Οι «κορώνες» και η ουσία από τις συναντήσεις με Ερντογάν

Εξαγωγή των εσωτερικών του προβλημάτων επιχείρησε να κάνει ο Ταγίπ Ερντογάν με την επίσκεψή του στην Ελλάδα, ωστόσο «δεν του βγήκε», όπως εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη.

Κι αυτό διότι, αφενός, πήρε τις απαντήσεις από τον Προκόπη Παυλόπουλο και τον Αλέξη Τσίπρα στο μείζον ζήτημα της «επικαιροποίησης» της Συνθήκης της Λωζάνης και, αφετέρου, επειδή «αδειάστηκε» από Ουάσιγκτον, Βερολίνο και ΕΕ για το εν λόγω θέμα και, μάλιστα, πριν ακόμα αναχωρήσει από το Μαξίμου.

Η επίσκεψη ξεκίνησε σε κλίμα μεγάλης έντασης, με τον κ. Ερντογάν να ξιφουλκεί στο Προεδρικό Μέγαρο υπέρ της επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάνης. Αποκλιμακώθηκε στη συνέχεια στο Μαξίμου, όταν ο ίδιος είπε ενώπιον του πρωθυπουργού ότι η Τουρκία δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις και εκτονώθηκε περαιτέρω το βράδυ, στο επίσημο δείπνο που παρέθεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον Τούρκο ομόλογό του, όπου απουσίασε κάθε «ενοχλητική» αναφορά.

Ερώτημα παραμένει το τι θα συμβεί στη σημερινή του επίσκεψη στη Θράκη, καθώς ουδείς αποκλείει το ενδεχόμενο επεισοδιακής εμφάνισης εξαιτίας (και) του χθεσινού «στριμώγματος». Ο τούρκος πρόεδρος βρίσκεται ήδη στην Κομοτηνή, όπου θα μετάσχει στην προσευχή της Παρασκευής και εν συνεχεία θα επισκεφτεί μειονοτικό σχολείο.

Τiming, Ιεροσόλυμα, αντιπερισπασμός

Κυβερνητικές πηγές χαρακτηρίζουν «ορθή» την επιλογή του Προκόπη Παυλόπουλου να δώσει κοφτές απαντήσεις για τη Συνθήκη της Λωζάνης, ακριβώς επειδή ο κ. Ερντογάν είχε φροντίσει να ανοίξει το θέμα από το προηγούμενο βράδυ (μέσω του ΣΚΑΪ).

«Εάν ο Έλληνας Πρόεδρος της Δημοκρατίας σιωπούσε ή κατέφευγε σε γενικόλογες αναφορές, το μήνυμα θα ήταν ταπεινωτικό και ο Τούρκος πρόεδρος θα έκανε επίσκεψη-περίπατο», η κεντρική ιδέα του επιχειρήματος.

Στο έτερο ερώτημα που τίθεται (με έμφαση και σκληρούς τόνους από τμήμα της αντιπολίτευσης) για το timing της επίσκεψης, η απάντηση κυβερνητικών πηγών είναι απόλυτη και παραπέμπει στο προσφυγικό.

«Ήθελε να έλθει και έπρεπε να έλθει. Με τις καταιγιστικές εξελίξεις που σημειώνονται στην περιοχή, δεν θα βρίσκαμε ποτέ ‘καλό timing’», λένε.

Κυβερνητικός αξιωματούχος μάλιστα έλεγε νωρίς το απόγευμα στο Μαξίμου ότι «οι σημαντικές επισκέψεις δεν γίνονται όταν όλα τα ζητήματα έχουν λυθεί, για να ανταλλάσσουν φιλοφρονήσεις οι πολιτικές ηγεσίες, αλλά όταν είναι αναγκαίο για την επίλυση ζητημάτων, την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την αναβάθμιση των σχέσεων». 

Έστω κι έτσι, η συγκυρία με την κίνηση Τραμπ οδήγησε τον Τούρκο πρόεδρο να σηκώσει τόσο απόλυτα και προκλητικά το θέμα της Λωζάνης: «Η ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου για μεταφορά της ισραηλινής πρωτεύουσας στα Ιεροσόλυμα συνιστά μείζον θέμα για τον αραβικό κόσμο και για τον Ερντογάν, συνεπώς θέλησε να το αντιμετωπίσει με έναν ισχυρό αντιπερισπασμό», λένε.

Όσοι παρακολουθούν τις κινήσεις του δε, αναδεικνύουν το απρόβλεπτο της συμπεριφοράς του, που έχει ως αποτέλεσμα «κανείς να μην ξέρει ποτέ, ούτε καν οι στενοί συνεργάτες του, πώς θα αντιδράσει σε κάθε περίπτωση».

