Ρωσία: Ελλειψη τροφίμων και αύξηση τιμών μετά το εμπάργκο

Στις 7 Αυγούστου η Μόσχα επέβαλε απαγόρευση εισαγωγών διάρκειας ενός χρόνου σε μία ευρεία γκάμα τροφίμων από την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Νορβηγία και την Αυστραλία. Η απαγόρευση των εισαγωγών ήρθε ως απάντηση σε σημαντικές κυρώσεις από την πλευρά των δυτικών κυβερνήσεων μετά από την κατάρρευση της πτήσης 17 των Μαλαισιανών αερογραμμών και την όξυνση των συγκρούσεων στην ανατολική Ουκρανία.

Όπως υπενθυμίζει το Stratfor, ανάμεσα στα προϊόντα που απαγορεύτηκαν ήταν καθημερινά υψηλής αξίας τρόφιμα, όπως το βοδινό, το χοιρινό, τα λαχανικά και τα πουλερικά. Πριν από την απαγόρευση η Ρωσία εισήγαγε περίπου το ¼ του κρέατος που καταναλώνει, και περίπου το 70% των φρούτων.

Πολλές από αυτές τις εισαγωγές προέρχονταν από χώρες όπως ο Καναδάς, η Φιλανδία, η Γαλλία και η Πολωνία. Η τιμή του λάχανου, βασικού στοιχείου διατροφής στη ρωσία ανέβηκε πάνω από 60% από τις αρχές του 2015 μόνο. 

Στην τρίμηνη περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο, η μέση τιμή της πατάτας ανέβηκε κατά 36%, του βοδινού 10%. Το 2014 η άνοδος στις τιμές των τροφίμων ήταν συνολικά 15%.

Η Ρωσία αναγκάστηκε να αυξήσει τις εισαγωγές της από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής. Μεταξύ του Αυγούστου και του Δεκεμβρίου του 2014 οι τουρκικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών στη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 140.000 τόνους, ή 25%, χρόνο με το χρόνο. Μέσα στη χρονιά η Τουρκία εισήγαγε περίπου 1,38 εκατ. τόνους φρέσκων φρούτων και λαχανικών από την Τουρκία – πάνω από το 17% των εισαγωγών της σε αυτά τα είδη. Οι εξαγωγές της Τουρκίας σε λευκό κρέας και θαλασσινά προς τη Ρωσία έχουν αυξηθεί πάνω από 400%.

Την ίδια στιγμή οι Ρωσικές αρχές αίρουν τους περιορισμούς, ώστε να επιτρέψουν μεγαλύτερες εισαγωγές από τη λατινική Αμερική. Οι εισαγωγές από τη Βραζιλία σε κρέας έχουν πολλαπλασιαστεί, με την αύξηση στο χοιρινό να φτάνει στο 76,8%. Παρ’ όλα αυτά, οι νέες εισαγωγές δεν είναι μέχρι τώρα ικανές να καλύψουν τη ζήτηση και να αναπληρώσουν το κενό από τις κυρώσεις στη ρωσική αγορά.

Χωρίς σημαντικές επενδύσεις στην ανάπτυξη της βιομηχανίας παραγωγής τροφίμων στη Ρωσία, μεσοπρόθεσμα η εγχώρια αγορά δεν θα μπορέσει να καλύψει τη ζήτηση. Η παραγωγή αναμένεται να αυξηθεί το 2015, αλλά δεν θα μπορέσει να αντικαταστήσει πλήρως τον όγκο των χαμένων εισαγωγών. Οι εισαγωγές αναμένεται να μειωθούν κατά 9%, στους 375.000 τόνους, κάτι που σημαίνει ότι το άθροισμα εγχώριων και εισαγόμενων προϊόντων δε θα φτάσει το επίπεδο της κατανάλωσης του 2013, δηλ. τα 3,27 εκατ. τόνους.

Έτσι, το Κρεμλίνο αυτή τη στιγμή φοβάται ότι οι υψηλότερες τιμές τροφίμων – σε συνδυασμό με το αδύναμο ρούβλι, τη συρρικνούμενη οικονομία και τις περικοπές από την κυβέρνηση – θα οδηγήσουν σε μαζικές αντιδράσεις. Ήδη έχουν υπάρξει κάποιες μεμονωμένες διαδηλώσεις για κάποια οικονομικά θέματα.

Κι ενώ ρωσική απαγόρευση εισαγωγών ήταν σχεδιασμένη για να πιέσει κάποιες δυτικές χώρες, ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η επιθυμία του Κρεμλίνου να αποφύγει κοινωνικές αναταραχές αναγκάζει τις ρωσικές αρχές να κάνουν τα στραβά μάτια σε κάποιες παράνομες επανεξαγωγές, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω άνοδος των τιμών. Αυτό όμως μειώνει την αποτελεσματικότητα του εμπάργκο.