Spiegel: Η Μέρκελ νοιώθει τώρα την... απομόνωση

Με την πολιτική που ακολουθεί στο προσφυγικό η Άγκελα Μέρκελ έχει απομονώσει την Γερμανία στην Ευρώπη όσο κανένας από τους προκατόχους της υποστηρίζει το Spiegel, τονίζοντας πως η καγκελάριος φαίνεται να χάνει την στήριξη από παραδοσιακούς συμμάχους της. 

«Υπήρξαν εποχές που η επικοινωνία ανάμεσα στην Γερμανίδα καγκελάριο και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ ήταν πιο θερμή. Όταν η Άγκελα Μέρκελ έμπαινε στην αίθουσα της Συνόδου στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, ο Τουσκ έκανε μια βαθιά υπόκλιση και έπιανε το χέρι της Μέρκελ. Στην συνέχεια το φιλούσε με τέτοια οικειότητα που ακόμα και η Μέρκελ, που είναι συνηθισμένη σε κάθε είδους δουλοπρεπή συμπεριφορά, κοιτούσε με σύγχυση τον πρώην πρωθυπουργό της Πολωνίας» αναφέρεται στο άρθρο το Spiegel. 

«Την Τετάρτη η Μέρκελ γνώρισε έναν διαφορετικό Τουσκ. Για άλλη μια φορά, έστειλε έναν χαιρετισμό στην Μέρκελ, αλλά προτίμησε να το κάνει μέσω του Twitter και όχι με τα χείλη του. Έστειλε ένα tweet που ευχαριστούσε τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που έκλεισαν τα σύνορα στους πρόσφυγες και “εφάρμοσαν μέρος της περιεκτικής στρατηγικής της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης"» γράφουν οι συντάκτες του γερμανικού περιοδικού.

Σύμφωνα με το Spiegel δεν ήταν και μια τόσο ευγενική κίνηση από τον Τουσκ. Για εβδομάδες, η Μέρκελ προσπαθούσε να αποτρέψει το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου, υποστηρίζοντας ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να αφήσει μόνη της την Ελλάδα να αντιμετωπίσει τις δεκάδες χιλιάδες απελπισμένων Σύρων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον εμφύλιο στην χώρα τους. Πριν από τρεις εβδομάδες, όταν ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάιμαν, ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα αποδέχεται μόνο έναν συγκεκριμένο αριθμό προσφύγων την ημέρα, η Μέρκελ έσπευσε να απαντήσει ότι η κίνηση δεν διευκολύνει την κατάσταση.

Η αποστασία στο στρατόπεδο του αντιπάλου

Τώρα ήταν η σειρά του Τουσκ να στήσει ενέδρα στην Μέρκελ. Του ανθρώπου που έγινε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου γιατί είχε την στήριξη της Γερμανίδας Καγκελάριου.

Το γερμανικό περιοδικό εκτιμά πως είναι ένα ακόμα περιστατικό που καταδεικνύει την απώλεια ισχύος από την Μέρκελ. Όπως σημειώνει, η καγκελάριος ξεκίνησε την ευρωπαϊκή της πολιτική ως αδέξιος πρωτάρης, μετατράπηκε σε αδιαφιλονίκητο ηγέτη με την κρίση του ευρώ και τώρα οδηγεί την Γερμανία σε πρωτόγνωρη απομόνωση.

Όταν ξέσπασε η κρίση χρέους, η Μέρκελ δεν φοβήθηκε να αναλάβει ηγετικό ρόλο και επέβαλε τις σκληρές πολιτικές λιτότητας. Ήταν μια σημαντική μετατόπιση από τους ήπιους τόνους που κρατούσαν οι προκάτοχοι της στην ευρωπαϊκή πολιτική, σε μια προσπάθεια να κατευνάσουν τους φόβους για μια ηγεμονική Γερμανία.

Στο τέλος η Μέρκελ έφτασε μια ανάσα από το να πετάξει την Ελλάδα από την ευρωζώνη ενάντια στην βούληση της Γαλλίας και άλλων κρατών του Νότου. Τώρα οι ρωγμές έχουν απλωθεί σε όλη την Ευρώπη, προειδοποιούν οι αρθρογράφοι του Spiegel. H Γερμανία έχει απομακρυνθεί από την Γαλλία, τα Ανατολικά κράτη μέλη έχουν συνταχθεί με την Αυστρία σε μια συμμαχία κατά της Μέρκελ και ο Τουσκ πέρασε στο αντίπαλο στρατόπεδο.