Ως εκ τούτου, θεωρούν «αστεία» την κριτική που έσπευσε η αντιπολίτευση να ασκήσει χθες (σ.σ. με την επίσκεψη Ερντογάν σε εξέλιξη) στην κυβέρνηση, σε σχέση με την προετοιμασία αυτής της επίσκεψης. (Για τη σπουδή, μάλιστα, του Νίκου Δένδια από τη ΝΔ και της Φώφης Γεννηματά να μιλήσουν για «εθνική και διπλωματική ήττα» και «φιάσκο», αντίστοιχα, πριν καλά καλά ολοκληρωθούν οι επαφές του κ. Ερντογάν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και με τον πρωθυπουργό, η οργή στο κυβερνητικό επιτελείο ήταν έντονη χθες, αλλά «οι απαντήσεις θα δοθούν στην ώρα τους»).

Το μπρα ντε φερ στο Μαξίμου

Σύμφωνα με τους ανταποκριτές στην Άγκυρα, ακόμα και τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέδειξαν το «ιστορικό μπρα ντε φερ Άγκυρας-Αθήνας για Λωζάνη, Αιγαίο, μειονότητα», ενώ υπήρξαν τίτλοι που παρέπεμψαν στην παρατήρηση του κ. Τσίπρα προς τον κ. Ερντογάν: «Αγαπητέ μου φίλε, το Κυπριακό υπάρχει ανοικτό, διότι πριν από 43 χρόνια υπήρξε μία παράνομη εισβολή και κατοχή του βορείου τμήματος της Κύπρου».

Στην αποτίμηση της συνάντησης Τσίπρα-Ερντογάν και των κοινών δηλώσεων που έγιναν, κυβερνητικά στελέχη ξεχωρίζουν τα εξής στοιχεία.

Από πλευράς Αλέξη Τσίπρα:

* Ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει ζήτημα Συνθήκης της Λωζάνης, η οποία αποτελεί τη βάση για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ ευθέως ζήτησε από τον πρόεδρο της Τουρκίας να σταματήσει η κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο, με ευθύνη της τουρκικής πλευράς.

* Στο θέμα των θρησκευτικών ελευθεριών, συνέκρινε την ελληνική συμπεριφορά με την τουρκική: «Εμείς ούτε μία στιγμή δεν σκεφτήκαμε, στο Φετιχιέ τζαμί για παράδειγμα, να κάνουμε μία θρησκευτική λειτουργία ορθόδοξη, όπως συμβαίνει το τελευταίο διάστημα επανειλημμένα στην Αγιά Σοφιά», η φράση.

* Πήρε σαφή θέση εναντίον της απόφασης Τραμπ για αναγνώριση ολόκληρης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ: «Είναι μία απόφαση που δεν συμβάλλει στην υπόθεση της ειρήνης, σε μία περιοχή εύθραυστη, σε μία περιοχή που ήδη φλέγεται από εντάσεις», είπε.

Από πλευράς Ταγίπ Ερντογάν:

* Δήλωσε ότι «εμείς δεν εποφθαλμιούμε την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας».

* Διευκρίνισε ότι «στη Δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα, η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης». (σ.σ. εν προκειμένω αναδεικνύεται το γεγονός ότι για πρώτη φορά αναφέρεται τόσο καθαρά η σύνθεση της μουσουλμανικής μειονότητας ως μη τουρκικής στο σύνολό της).

* Επέμεινε μεν στον «εκσυγχρονισμό» (αυτή τη φορά) της Συνθήκης της Λωζάνης, αλλά σε σαφώς χαμηλότερους τόνους σε σχέση με τις δηλώσεις του ενώπιον του κ. Παυλόπουλου.

* Επισήμανε ότι το μέλλον της μειονότητας στη Θράκη «είναι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας».  

Επανέναρξη των συνομιλιών

Κατόπιν όλων αυτών, κυβερνητικές πηγές έδωσαν και το… πρακτικό αποτέλεσμα της επίσκεψης. Συγκεκριμένα:

- Συμφωνήθηκε η -υπό την υψηλή εποπτεία των δύο ηγετών- επανέναρξη των συνομιλιών ΜΟΕΑ (με ενεργή συμμετοχή της στρατιωτικής ηγεσίας και της υπηρεσιακής ηγεσίας του ΥΠΕΞ) και η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα.

- Συμφωνήθηκαν νέα μέτρα για συνεργασία στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που θα συμβάλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών.

- Συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το συντομότερο δυνατόν και η σύσταση Μικτής Οικονομικής Επιτροπής. Παράλληλα συμφωνήθηκε η προώθηση σειράς έργων υποδομών.

- Υπογραμμίσθηκε ότι η Ελλάδα στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και τη δημοκρατία στη γείτονα -με επιστροφή στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.