Σταδιακά αρχίζει η Κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) να επιβραδύνει τους ρυθμούς με τους οποίους εφαρμόζει το πρόγραμμα αγοράς ενυπόθηκων τίτλων, που βοήθησε στη σταθεροποίηση της αγοράς κατοικιών και στη διατήρηση των χαμηλών επιτοκίων.

Ήδη η Fed προλειαίνει το έδαφος μέσω των επαφών που έχει με τράπεζες της Wall Street για να απορροφήσει αρχικά 400 - 500 δισ. δολάρια χωρίς κραδασμούς στην αγορά.

Ειδικότερα, την ίδια στιγμή που η τράπεζα αποφάσισε να παρατείνει το πρόγραμμα αγοράς ενυπόθηκων δανείων αξίας 1,45 τρισ. δολαρίων έως τον Μάρτιο του 2010, ταυτόχρονα αρχίζει να ετοιμάζει τις στρατηγικές εξόδου από το πρόγραμμα και να προλειαίνει τη σύσφιγξη της νομισματικής της πολιτικής.

Η Κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διπλασίασε το μέγεθος του ισολογισμού της στα 2 τρισ. δολάρια περίπου, καθώς στο 1,45 τρισ. θα πρέπει να προστεθούν και τα 300 δισ. δολάρια για το πρόγραμμα αγοράς μακροπρόθεσμων αμερικανικών κρατικών ομολόγων.

Σύμφωνα με αναλυτές της Wall Street, η Fed έχει έρθει σε επαφή με εκπροσώπους τραπεζών και αμοιβαίων κεφαλαίων διαχείρισης διαθεσίμων για τη διενέργεια reverse repos, ώστε να τους πουλήσει χρεόγραφα αναλαμβάνοντας τη δέσμευση ότι θα τα αγοράσει εκ νέου στο μέλλον.

Με την κίνηση αυτή η Fed θα απορροφήσει από το σύστημα ρευστότητα της τάξης των 400 - 500 δισ. δολαρίων. Το βασικό στοιχείο για το σχέδιο εξόδου από τα έκτακτα μέτρα που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι οι αργές κινήσεις για τις οποίες η αγορά θα έχει προηγουμένως ενημερωθεί, ώστε να αποφευχθούν οι αναταράξεις όπως και ο κίνδυνος της επιβάρυνσης τής -έτσι κι αλλιώς- αναιμικής ανάκαμψης.

Αύξηση επιτοκίων από τον Απρίλιο

Η Fed με αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει με σταδιακούς ρυθμούς την απορρόφηση της πλεονάζουσας ρευστότητας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ θα αρχίσει να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την αύξηση των επιτοκίων.

Στελέχη της τράπεζας επισημαίνουν ότι η αύξηση και το ύψος της θα εξαρτηθούν από την ανάκαμψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό με την εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων.

Οι προθεσμιακές αγορές, πάντως, προεξοφλούν τώρα την πρώτη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων για τον Απρίλιο του 2010. Θα ακολουθήσει η πώληση των τίτλων που αγόρασε η Fed, την οποία η Bank of America τοποθετεί το 2012 ή το 2013.

Τις προσπάθειες της τράπεζας ευνοεί και η διολίσθηση του αμερικανικού νομίσματος. Η αξία του δολαρίου είναι κατά 15% χαμηλότερη έναντι του ευρώ και σε ποσοστό 11% σε σχέση με το γεν εν συγκρίσει με τα επίπεδα του Μαρτίου.

Η εξασθένηση του νομίσματος βοηθά την ανταγωνιστικότητα των αμερικανικών προϊόντων, ενώ μειώνει την αξία του χρέους των ΗΠΑ. Είναι ενδεικτικό ότι το δημοσιονομικό έτος του 2009 ολοκληρώθηκε με το έλλειμμα να έχει φθάσει στο 1,4 τρισ. δολάρια, στο υψηλότερο όριο από το 1945.

Τα περισσότερα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για τη διάσωση των χρηματοοικονομικών ομίλων και την καταβολή επιδομάτων ανεργίας τα οποία υπερδιπλασιάστηκαν. Έτσι εξηγείται ότι πέρα από το κερδοσκοπικό παιχνίδι στις αγορές συναλλάγματος το βασικό διακύβευμα είναι πολιτικό. 

- Το ισχυρό ευρώ απειλεί με επιβράδυνση - πληθωρισμό

Eντείνεται η ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για το ισχυρό ευρώ. Ήδη, σύμφωνα με αναλυτές, οι εξαγωγές των χωρών της ευρωζώνης έχουν παρουσιάσει οριακή άνοδο, γεγονός που δείχνει ότι έχει πληγεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων λόγω του ενισχυμένου ευρώ.

