Εξοικονόμηση πόρων με λιτότητα στις κρατικές δαπάνες, πάγωμα μισθών και πωλήσεις δημοσίων κτιρίων επιχειρούν οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης για να αντιμετωπίσουν την κρίση και τα μεγάλα δημόσια χρέη που προκάλεσαν τα πακέτα στήριξης του τραπεζικού τομέα και της οικονομίας γενικότερα.

Λιτότητα δεν υιοθετούν μόνο οι κυβερνήσεις των κρατών της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης, που αντιμετώπισαν έντονα προβλήματα και απειλήθηκαν με χρεοκοπία, αλλά και αυτές χωρών της δυτικής Ευρώπης.

Βέβαια, κάθε μία επιλέγει τη δική της πολιτική με βάση τις οικονομικές της ανάγκες, τις δεσμεύσεις απέναντι στο ΔΝΤ αλλά και τα πολιτικά περιθώρια που έχει. Ενδεικτικά:

• Προς το παρόν το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζει η βρετανική κυβέρνηση, όπου ο δημόσιος δανεισμός προβλέπεται ότι θα αυξηθεί από το 51% του ΑΕΠ στο 79% την επόμενη πενταετία. Το έλλειμμα φτάνει στα 175 δισ. λίρες, ενώ την επόμενη διετία προβλέπεται αύξηση της ανεργίας. Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, η κυβέρνηση προχωρά σε πρόγραμμα εξορθολογισμού των δημοσίων δαπανών, ενώ ανακοίνωσε και άνοδο της φορολογίας στα πολύ υψηλά εισοδήματα πάνω από 150.000 λίρες τον χρόνο. Την ίδια στιγμή εξετάζεται πάγωμα μισθών για τους υπαλλήλους του Δημοσίου, ενώ υπάρχει πρόθεση μέσα στην επόμενη διετία να πουληθούν επαγγελματικά ακίνητα αξίας 20 δισ. στερλινών. Η συνολική αξία των δημοσίων ακινήτων υπολογίζεται στα 410 δισ. στερλίνες.

• Στη Γαλλία η κυβέρνηση αντιμετωπίζει έλλειμμα 7%, γι’ αυτό προετοιμάζει αναθεώρηση του Ασφαλιστικού από το 2010, με ενδεχόμενη αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης από τα 60 στα 67 χρόνια. Επίσης, υπάρχει στόχος φέτος και το 2010 να αντληθεί συνολικά 1,4 δισ. ευρώ από τις πωλήσεις κρατικών ακινήτων.

• Στη Γερμανία η πολιτική θα είναι ήπια λόγω της προεκλογικής περιόδου που διανύει η χώρα έως τον Σεπτέμβριο. Η κυβέρνηση δίνει βάρος στην ανεργία, καθώς οι άνεργοι υπολογίζονται στα 3,5 εκατομμύρια και υπάρχει κίνδυνος μέχρι τον Σεπτέμβριο να φτάσουν τα 4 εκατ. Στο επιτελείο της καγκελαρίου κ. Άνκελας Μέρκελ επανέρχονται οι μνήμες από την πτώση της δημοτικότητας του κ. Γκέρχαρντ Σρέντερ, όταν ο αριθμός των ανέργων είχε εκτοξευθεί σε αντίστοιχα με τα σημερινά επίπεδα. Όμως, ενώ υπολογίζεται ότι χρειάζονται 100 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων ανεργίας που προωθούνται, παρατηρείται μεγάλη υστέρηση φορολογικών εσόδων. Από την άλλη, λόγω της προεκλογικής περιόδου η κυβέρνηση αποκλείει την αύξηση του ΦΠΑ. Η χώρα πάντως στοχεύει να προχωρήσει μέσα στην προσεχή πενταετία σε πώληση ακινήτων αξίας περίπου 4 δισ. ευρώ.

• Στην Ιταλία τα στοιχεία δείχνουν ότι το κράτος βρίσκεται στη μεγαλύτερη μεταπολεμικά ύφεση. Το 2009 θα είναι η δεύτερη χρονιά συρρίκνωσης του ΑΕΠ (5,2% δίνουν οι αναλυτές), το οποίο συμβαίνει για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πρωθυπουργός κ. Σίλβιο Μπερλουσκόνι, πάντως, αμφισβητεί τους αναλυτές και δεν έχει ανακοινώσει κάποια συγκεκριμένα μέτρα. Όμως, βάσει ενός προγράμματος που είχε γνωστοποιηθεί στις αρχές του χρόνου, προωθεί το μέτρο του sale & lease back για τα κρατικά κτίρια.