Οι αρθρογράφοι του Spiegel τονίζουν πως πρέπει να αναγνωρίσει κανείς στην Μέρκελ ότι στο ζήτημα του προσφυγικού παρέμεινε πιστή στις πεποιθήσεις της παρά τις τεράστιες αντιδράσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ωστόσο, σημειώνουν, αυτό που οι άνθρωποι της Μέρκελ περιγράφουν ως ηθική στάση, η υπόλοιπη Ευρώπη το βλέπει ως μια απόπειρα να μεταφέρει το κόστος σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επιπλέον, η ίδια Μέρκελ που επικρίνει το κλείσιμο συνόρων και τους φράχτες ως ανήθικες πρακτικές, είναι έτοιμη να βασιστεί σε μια τουρκική κυβέρνηση που μετατρέπει την χώρα σε ένα αυταρχικό καθεστώς. «Τίποτα δεν αποκαλύπτει την υποκρισία της Μέρκελ όσο η διαχείριση του βαλκανικού διαδρόμου. Με μόλις μερικές εκατοντάδες μετανάστες την ημέρα να φτάνουν στην Γερμανία, η Μέρκελ είναι πιθανότατα ο μεγαλύτερος ωφελημένος από το κλείσιμο των συνόρων» γράφει το Spiegel.

Το κλείσιμο των συνόρων αναμενόταν να λάβει την επίσημη έγκριση της Ε..Ε στην Σύνοδο της Δευτέρας. Για το τελικό κείμενο της Συνόδου, ο Τουσκ πρότεινε την ακόλουθη πρόταση για τον βαλκανικό διάδρομο: «Ο διάδρομος αυτός είναι τώρα κλειστός». Η πρόταση αποτελεί ουσιαστικά μια διαπίστωση, επισημαίνει το Spiegel, αλλά η Μέρκελ αρνήθηκε να υπογράψει. Αν το έκανε θα αποτελούσε δημόσια παραδοχή αποτυχίας.

Το αποτέλεσμα ήταν μια μάχη για την φρασεολογία. Όταν οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών συγκεντρώθηκαν το απόγευμα της Κυριακής για να προετοιμαστούν για την Σύνοδο, ο Γερμανός αντιπρόσωπος διαμαρτυρήθηκε.

Ανώτερες Δυνάμεις...

Όπως σημειώνει το Spiegel όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες έφτασαν στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα η φιλονικία δεν είχε λυθεί. Ο Φρ. Ολαντ δήλωσε: «αυτός ο διάδρομος έκλεισε». Αργότερα διαφώνησαν Φάιμαν και Μέρκελ. Λύση μπορούσε να υπάρξει μόνο με συμβιβασμό. Το τελικό κείμενο έγραφε: «οι παράνομες ροές μεταναστών στον βαλκανικό διάδρομο έχουν τώρα φτάσει στο τέλος». Ακούγεται σαν μια ανώτερη δύναμη να σταμάτησε τους πρόσφυγες…

Το τίμημα για την αισθητική βελτίωση ήταν πολύ υψηλό, σημειώνει το γερμανικό περιοδικό. Υποστηρίζει ότι Ανατολικές χώρες έλαβαν βεβαίωση ότι δεν θα υπάρξουν άλλα αιτήματα να υποδεχτούν πρόσφυγες, ούτε από την Ελλάδα, ούτε από την Τουρκία. Για τη Μέρκελ αυτό δεν είναι θετικό αποτέλεσμα.

Επιμένει ότι το κλείσιμο συνόρων δεν θα λύσει την προσφυγική κρίση και τοποθέτησε τις ελπίδες της στη συμφωνία με την Τουρκία. Ετσι προέκυψε η συνάντηση την προηγούμενη Κυριακή μεταξύ Μέρκελ-Ρουτ και Νταβούτογλου. Από μόνη της η συνάντηση ήταν αρκετά ασυνήθιστη με πολλές χώρες να δυσανασχετούν. Όταν όμως την επόμενη ημέρα έγινε γνωστό ότι η Τουρκία υπέβαλε μια νέα πρόταση σε αυτή τη συνάντηση άρχισαν οι φήμες ότι η Μέρκελ προσπαθούσε να ξεγελάσει τα άλλα κράτη-μέλη.

