Την επιστροφή τους στο προσκήνιο κάνουν τα hedge funds. Τα νήματα του παιχνιδιού κινούνται πλέον από τους ισχυρούς του κλάδου, που κατάφεραν να επιβιώσουν από την κρίση. Μάλιστα, μετέχουν στη διαδικασία αγοράς «τοξικών κεφαλαίων» που πωλούν οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ αλλά και των χωρών της Ευρώπης.

Ειδικότερα, η βιομηχανία των hedge funds συνδέθηκε άρρηκτα με τη σημερινή πιστωτική κρίση, πληρώνοντας υψηλό τίμημα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της συμβουλευτικής εταιρείας Hennessee Group στη Νέα Υόρκη, οι επενδυτές απέσυραν περίπου το 20% των κεφαλαίων από τα hedge funds μέσα στο 2008, ενώ τα κεφάλαια που διαχειρίζεται η βιομηχανία συρρικνώθηκαν κατά 800 δισ. δολάρια και έφτασαν το 1,2 τρισ. δολάρια. Πρόκειται για μείωση της τάξης του 37%.

Μάλιστα, ο αναλυτής της Deutsche Bank κ. Μπάρι Μπαουσάνο υπολογίζει ότι πέρυσι στο απόγειο της δόξας τους τα hedge funds έλεγχαν επενδύσεις πάνω από 10 τρισ. δολάρια, χάρη στη μεγάλη μόχλευση που μπορούσαν να εξασφαλίσουν. Το ποσό αντιστοιχούσε περίπου στο 20% της χρηματιστηριακής αξίας των εισηγμένων εταιρειών του κόσμου πριν από έναν χρόνο, αν και μεγάλο μέρος είχε επενδυθεί σε ομόλογα, σε παράγωγα ή σε στοιχήματα κατά μετοχών.

Από την άλλη πάντως, οι αναλυτές που προέβλεπαν να κλείνει σχεδόν το ένα στα τρία hedge funds δεν επιβεβαιώθηκαν. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της εταιρείας Hedge Fund Research, από τα περίπου 10.000 hedge funds που λειτουργούσαν πριν από την πιστωτική κρίση σχεδόν το 15% έβαλε λουκέτο.

Το ποσοστό πάντως είναι αρνητικό ρεκόρ για τη βιομηχανία από το 1990 όταν η εταιρεία άρχισε να καταγράφει τις επιδόσεις του τομέα, ενώ και οι απώλειες της τάξης του 20% αποτελούν επίσης ρεκόρ.

Πλέον όμως η εικόνα αρχίζει να αλλάζει. Τα στοιχεία της Hedge Fund Research δείχνουν ότι η αξία των επενδύσεων ενός μέσου αντισταθμιστικού κεφαλαίου (όπως ονομάζονται τα hedge funds) είναι σε ποσοστό 45% μεγαλύτερη σε σχέση με την περίοδο κατά την οποία ο κλάδος κλυδωνιζόταν από τις μεγάλες ρευστοποιήσεις.

Αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από το 33% στις αρχές του χρόνου, ενώ θεωρείται εύλογο πως είναι μικρότερο από το 55%, στο οποίο βρισκόταν η αξία των επενδύσεων πέρυσι. Επίσης, για φέτος οι αιτήσεις ανάληψης υπολογίζονται λίγο πάνω από το 10% των στοιχείων που έχουν υπό διαχείριση τα hedge funds.

--- Νέα στρατηγική

Είναι σαφές, βέβαια, ότι μετά την κρίση στις πιστωτικές αγορές όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν θα επιστρέψουν ισχυρότεροι, με μεγαλύτερα οφέλη αλλά και διαφορετικοί. Όσα hedge funds διατηρήσουν την ίδια στρατηγική θεωρείται ότι δεν έχουν μεγάλη τύχη σε έναν κόσμο ο οποίος ναι μεν διατηρεί τις κερδοσκοπικές του διαθέσεις, αλλά είναι και πιο επιφυλακτικός σε ό,τι αφορά τις παγίδες που κρύβει το κερδοσκοπικό παιχνίδι.

Πόσο μάλλον που και οι χώρες της Δύσης επιδιώκουν μεγαλύτερη εποπτεία στη λειτουργία των hedge funds αναγκάζοντάς τα να υιοθετήσουν μεγαλύτερη διαφάνεια. Δείγμα των αλλαγών στον κλάδο είναι ότι υπάρχουν hedge funds που δίνουν πλέον τη δυνατότητα στους επενδυτές τους να αποσύρουν ανά τρίμηνο όσα χρήματα επιθυμούν από το hedge fund, ενώ πριν υπήρχε συγκεκριμένο όριο ανάληψης. Μία άλλη υπαναχώρηση των hedge funds είναι ότι για να εξασφαλίσουν κεφάλαια δεν ζητούν προμήθειες επί των κερδών.

