Στις ΗΠΑ αναζητούν μετρητά οι ευρωπαϊκές τράπεζες μέσω της έκδοσης νέων ομολόγων. Η στροφή τους για αναζήτηση ρευστότητας από αμερικανικές πηγές είναι μεγαλύτερη του συνηθισμένου, αλλά εξηγείται και από την πρόσφατη πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου.

Αυτό το γεγονός υποδηλώνει ότι και οι τράπεζες -πλην των εξαγωγικών επιχειρήσεων- ωφελούνται (προς το παρόν, βέβαια) από τις πρόσφατες «επιθέσεις» στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, οι οποίες είχαν αποτέλεσμα το ευρώ να διολισθήσει έναντι του δολαρίου.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Thomson Reuters, από τις αρχές του χρόνου ισχυρά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Deutsche Bank, η Santander, η Barclays και η Credit Suisse έχουν εκδώσει ομόλογα ύψους 16,55 δισ. δολ. στην αμερικανική αγορά χρέους.

Η συνολική αξία των καλυμμένων ομολογιών που έχουν εκδοθεί για λογαριασμό ευρωπαϊκών τραπεζών από τις αρχές του χρόνου στις ΗΠΑ έχει ξεπεράσει τα 22 δισ. ευρώ. Ουσιαστικά, τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μονοπωλούν τη συγκεκριμένη αγορά χρεογράφων μέσα στο 2010, με δεδομένο ότι οι συνολικές νέες εκδόσεις ομολόγων προσεγγίζουν τα 25 δισ. δολάρια. Και το γεγονός πως ισχυρές και με ακμαίους ισολογισμούς τράπεζες καταφεύγουν στη λύση αυτήν αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες για μεγαλύτερο κόστος χρηματοδότησης στην περίπτωση που αυξηθούν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στην Ευρώπη.


Γιατί «μεταναστεύουν»

Τα ομόλογα συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών τραπεζών καθώς είναι ένας σχετικά χαμηλού κόστους τρόπος τα πιστωτικά ιδρύματα να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους και να παρατείνουν την ημερομηνία αποπληρωμής.

Βέβαια, η αγορά των ΗΠΑ πάντοτε συγκέντρωνε το ενδιαφέρον εταιρειών της Ευρώπης που αναζητούσαν μετρητά. Όμως, το τρέχον αυξημένο ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών πιστωτικών ιδρυμάτων εξηγείται από δύο βασικούς λόγους:

Πρώτον, η αμερικανική αγορά διαθέτει πολύ μεγαλύτερη ρευστότητα συγκριτικά με την ευρωπαϊκή.

Δεύτερον, οι τράπεζες της Γηραιάς Ηπείρου εκμεταλλεύονται την πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου. Και αυτό διότι βγαίνουν κερδισμένες όταν πωλούν ομόλογα σε δολάρια και κατόπιν μετατρέπουν τα δολάρια σε ευρώ.


Στην κόψη του ξυραφιού

Ευρύτερα, κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού λόγω των συσσωρευμένων δικών τους χρεών, των «τοξικών» προϊόντων που προκάλεσαν την κρίση και δεν έχουν διαγραφεί αλλά και των μεγάλων χρεών των κρατών της Ευρώπης.

Πιο συγκεκριμένα, η αναζήτηση μετρητών στην παρούσα χρονική στιγμή είναι απαραίτητη αφού πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί χρέος που υπολογίζεται στα 935 δισ. ευρώ (περί το 1,349 τρισ. δολάρια) και επρόκειτο να λήξει μέσα στην επόμενη τριετία.

Μάλιστα, παρά τα αισιόδοξα μηνύματα που πρόσφεραν τα αποτελέσματα των τραπεζών το τέταρτο τρίμηνο (για την Ευρώπη δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με τη μέση αύξηση, όμως για τον τραπεζικό κλάδο του S&P 500 ορισμένες προβλέψεις δίνουν αύξηση 180% σε ετήσια βάση), οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ακόμη πολλά «τοξικά» στοιχεία, τα οποία δεν έχουν διαγραφεί.

Με βάση τελευταία αναφορά του ΔΝΤ, τα πιστωτικά ιδρύματα της Βρετανίας και χωρών της ευρωζώνης έχουν αναγνωρίσει επισήμως μόνο το 40% των προβλεπόμενων διαγραφών τους, τη στιγμή που το συνολικό ποσό υπολογίζεται στο 1,418 δισ. δολάρια (για τις τράπεζες χωρών εκτός ευρωζώνης οι συνολικές διαγραφές υπολογίζονται σε 201 δισ. δολάρια). Άρα, ο απλός υπολογισμός δείχνει πως τα «κρυμμένα τοξικά» ανέρχονται περίπου στα 850 δισ. δολάρια.

