική παραγωγή αποτελεί αναμφίβολα θετικό γεγονός, αλλά αν δεν υπάρξουν γενναίες παρεμβάσεις, φοβάμαι ότι το growth θα περιοριστεί τα επόμενα χρόνια στο 1% έως 2%, ποσοστό που βλέπει άλλωστε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», δηλώνει οικονομικός διευθυντής εισηγμένης εταιρείας, και συνεχίζει:

«Οι ιδιωτικοποιήσεις του ΟΛΠ, του ΟΛΘ, των σιδηροδρόμων και των περιφερειακών αεροδρομίων θα φέρουν επενδύσεις κάποιων δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε μεγάλα projects όπως του Ελληνικού, του Atalanti Hills, της Κασσιόπης και τόσων άλλων, τότε προστίθεται ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσό.

Αν στο άθροισμα των προηγούμενων δύο κατηγοριών συνεκτιμήσουμε και τα δισ. ευρώ του νέου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (οι εισροές αναμένονται κυρίως από το 2019 και μετά), τότε συγκεντρώνεται ένα πολύ μεγάλο ποσό. Και το ταβάνι βρίσκεται πολύ παραπάνω: υπάρχουν οι άμεσες ξένες επενδύσεις, αλλά και οι εξαγορές είτε ελληνικών επιχειρήσεων (κυρίως υπερχρεωμένων) είτε κόκκινων δανείων.

Είναι προφανές ότι όσο αυτό το πολύ ελπιδοφόρο σενάριο δείχνει ότι περνάει από τη θεωρία στην πράξη και όσο γρήγορα γίνει αυτό:

-Τόσο καλύτερα θα εξελιχθούν τα πράγματα και για την οικονομία, αλλά και για το χρηματιστήριο.
-Τόσο πιο γρήγορα θα αποκλιμακωθούν τα yields των κρατικών και των εταιρικών ομολόγων, με ό,τι αυτό σημαίνει για την χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
-Τόσο πιο εύκολα οι τράπεζες θα μπορέσουν να διαχειριστούν τα κόκκινα δάνειά τους.
-Τόσο μεγαλύτερη άνεση θα έχει το ελληνικό Δημόσιο στο να περικόψει κάποιες από τις υπερβολικές επιβαρύνσεις σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές».

Οι μεσοπρόθεσμες  κινήσεις

Όπως έχει αρχίσει να διαφαίνεται, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει άλλες δύο τουλάχιστον εκδόσεις ομολόγων μέσα στο επόμενο δεκάμηνο και έχει κάθε λόγο έτσι ώστε αυτές να κλείνουν με σημαντικές υπερκαλύψεις και αποκλιμακούμενα επιτόκια.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η επόμενη κίνηση θα μπορούσε να γίνει το φθινόπωρο (θα συνεκτιμηθεί και η πορεία των διαπραγματεύσεων για την τρίτη αξιολόγηση της χώρας από τους θεσμούς), έχοντας ως βασικά όπλα μερικά θετικά στοιχεία που αναμένεται να έχουν μεσολαβήσει:

-Η ανακοίνωση του ΑΕΠ του πρώτου εξαμήνου, που θα έχει θετικό πρόσημο.
-Ένα ήρεμο καλοκαίρι, όπου η διεθνής ειδησεογραφία δεν θα ασχολείται (αρνητικά) με την Ελλάδα.
-Η συνεχιζόμενη, μήνα με τον μήνα, αύξηση του τουριστικού ρεύματος, των εξαγωγών και της βιομηχανικής παραγωγής.
-Η διατήρηση των βασικών δημοσιονομικών μεγεθών εντός των στόχων του φετινού προϋπολογισμού.
-Κάποιες εκθέσεις με ευνοϊκότερο περιεχόμενο σχετικά με την προβλεπόμενη πορεία της χώρας.
-Πιθανόν μια πρόγευση των στοιχείων του προϋπολογισμού του 2018, στον οποίον θα εμπεριέχονται καλύτερα νούμερα.
-Πιθανόν, οι εξαγγελίες κάποιων σημαντικών επενδυτικών προγραμμάτων από τον ιδιωτικό τομέα.

