Η Κύπρος βρίσκεται στο όριο ενός οικονομικού πειράματος που δεν έχει προηγούμενο: την επιβολή ελέγχου στη διακίνηση κεφαλαίου σε μια οικονομία που δεν έχει το δικό της νόμισμα.

Σύμφωνα με το Bloomberg, διάφορες χώρες, από την Αργεντινή μέχρι την Ισλανδία, χρησιμοποίησαν παρόμοια μέτρα κατά το παρελθόν ως άμυνα κατά της υποτίμησης. Το γεγονός ότι είναι μέρος της ευρωζώνης, όμως, μπορεί να το κάνει πιο δύσκολο για την Κύπρο να επιβάλει περιορισμούς, καθώς όποια χρήματα φύγουν από το τραπεζικό σύστημα μπορούν να φύγουν από το νησί χωρίς να χάνουν αξία.

Αυτό μπορεί επίσης να κάνει πιο δύσκολη την επίτευξη του στόχου που τέθηκε χθες από τον υπουργό Οικονομικών της χώρας, Μιχάλη Σαρρή, για άρση των όποιων ελέγχων «εντός εβδομάδων».

Όταν οικονομίες στην Ασία και τη Λατινική Αμερική επιχείρησαν να περιορίσουν τις εκροές χρημάτων τις δεκαετίες του 1980 και 1990, κατέληξαν να διατηρούν τα μέτρα αυτά σε ισχύ για έξι μήνες έως δυο χρόνια.

Η Ισλανδία, άλλο ένα νησί με υπερμέγεθες τραπεζικό σύστημα, εξακολουθεί να εφαρμόζει περιορισμούς στην διακίνηση των κεφαλαίων πέντε χρόνια μετά την κατάρρευση των τραπεζών της, το 2008.

Η Κύπρος ενδέχεται να ανακοινώσει σήμερα τα είδη των ελέγχων που σκοπεύει να επιβάλλει, προτού δηλαδή ξανα-ανοίξουν οι τράπεζες. Οι ηγέτες της χώρας θέλουν να αποτρέψουν την φυγή καταθέσεων από τις κυπριακές τράπεζες, οι οποίες παραμένουν κλειστές για σχεδόν δυο εβδομάδες.

Τα ρωσικά holdings στις κυπριακές τράπεζες εκτιμώνται από την Moody’s στα 31 δισ. δολάρια, περίπου ένα τέταρτο των συνολικών καταθέσεων.

Στην περίπτωση μαζικής φυγής καταθέσεων από την Κύπρο, τότε η ΕΚΤ –η οποία παρέχει έκτακτα δάνεια ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ στις τράπεζες του νησιού- θα πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης. Μετά τα 30 δισ. ευρώ, η ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει τα standards σε ότι αφορά το collateral που απαιτεί από τις κυπριακές τράπεζες, σύμφωνα με τον αναλυτή της JPMorgan Chase, Νίκο Πανηγυρτζόγλου. Και με την φυγή καταθέσεων και την αύξηση των απωλειών επί των δανείων στην Κύπρο και την Ελλάδα, η ΕΚΤ θα μπορούσε να χάσει χρήματα από τα κεφάλαια που δανείζει.

Οι έλεγχοι στην Ισλανδία

Όταν η Ισλανδία επέβαλε τους ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων, μετά την κατάρρευση του τομέα των ακινήτων και του τραπεζικού κλάδου της, οι πολιτικοί ηγέτες της είχαν δηλώσει πως θα ήταν ένα προσωρινό μέτρο.

Οι χρηματοοικονομικές εταιρείες, με περιουσιακά στοιχεία 11 φορές το ΑΕΠ της χώρας, ήταν πολύ μεγάλες για να σωθούν. Έτσι, η Ισλανδία τις άφησε να καταρρεύσουν, χωρίζοντάς τες σε «καλές» και «κακές» τράπεζες. Οι ομολογιούχοι υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες, ενώ η ισλανδική κορώνα υποχώρησε στο ήμισυ.

Οι περιορισμοί στην διακίνηση κεφαλαίων είχαν στόχο να σταθεροποιήσουν το νόμισμα. Σχετίζονταν κυρίως με την μετατροπή της κορώνας σε άλλα νομίσματα και στόχο είχαν τις ξένες επενδύσεις στους εθνικούς τίτλους.

Όμως, ακόμα και αν δεν ήταν διευρυμένοι οι περιορισμοί, ωστόσο επηρέασαν αρνητικά την οικονομία της χώρας, αφού αποθάρρυναν τις ξένες επενδύσεις και δυσκόλεψαν την πώληση ομολόγων στο εξωτερικό από ισλανδικές εταιρείες.

Οι περιορισμοί στην Αργεντινή

Η Αργεντινή περιόρισε τις τραπεζικές αναλήψεις το 2001, όταν ήρθε αντιμέτωπη με τραπεζική κρίση μετά την κήρυξη χρεοστασίου από την κυβέρνηση. Τρεις μήνες αργότερα, η χώρα έπρεπε να εγκαταλείψει την σύνδεση του νομίσματός της με το δολάριο, την οποία είχε διατηρήσει για μια δεκαετία. Η κυβέρνηση επέβαλε απώλειες στις καταθέσεις μέσω αναγκαστικών μετατροπών δολαριακών καταθέσεων σε πέσος, με μη ευνοϊκά επιτόκια.

Η συμμετοχή μιας χώρας στην ευρωζώνη παρομοιάζει με την σύνδεση σε άλλο νόμισμα, με σταθερό επιτόκιο. Όταν το τοπικό νόμισμα είναι υπερτιμημένο ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού, στο τέλος γίνεται αποσύνδεση από το ξένο νόμισμα και υποτίμησή του, όπως έγινε στην περίπτωση της Αργεντινής. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να κάνει και η Κύπρος, σύμφωνα με τον chief economist του Open Europe, Raoul Ruparel.