Στην ευρωζώνη έχουν να σταθμίσουν αντικρουόμενα συμφέροντα και στόχους αλλά κυρίως και το γεγονός ότι οι επιπτώσεις από το ισχυρό ευρώ είναι μεγαλύτερες στη γαλλική οικονομία σε σχέση με αυτές στη γερμανική.

Ειδικότερα, η ΕΚΤ στην τελευταία της συνεδρίαση την περασμένη Πέμπτη διατήρησε το επιτόκιό της στο ιστορικό χαμηλό του 1%, στέλνοντας το μήνυμα προς τις αγορές πως δεν θα υπάρξει αύξησή του προτού σταθεροποιηθεί η προς το παρόν αναιμική οικονομική ανάκαμψη.

Το βέβαιο είναι ότι η ΕΚΤ δεν πρόκειται να αυξήσει το επιτόκιό της πριν από το δεύτερο τρίμηνο του 2010, με δεδομένο ότι η προβλεπόμενη αύξηση του πληθωρισμού δεν δημιουργεί κινδύνους για τη μεσοπρόθεσμη σταθερότητα.

Η έως τώρα στρατηγική των χαμηλών επιτοκίων από την ΕΚΤ επικροτείται, όμως αρχίζουν για μία ακόμη φορά να αποτυπώνονται διαφορετικές στάσεις ανάμεσα στις ισχυρές οικονομίες της Γηραιάς Ηπείρου. Οι Γερμανοί πολιτικοί διατηρούν πολύ πιο χαμηλούς τόνους απέναντι στην άνοδο του ευρώ σε σχέση με τους Γάλλους.

Η διάσταση αποδίδεται στο γεγονός ότι ενδεχόμενη ανατίμηση κατά 10% του ευρώ έναντι του δολαρίου (από τις αρχές του Μαρτίου η αύξηση είναι περίπου 15%) θα μειώσει τις γαλλικές εξαγωγές σε ποσοστό 6% και τις γερμανικές 4%.

Ως εκ τούτου, η γαλλική πλευρά έχει περισσότερους λόγους να πιέζει για διατήρηση της χαλαρής νομισματικής πολιτικής σε αντίθεση με τη γερμανική, οι κυβερνήσεις της οποίας δίνουν το μεγαλύτερο βάρος στη συγκράτηση του πληθωρισμού - στόχος που σχετίζεται άμεσα και με τη διάρκεια των πακέτων στήριξης. 

"Πονοκέφαλος" ο πληθωρισμός

Η έως τώρα απουσία πληθωριστικών πιέσεων διευκολύνει την ΕΚΤ στο να μη βιαστεί να αποσύρει τα μέτρα στήριξης της οικονομίας, παρότι αυτά συμβάλλουν στην αύξηση του πληθωρισμού. Ωστόσο, σε έρευνα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters, traders της αγοράς υποστηρίζουν ότι η κεντρική τράπεζα θα αρχίσει να αποσύρει τη μαζική ρευστότητα που διοχέτευσε στις αγορές σε διάστημα ενός έτους.

Από την άλλη, σύμφωνα με μελέτη του ινστιτούτου Bruegel, η ΕΚΤ εν όψει του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Βιωσιμότητας που θα υιοθετήσει την επόμενη άνοιξη (περίοδος έναρξης των αυξήσεων επιτοκίων), το οποίο είναι συνέχεια του Συμφώνου Σταθερότητας, ετοιμάζεται να στείλει μήνυμα στις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν στρατηγικές εξόδου από τα δημοσιονομικά πακέτα, με στόχο να μην υπάρξει πληθωρισμός και πρόωρη νομισματική σύσφιγξη.

Οι αναλυτές του Bruegel αναφέρουν ότι εάν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης αργήσουν να προχωρήσουν σε δημοσιονομική εξυγίανση η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να αυξήσει τα επιτόκιά της, πλήττοντας ταυτόχρονα την ανάκαμψη.

Άλλωστε, μέχρι και το 2010 οι κυβερνήσεις μπορούν να δώσουν προτεραιότητα στην ανάπτυξη και όχι στη μείωση των ελλειμμάτων, η οποία θα είναι η βασική προτεραιότητα από το 2011. Στο πλαίσιο αυτό θα αρχίσουν σταδιακά να αποσύρονται τα μέτρα στήριξης και για μία ακόμα φορά εμφανίζεται διάσταση απόψεων στην ευρωζώνη, καθώς η ΕΚΤ ζητά στρατηγικές εξόδου το αργότερο έως το 2011 και οι κυβερνήσεις από το 2011.