• Η μείωση των μισθών του δημόσιου τομέα και η πώληση κρατικής περιουσίας είναι επίσης η λύση που υιοθετούν πολλές κυβερνήσεις χωρών της αναδυόμενης Ευρώπης, οι οποίες αντιμετώπισαν οξύ πρόβλημα λόγω των επισφαλειών από δάνεια στην αγορά ακινήτων. Ενδεικτικά, αποφασίστηκε μείωση μισθών και συντάξεων στη Λετονία και πάγωμα αυξήσεων στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, όπου το πρόγραμμα λιτότητας έπληξε και τους υπουργούς, οι οποίοι μείωσαν τις απολαβές τους. Βέβαια, η παραοικονομία και η κρατική διαφθορά είναι τέτοιες που εύκολα οι μειώσεις αυτές ισοψηφίζονται...


ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ

Μπορεί τα οικονομικά προβλήματα της Καλιφόρνιας να προβάλλονται περισσότερο στον διεθνή Τύπο -και δικαίως λόγω της οξύτητάς τους και του μεγέθους της Πολιτείας- όμως πολλές ακόμη αμερικανικές πολιτείες αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά στην αδυναμία κατάρτισης προϋπολογισμού, στα υψηλά χρέη και στη μείωση των φορολογικών εσόδων. Η λύση είναι να επιλεγούν οι περικοπές δαπανών, η οποία όμως αποτελεί τροχοπέδη στην οικονομική ανάκαμψη.

Συγκεκριμένα, το έλλειμμα της Καλιφόρνιας, που θεωρείται η όγδοη μεγαλύτερη οικονομία διεθνώς εάν υπολογιστεί ως ανεξάρτητο κράτος, φτάνει στο 35% επί του προϋπολογισμού. Αποτέλεσμα ήταν η υποβάθμιση του χρέους της, ύψους 72 δισ. δολαρίων, σε δύο μόλις βαθμίδες πάνω από το επίπεδο των junk bonds.

Ο πρώην ηθοποιός και νυν κυβερνήτης της Καλιφόρνιας κ. Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ πέτυχε τελικά (υπό την πίεση του αδιεξόδου) να εξασφαλίσει τη συμφωνία του τοπικού Κογκρέσου και προχωρά σε περικοπές από την εκπαίδευση, την υγεία, τα κοινωνικά προγράμματα και από τα δημόσια έργα για να εξοικονομήσει 15 δισ. δολάρια. Βέβαια, αποφάσισε να μην αυξήσει τους φόρους (όπως ήθελαν οι ρεπουμπλικανοί).

Εκτός από την Καλιφόρνια, σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση βρίσκονται άλλες έξι αμερικανικές πολιτείες που δεν μπορούν να καταρτίσουν προϋπολογισμό λόγω του υψηλού ελλείμματος. Πρόκειται για το Ιλινόις, την Πενσυλβάνια, τη Βόρεια Καρολίνα, το Κονέκτικατ, το Οχάιο και το Μισισίπι. Οι Πολιτείες με τα μεγαλύτερα ελλείμματα, μετά την Καλιφόρνια, είναι η Νέα Υόρκη (31,9% επί του προϋπολογισμού), η Φλόριντα (27%), το Νιου Τζέρσεϊ (24,4%), το Κονέκτικατ (22,2%), η Ουάσιγκτον (21,5%), το Ιλινόις (21,2%) και η Βόρεια Καρολίνα (20,8%). Μάλιστα, εξαιτίας των ελλειμμάτων ο προϋπολογισμός των ΗΠΑ απειλείται με έλλειμμα 143 δισ. δολαρίων για το 2010.

Το πρόβλημα πολλών Πολιτειών είναι η μεγάλη μείωση των φορολογικών εσόδων το τελευταίο διάστημα, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ροκφέλερ, το πρώτο τρίμηνο τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν συνολικά κατά 11,7%, που είναι ιστορικά το υψηλότερο επίπεδο. Μάλιστα, η κατάσταση επιδεινώνεται καθώς τα πρώτα στοιχεία για το δίμηνο Απριλίου - Μαΐου δείχνουν πτώση της τάξης του 20%. Συνολικά, από τις 50 Πολιτείες στις 45 μειώθηκαν τα φορολογικά έσοδα. Και παρότι το οικονομικό έτος άρχισε από τον Ιούλιο, ήδη υπάρχουν κάποιες που ανακοίνωσαν έλλειμμα στον προϋπολογισμό τους, ενώ θεωρείται ότι η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί, σε ορισμένες τουλάχιστον, πριν από το 2013.

Και τότε δεν θα υπάρχει και η ομοσπονδιακή ενίσχυση. Ήδη, σύμφωνα με τους "Financial Times", εκφράζονται προτάσεις για νέα πρόσθετα μέτρα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αφού μέχρι τώρα αυτά που έλαβαν οι Πολιτείες δεν έφεραν αποτέλεσμα. Πολλοί αναλυτές επικρίνουν τις κυβερνήσεις των Πολιτειών καθώς οι περικοπές των δαπανών, που υιοθετούνται από τις περισσότερες, οδηγούν σε μείωση της συνολικής ζήτησης και επιβραδύνουν την ανάκαμψη.