Μετοχές και ομόλογα

Οι αγορές μετοχών και ομολόγων δεν αντέδρασαν έντονα ούτε κατά την περίοδο προετοιμασίας εξόδου της χώρας στις αγορές, ούτε και στη συνέχεια. Ειδικότερα, οι διακυμάνσεις του Γενικού Δείκτη ήταν περιορισμένες, ο όγκος των συναλλαγών σχετικά χαμηλός και μάλιστα την επόμενη ημέρα της έκδοσης, οι τιμές των μετοχών υποχρεώθηκαν σε πτώση.

Παράγοντες της αγοράς είχαν σπεύσει από νωρίς να βάλουν τα πράγματα στη θέση τους. Είναι σαφές ότι κρίθηκε θετικά η περιορισμένη και προστατευμένη έξοδος στις αγορές, αλλά όχι ικανή από μόνη της να αλλάξει πλήρως την επενδυτική εικόνα της χώρας στο επενδυτικό κοινό. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε πως λίγο πριν από την έξοδο στις αγορές ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. είχε καταγράψει από την αρχή του έτους κέρδη γύρω στο 30%, που για δεκάδες μετοχές ήταν είτε σαφώς μεγαλύτερα είτε και πολλαπλάσια.

Γενικότερα, υπάρχουν στην αγορά δύο διαφορετικές θεωρήσεις σχετικά με τις μετοχές του Χ.Α. και τις αποτιμήσεις τους:

1. Η πρώτη υποστηρίζει ότι με εξαίρεση τις τράπεζες, οι λοιπές μετοχές καταγράφουν κατά μέσο όρο υψηλό επταετίας και δεν θα πρέπει πλέον να θεωρούνται… τζάμπα, οπότε χωρίς τη συμβολή του τραπεζικού δείκτη, δεν θα πρέπει να περιμένουμε σπουδαία πράγματα στο ταμπλό. Επίσης, η οικονομική κρίση, αλλά και η αποχώρηση αρκετών ομίλων από το ταμπλό (βλέπε δημόσιες προτάσεις και συγχωνεύσεις) έχουν περιορίσει και το εύρος των επιλογών ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου στο Χ.Α. «Έχω προτείνει στους πελάτες μου να κλειδώσουν ένα μέρος των κερδών τους. Δεν σημαίνει ότι δεν πιστεύει κάποιος στις προοπτικές του Χ.Α. όταν ρευστοποιεί λ.χ. το 20% της θέσης του σε μετοχές που έχουν τρέξει από 50% έως και 200% κατά την τελευταία διετία», δηλώνει χαρακτηριστικά γνωστός χρηματιστηριακός παράγοντας.

2. Σύμφωνα με τη δεύτερη (και πιο αισιόδοξη) θεώρηση, οι όποιες διορθώσεις στις τιμές των μετοχών αποτελούν ευκαιρίες για όσους επικεντρώνονται μακροπρόθεσμα στο χτίσιμο χαρτοφυλακίου εταιρειών με βασικό άξονα τα θεμελιώδη δεδομένα. Είναι απόλυτα λογικό να υπάρξουν ρευστοποιήσεις για αποκόμιση κερδών και ιδίως όταν οι αποδόσεις είναι μεγάλες, σε μια οικονομία με ελλιπή ρευστότητα και με τα νοικοκυριά να καλούνται να πληρώσουν ένα σωρό φόρους. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μέση απόδοση των χρηματικών διανομών (μερίσματα συν επιστροφές κεφαλαίου) των εισηγμένων εταιρειών κυμαίνεται μεταξύ του 2% και του 2,5%, με ανοδικές προοπτικές αν δεχτούμε πως το ΑΕΠ της χώρας θα κινηθεί ανοδικά κατά τα επόμενα χρόνια.

Η σχετική απόδοση του 2%-2,5% είναι ιδιαίτερα συγκρίσιμη με το 0,5% που προσφέρουν οι καταθέσεις προθεσμίας των τραπεζών. Το καλό κλίμα άλλωστε φάνηκε και στην αγορά των εταιρικών ομολόγων, όπου μόλις τον τελευταίο μήνα, τρεις γνωστοί όμιλοι (Μυτιληναίος, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και Ελληνικά Πετρέλαια) κατάφεραν να δανειστούν μακροπρόθεσμα με επιτόκια κάτω ή και σαφώς κάτω του 4%.