Η Ιταλία έχει... μπει στο μάτι των κερδοσκόπων, εξαιτίας των φόβων ότι η χώρα θα είναι το επόμενο θύμα στην κρίση χρεών της ευρωζώνης. Από πολλές απόψεις, η Ιταλία βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από τους γείτονές της στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, αλλά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, είναι "πολύ μεγάλη για να αφεθεί να καταρρεύσει".

Η Ρώμη έχει βρεθεί στο επίκεντρο της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας, που παρακολουθεί με ανησυχία την αμφισβητούμενη σταθερότητα της κυβέρνησης και με σκεπτικισμό τη δημοσιονομική της θέση, όπου το χρέος διαμορφώνεται στο 120% του ΑΕΠ, στα υψηλότερα επίπεδα στην ευρωζώνη μετά την Ελλάδα.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι, αιφνιδίως, οι επενδυτές άρχισαν να αναρωτιούνται πώς η Ρώμη σκοπεύει να ξεπληρώσει το χρέος της. Και ώθησαν το επιτόκιο στο 10ετές ομόλογο της Ιταλίας από το 4,62% στο 5,26% μέσα σε 5 μόλις εβδομάδες. Χρειάστηκαν λίγες μέρες για να εκτιναχτεί το επιτόκιο στα όρια του 6%. Το επιτόκιο, δηλαδή, βρίσκεται σε απόσταση μόλις 100 μονάδες βάσης από το "κρίσιμο" 7%. Είναι το επίπεδο που εισάγει μια χώρα σε ουσιαστική αδυναμία δανεισμού από τις αγορές και αποτελεί την αρχή της καταστροφής.

Τα 10ετή ομόλογα των τριών χωρών που ήδη αναγκάστηκαν να ζητήσουν ευρωπαϊκή βοήθεια (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία) παρέμειναν 43 συνεχόμενες ημέρες πάνω από το 5,5% πριν ξεπεράσουν το 6%. Στη συνέχεια, τελούσαν υπό διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά πάνω από 6% επί 24 μόλις ημέρες πριν σπάσουν πειστικά το φράγμα του 6,5%. Μετά, απαιτήθηκαν μόνο 15(!) ημέρες για να υπερβούν το 7%...

Η οικονομία της χώρας

Οι επιθέσεις των κερδοσκόπων δεν αποτελούν έκπληξη, καθώς, από την ώρα όπου εισήχθη στο ευρώ, η Ιταλία θεωρούνταν ήδη ένα πιθανό πρόβλημα, εξαιτίας του υψηλού χρέους της. Η Ιταλία είναι η μεγαλύτερη εκδότρια ομολόγων στην Ευρώπη (το χρέος της φτάνει τα 1.600 δισ. ευρώ) και τρίτη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Η οικονομική της ανάπτυξη είναι χαμηλή, η παραγωγικότητα περιορισμένη και η αγορά εργασίας ανελαστική.

Πράγματι, από αυτές τις απόψεις, η Ιταλία ομοιάζει με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια, ωστόσο έχει και μεγάλες διαφορές: πρόκειται για μια μεγάλη οικονομία με επαρκή διασπορά (είναι μέλος της G7, διαθέτει βιομηχανική δύναμη και είναι ιδιαίτερα παραγωγική σε δημιουργικότητα), έχει υψηλό επίπεδο αποταμιεύσεων (το 55% του εθνικού χρέους βρίσκεται σε ιταλικά χέρια) καθώς και αγορά ομολόγων με μεγάλη ρευστότητα (παρόλο που το ιταλικό δανειακό βάρος είναι… θρυλικών μεγεθών, η χώρα τα κατάφερνε πάντα).

Η αδύναμη οικονομική ανάπτυξη δεν βοηθάει. Το ιταλικό ΑΕΠ αναπτύχθηκε μόλις 0,1% στο α΄ τρίμηνο και η παραγωγικότητα μειώνεται, ενώ ο πληθυσμός γηράσκει.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός κ. Giulio Tremonti έχει αναγνωρίσει τους κινδύνους και ήδη επιβάλλει μέτρα λιτότητας. Έχει όμως αποδυναμωθεί εσωτερικά, καθώς αποστασιοποιήθηκε από διεφθαρμένο συνεργάτη του και πλέον οι επενδυτές φοβούνται ότι ο πρωθυπουργός κ. Silvio Berlusconi θέλει να τον ξεφορτωθεί. Ο ίδιος ο κ. Tremonti δήλωσε πρόσφατα ότι, αν πέσει ο ίδιος, θα ακολουθήσουν η Ιταλία και το ίδιο το ευρώ. Ίσως υπερεκτιμά τον εαυτό του, αλλά η νευρικότητα των αγορών δείχνει τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η απόλυσή του.

Αν η Ιταλία πέσει στον φαύλο κύκλο των υποβαθμίσεων και των αυξήσεων στα επιτόκια των ομολόγων, οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές για την ευρωζώνη. Πιθανότατα θα επέλθει νέα τραπεζική κρίση, αφού οι γερμανικές τράπεζες και μόνο κατέχουν 116 δισ. ευρώ σε ιταλικά ομόλογα (σε σύγκριση με 17 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα).