Πού σταματάει...η Ευρώπη

Η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, έχει θέσει de facto το ζήτημα των συνόρων της Ευρώπης είτε στη μορφή της ως Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ως ήπειρος είτε ως πολιτισμός, με μια δεδομένη πορεία στο χρόνο. Το ζήτημα των συνόρων της Ευρώπης του σήμερα, δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα, γιατί οι πλευρές που καλούνται να απαντήσουν όταν ακούν «Ευρώπη», καταλαβαίνουν η κάθε μία διαφορετικά πράγματα.

Καταρχήν εντός της ΕΕ, τα ίδια της τα μέλη δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε για το «τί είναι η Ευρώπη» ούτε για το πού αρχίζει και πού τελειώνει αυτή η ισχνή γεωπολιτική οντότητα. Το ίδιο όμως ισχύει και για τις δύο υπερδυνάμεις που επεμβαίνουν μεταπολεμικά στα γεωπολιτικά πράγματα της ηπείρου, δηλαδή οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Κάθε μία πλευρά, έχει τα δικά της συμφέροντα που καλείται να υπερασπιστεί, αλλά και τις δικές της αναπαραστάσεις και προβολές, πάνω στο ζήτημα της «ταυτότητας της Ευρώπης».

Η Ουκρανική κρίση συμπυκνώνει τις αντιφάσεις αυτών των διαφορετικών αναπαραστάσεων. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, ο βαθύς πυρήνας όσων υποστηρίζουν την ομοσπονδιακή Ευρώπη, απέκλεισε τη Ρωσία από την «Ευρώπη», επικαλούμενη το αυτοκρατορικό και αυταρχικό της παρελθόν. Υπήρχαν ανέκαθεν όμως ευρωπαϊστές, που θεωρούσαν ότι η Ρωσία «είναι Ευρώπη», λαμβάνοντας υπόψη την πορεία, τον πολιτισμό, αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα που έφερναν ιστορικά κοντά τις δύο πλευρές.

Στο ζήτημα του καθορισμού των συνόρων της Ευρώπης, τίθεται αναγκαστικά το ερώτημα των σχέσεων του «βαθύ πυρήνα» της Ευρώπης, δηλαδή της Δυτικής Ευρώπης (συγκεκριμένα του άξονα Παρίσι-Βρυξέλλες-Άμστερνταμ-Βερολίνου), με τη Ρωσία. Από την πλευρά της Μόσχας, η μεγέθυνση της ΕΕ υπό το πρίσμα της σχέσης της με το ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζεται σε συνάρτηση με το στρατηγικό αποκλεισμό της ίδιας, σε εδάφη που θεωρούσε ότι παραδοσιακά έχει δικαιώματα. Η Ουκρανία είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της λογικής-στρατηγικής της Ρωσίας, αλλά το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τη Λευκορωσία και για τα κράτη του Καυκάσου.

Το Κρεμλίνο ανέκαθεν υιοθετούσε μια λογική «οχυρώματος» όσων αφορά την εξωτερική της πολιτική. Αυτή η λογική, ιστορικά κατέληγε στην υιοθέτηση μιας επεκτατικής στρατηγικής, προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντά της σε αυτά τα εδάφη. Αυτή η στρατηγική συνοδεύτηκε κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα, από την αναγνώριση της οικονομικής της ισχύος στο διεθνές στερέωμα. Και στα πλαίσια αυτά, η ρωσική ελίτ διατηρεί διαχρονικά μια παθιασμένη σχέση με την Ουκρανία, την «αδερφή της χώρα».

Ωστόσο η σύρραξη στην Ουκρανία, δεν είναι αποτέλεσμα απλά και μόνο της «επεκτατικής» λογικής της ρωσικής ελίτ. Η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που απέρριψε ο πρώην πρόεδρος Γιανούκοβιτς το φθινόπωρο, πριν την ουκρανική επανάσταση στις αρχές του 2014, ανέδειξε πρώτα απ'όλα την αδυναμία προώθησης ενός σχεδίου «Ευρωπαϊκοποίησης» εδαφών, ξένων προς το σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα.

Πηγή: Premium.paratiritis.gr