Ταυτόχρονα, ανησυχία επικρατεί για το πλήγμα που μπορεί να προκαλέσει στον τραπεζικό κλάδο της Ευρώπης ο υψηλός δανεισμός στον οποίο προχωρούν οι κυβερνήσεις για την κάλυψη των χρεών τους. Ο πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ και νυν καθηγητής του MIT, κ. Σάιμον Τζόνσον, θεωρεί πως είναι ζήτημα χρόνου η διασπορά της κρίσης από τις κυβερνήσεις στις τράπεζες.

Βέβαια, το πρόβλημα έχει αιτία την κερδοσκοπία. Και αυτό διότι είναι δεδομένο ότι ισχυρά πιστωτικά ιδρύματα και hedge funds κάνουν παιχνίδια με τα συμβόλαια ασφάλισης έναντι πιθανής πτώχευσης κάποιου μέλους της ευρωζώνης (τα λεγόμενα credit default swaps ή συμβόλαια ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου). Από τα συμβόλαια αυτά, άλλωστε, πυροδοτήθηκε η τελευταία πιστωτική κρίση. Σύμφωνα με τον κ. Τζόνσον, μια τραπεζική κατάρρευση προετοιμάζεται κάπου στην Ευρώπη... 


Οι ελβετικές τράπεζες παίζουν ...κατενάτσιο

«Αν και τα κράτη έχουν σημαντικό λόγο να δίνουν στους πλούσιους πολίτες τους φορολογική αμνηστία, εμείς οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να δίνουμε περισσότερα δικαιώματα στους πελάτες μας για να αποχωρήσουν από την τράπεζα».

Με αυτό το εσωτερικό έγγραφο, που το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ ότι διαθέτει, ο διευθύνων σύμβουλος της UBS, κ. Όσβαλντ Γκρούμπελ, απευθύνεται στους... συναδέλφους του στην ελβετική τράπεζα, προσπαθώντας να αποτρέψει τις διαρροές στοιχείων ξένων πελατών, οι οποίοι διατηρούν λογαριασμούς στην τράπεζα και κατ’ αυτόν τον τρόπο γλιτώνουν την καταβολή φόρων στο κράτος τους. Ταυτόχρονα, οι ελβετικές τράπεζες αναζητούν τρόπους να κερδίσουν ξανά τα κεφάλαια που θα χαθούν.

Συγκεκριμένα, ο συναγερμός σε αυτές θα λήξει στα τέλη Απριλίου, όταν θα ολοκληρωθεί και το πρόγραμμα φορολογικής αμνηστίας (φόρος μόνο 5% στα επαναπατρισθέντα κεφάλαια, ενώ δεν θα ασκηθεί ποινική δίωξη για φορολογικές παραβάσεις) το οποίο υλοποιεί η ιταλική κυβέρνηση.

Οι πλούσιοι Ιταλοί και οι επιχειρήσεις της χώρας κατά κύριο λόγο τοποθετούσαν τα κεφάλαιά τους στις ελβετικές τράπεζες, οι οποίες μάλιστα έχουν εισβάλει στην ιταλική αγορά με παραρτήματα, κάνοντας ευκολότερη τη διαδικασία.

Ενδεικτικό του προβλήματος που αντιμετωπίζουν τώρα τα ελβετικά ιδρύματα είναι ότι από τις αρχές του χρόνου μέχρι το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου μόνο λόγω του συγκεκριμένου προγράμματος η UBS είχε εκροές της τάξης των 8,5 δισ. ελβετικών φράγκων, ενώ το αντίστοιχο ποσό για την Credit Suisse υπολογίζεται στα 15 δισ. φράγκα.

Επίσης, οι εκροές της Julius Baer υπολογίζονται περίπου στα 4 δισ. ελβετικά φράγκα. Βέβαια, ο διευθύνων σύμβουλος της Julius Baer, κ. Μπορίς Κολάρντι, δήλωσε πως ο επενδυτικός όμιλος κατάφερε να διατηρήσει σχεδόν το 60% από το σύνολο των πελατών που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα φορολογικής αμνηστίας.

Πάντως, όπως ανέφερε η Morgan Stanley, τα ελβετικά πιστωτικά ιδρύματα υποεκτίμησαν το πρόβλημα, αφού το ιταλικό πρόγραμμα φορολογικής αμνηστίας είχε ιδιαίτερη επιτυχία και αυτό θα αποτυπωθεί στα αποτελέσματά τους για το πρώτο τρίμηνο του έτους. 


** Αναδημοσίευση από το 623ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 26 Φεβρουαρίου – 2 Μαρτίου 2010.