Επίσης, οι διαχειριστές hedge funds παρουσιάζονται πιο πρόθυμοι στην ενημέρωση των πελατών τους και αρχίζουν να εκδίδουν συχνότερα και με μεγάλη λεπτομέρεια εκθέσεις των πεπραγμένων τους.

Σίγουρο είναι πάντως ότι τα hedge funds δεν θα πάψουν να αποτελούν ισχυρό παράγοντα του χρηματοοικονομικού τοπίου. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι παρουσιάζονται ως αγοραστές των «τοξικών κεφαλαίων» που πουλούν τα κράτη αφού διατηρούν ακόμη ένα μεγάλο μέρος του πλούτου που παρήγαγε η επενδυτική ευφορία των προηγούμενων ετών. Μάλιστα, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η νέα μορφή των hedge funds θα προσιδιάζει περισσότερο στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. 

Η ΜΟΧΛΕΥΣΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΜΕ ΔΕΙΛΑ ΒΗΜΑΤΑ

Το μέσο περιθώριο μόχλευσης φτάνει στις δύο φορές, όταν πριν από την κρίση αυτή υπολογιζόταν έως και στις 20 φορές.

Επιστρέφει η μόχλευση στα επενδυτικά κεφάλαια. Ύστερα από την οξύτατη πιστωτική κρίση η άντληση κεφαλαίων μέσω μόχλευσης αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο ότι δηλαδή ο επενδυτικός κλάδος αρχίζει να ανακάμπτει, έστω και με δειλά βήματα. Από την άλλη, παρατηρείται το ότι επενδυτές, οι οποίοι είχαν ζητήσει από επενδυτικά funds να κλείσουν τις θέσεις τους, τώρα ακυρώνουν τις συγκεκριμένες εντολές τους.

Ειδικότερα, παράγοντες της διεθνούς αγοράς αναφέρουν πως από το δεύτερο τρίμηνο έχει αρχίσει να κινείται η αγορά άντλησης κεφαλαίων. Επενδυτικά κεφάλαια έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε μόχλευση ή αντλούν δάνεια από τις τράπεζες για να χρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητές τους. Βέβαια, η ρευστότητα αυτή είναι πολύ πιο μικρή από αυτή που σημειώθηκε την περίοδο της επενδυτικής ευφορίας στη διάρκεια της «φούσκας» μέσα στο 2008, ενώ γίνεται και με πιο δύσκολους όρους.

Ενδεικτικά, για αρκετές κατηγορίες επενδύσεων στα funds δίνεται η δυνατότητα μόχλευσης με περιθώριο έως και τρεις φορές το καταβληθέν ποσό ασφάλισης. Βέβαια, το περιθώριο αυτό είναι πάρα πολύ μικρό σε σχέση με εκείνο κατά την πιστωτική άνθηση, η οποία όμως είχε τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα, πριν από την κρίση η μόχλευση έφτανε έως και τις 20 φορές του καταβληθέντος περιθωρίου ασφάλισης ή της αξίας ενός λογαριασμού. Σήμερα, αναλυτές του χρηματοοικονομικού κλάδου υπολογίζουν ότι φτάνει κατά μέσο όρο τις δύο φορές του περιθωρίου ασφάλισης.

Επίσης, ενώ η μόχλευση αρχίζει να δίνεται από τις τράπεζες για αρκετές κατηγορίες επενδύσεων, τα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια τα οποία αποτέλεσαν τη θρυαλλίδα για το σκάσιμο της «φούσκας» είναι στη μαύρη λίστα. Το ίδιο δύσκολη είναι η μόχλευση και για ορισμένες ασιατικές επενδύσεις καθώς και για πετρελαϊκά παράγωγα. Υπάρχει δε επιφυλακτικότητα εκ μέρους των τραπεζών λόγω του ρίσκου της επένδυσης.

Ο κλάδος των funds πιέζεται επίσης και από τους επενδυτές που έχουν γίνει επιφυλακτικοί ως προς την αξιοπιστία των πιστοληπτικών αξιολογήσεων. Πάντως, στο πλαίσιο της αισιοδοξίας ορισμένοι διαχειριστές κεφαλαίων προτείνουν ακόμη και επενδύσεις σε τιτλοποιημένα δάνεια.

«Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες ακόμη και σε αυτή την αγορά, φτάνει να χρησιμοποιούνται παραδοσιακές και δοκιμασμένες συνταγές διαχείρισης» αναφέρει διαχειριστής fund στο Λονδίνο, δίνοντας το στίγμα της αισιοδοξίας αλλά και των αλλαγών που προκάλεσε η κρίση στην αγορά.

* Αναδημοσίευση από το 587ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 19 - 23 Ιουνίου 2009.