Οι πολεμικές συρράξεις καταλύτης για τις τιμές των εμπορευμάτων

Στη τηλεόραση η μόνιμη επωδός τα τελευταία χρόνια που συνοδεύει τις ειδήσεις από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συσχέτιση με τις τιμές του πετρελαίου.

Το πετρέλαιο όμως δεν είναι το μοναδικό προϊόν στη σύγχρονη οικονομική ιστορία που έχει επηρεαστεί από πολέμους και ένοπλες συγκρούσεις.

Η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την πετρελαϊκή αγορά σήμερα, απλώς είναι ένα από τα πολλά επεισόδια του σήριαλ «Πόλεμος και Αγαθά». Ας δούμε λοιπόν κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις:

1. Πετρέλαιο

Στη σύγχρονη εποχή, κανένα εμπόρευμα δεν έχει συγκεντρώσει την προσοχή των αγορών όσο το πετρέλαιο. Το πετρέλαιο αποτελεί βασικό παράγοντα για τη δραστηριότητα πολλών τομέων της οικονομίας, από τη μεταφορά (βενζίνη) και τη γεωργία (λιπάσματα), έως τις κατασκευές. Η ιδιομορφία του; Σε αντίθεση με ορισμένα άλλα βασικά προϊόντα, η ζήτηση για το πετρέλαιο είναι αρκετά ανελαστική. Ας δούμε μία ιστορία που έγινε πριν από σχεδόν 40 χρόνια. Στις 6 Οκτωβρίου 1973, η Αίγυπτος και η Συρία ξεκίνησαν μια αιφνιδιαστική επίθεση κατά του Ισραήλ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως σύμμαχος του Ισραήλ, προχώρησαν στον εφοδιασμό του στρατού του και μέσα σε μια εβδομάδα από την έναρξη του πολέμου, το Ισραήλ ανέτρεψε υπέρ του την κατάσταση. Σε απάντηση σ'αυτό, τα μέλη του ΟΠΕΚ προχώρησαν σε εμπάργκο (16 Οκτωβρίου) με τη σταθερή μείωση της παραγωγής πετρελαίου.

Αν και ο πόλεμος τελείωσε στις 26 Οκτωβρίου, οι Άραβες παραγωγοί συνέχισαν να μειώνουν την παραγωγή. Στις 18 Μάρτη 1974, το εμπάργκο έληξε. Τα αποτελέσματα του εμπάργκο ήταν εκτεταμένα. Η διεθνής τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε ραγδαία, από περίπου 3 δολάρια το βαρέλι σε περισσότερα από 12.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η έλλειψη πετρελαίου εμφανίστηκε γρήγορα και αρκετά κράτη έθεσαν περιορισμούς στη χρήση της ενέργειας σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τις ανάγκες τους.

2. Βαμβάκι

Το 1860 οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στο απόγειο της βιομηχανικής επανάστασης. Οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν από 125 εκατομμύρια δολάρια το 1840 σε περισσότερα από 350 εκατομμύρια δολάρια το 1860. Στο Νότο, η παραγωγή του βαμβακιού αυξήθηκε, καθώς η ζήτηση από την Ευρώπη συνέχισε να αυξάνεται και η αξία των εξαγωγών βάμβακος πλησίασε τα 200 εκατομμύρια δολάρια (πάνω από το ήμισυ του συνόλου των εξαγωγών των ΗΠΑ). Η παραγωγή του βαμβακιού έφθασε σχεδόν 3,8 εκατομμύρια δέματα το 1860.

Ο εμφύλιος πόλεμος που ξεκίνησε το 1861, αναδιαμόρφωσε ριζικά την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών και του κόσμου. Η Μεγάλη Βρετανία, που είχε εξάρτηση από το αμερικανικό βαμβάκι πριν από τον πόλεμο, στράφηκε προς την Ινδία και την Αίγυπτο. Παρά την κίνηση αυτή, η βρετανική βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας υπέστη σοβαρές ζημιές. Οι τιμές στο βαμβάκι τιμές έκαναν άλμα από 0,10 δολάρια ανά λίβρα το 1860 σε 1,89 δολάρια ανά λίβρα το 1863. Όταν ο εμφύλιος πόλεμος τελείωσε το 1865, η Ευρώπη για μια ακόμη φορά στράφηκε προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για το βαμβάκι. Η ζήτηση για αιγυπτιακό βαμβάκι έπεσε κατακόρυφα και η αιγυπτιακή οικονομία καταστράφηκε.

3. Κακάο

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2002, η Ακτή του Ελεφαντοστού βρέθηκε σε εμφύλιο πόλεμο μετά από χρόνια πολιτικής και οικονομικής αστάθειας. Η χρονική στιγμή του εμφυλίου πολέμου επηρέασε στο έπακρο την παραγωγή κακάο, καθώς η συγκομιδή αρχίζει συνήθως τον Οκτώβριο και διαρκεί έως τον Ιανουάριο. Με περισσότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου εφοδιασμού του κακάο να προέρχονται από την Ακτή του Ελεφαντοστού (ένα άλλο 20% προέρχεται από τη Γκάνα), οι τιμές αντέδρασαν. Ένα κιλό κακάο από 0,95 δολάρια (6 Σεπτεμβρίου του 2002) που πωλούνταν, έφτασε στα 1,08 δολάρια (11 Οκτωβρίου 2002).

Μετά υποχώρησε στα 0,80 δολάρια και ακολούθησε ένα άλμα 6% μεταξύ 24 Ιανουαρίου του 2003 και 31ης Ιανουαρίου 2003. Οι τιμές δεν πέφτουν κάτω από $0,80 μέχρι το Μάιο του 2003. Ο εμφύλιος πόλεμος έληξε επίσημα το 2007.

4. Σιτάρι

Από την αρχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από τους ναυτικούς αποκλεισμούς προκλήθηκε πρόβλημα στο διεθνές εμπόριο - ιδίως των τροφίμων. Για παράδειγμα η Βρετανία που βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στο εμπόριο για να θρέψει τον πληθυσμό της, καθώς παρήγαγε μόνο το 20% του σίτου που καταναλώνεται, επηρεάστηκε περισσότερο. Το 1915 το σιτάρι κατά μέσο όρο πωλούνταν 0,98 δολάρια ανά μπούσελ. Μέχρι το 1917, όταν η Αμερική μπήκε στον πόλεμο, η εγγυημένη τιμή διαμορφώθηκε σε 2 δολάρια ανά μπούσελ.

Όταν η αμερικάνικη κυβέρνηση κατήργησε την εξαγωγική ενίσχυση, οι τιμές μειώθηκαν κατά 50%. Αυτό λόγω της μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης και της υψηλής προσφοράς.