Ο Μ. Ραχόι το έμαθε από τουρκική εφημερίδα αφ’ ότου είχε προσγειωθεί στις Βρυξέλλες, ενώ ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου όταν πήρε το χαρτί στα χέρια του, το φωτογράφησε με το κινητό του και το έστειλε στους συνεργάτες του για να το μελετήσουν.

Το κλίμα ήταν βαρύ όταν μαζεύτηκαν οι ηγέτες για το δείπνο. Οι περισσότεροι ξεκαθάρισαν ότι δεν μπορούν να δεχτούν τη συμφωνία αν δεν την εξετάσουν πρώτα λεπτομερώς. Πριν περάσει πολύ ώρα αρκετοί άρχισαν να υποπτεύονται ότι το κείμενο γράφτηκε από τον επικεφαλή σύμβουλο της Μέρκελ, τον Uwe Corsepius και όχι από τους Τούρκους. Η καγκελάριος απέρριψε κάθετα τις κατηγορίες, αλλά το επεισόδιο δείχνει πόσο μεγάλη είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης.

Ανοικτή ρήξη

Για τη Μέρκελ το νέο σχέδιο της Τουρκίας ήταν ένα χτύπημα. Πρώτη φορά η Αγκυρα συμφώνησε να πάρει πίσω πρόσφυγες και σε αντάλλαγμα η ΕΕ θα υποδεχόταν Σύριους από την Τουρκία, η οποία θα λάμβανε επιπλέον 3 δισ. ευρώ και δέσμευση για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων για ένταξη στην ΕΕ.

Δεν είναι ξεκάθαρο αν ποτέ θα εφαρμοστεί το σχέδιο. Για να συμβεί αυτό η Μέρκελ χρειάζεται την εμπιστοσύνη των ευρωπαίων εταίρων, εμπιστοσύνη που διάβρωσε τους τελευταίους μήνες, γράφει το Spiegel. Ο Φρ. Ολαντ απέφυγε να απορρίψει άμεσα την πρόταση της Μέρκελ στη Σύνοδο Κορυφής απλά γιατί ήθελε να αποφύγει μια ανοικτή ρήξη με την καγκελάριο.

Η Γαλλία αποκλείει μια άρση της υποχρέωσης για βίζα στους Τούρκους ως το καλοκαίρι. Ως τώρα η Αγκυρα έχει καλύψει μόνο τις μισές από τις 72 υποχρεώσεις που απαιτούν οι Βρυξέλλες για να γίνει κάτι τέτοιο. Η Τουρκία για παράδειγμα αρνείται να αναγνωρίσει την Κύπρο, ενώ μόνο ταξιδιώτες με βιομετρικά διαβατήρια επιτρέπεται να μπουν στην ΕΕ χωρίς βίζα. Η Αγκυρα όμως δεν έχει ακόμα παράξει ταξιδιωτικά έγγραφα που καλύπτουν τις απαιτήσεις της ΕΕ. Δεν είναι μόνο η Γαλλία που αντιδρά. «Δεν μπορούμε να ανταλλάξουμε ένα κύμα προσφύγων με ένα κύμα βίζας», δήλωσε ο Andreas Scheuer γενικός γραμματέας του CSU. «Διαφορετικά θα πάμε από το τηγάνι στη φωτιά».

«Η παράταξή μου είναι πολύ σκεπτική για την πλήρη απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες», προσθέτει ο Manfred Weber, επικεφαλής του συντηρητικού κόμματος στο ευρωκοινοβούλιο.

Η επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είναι ακόμα πιο αμφιλεγόμενη από το θέμα της βίζας. Η Κύπρος αρνείται κατηγορηματικά.

Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την Τουρκία

Η βάση της τουρκικής πρότασης είναι επίσης νομικά αμφιλεγόμενη. Θα αποτελέσει παράβαση του ευρωπαϊκού και διεθνών νόμων να στείλεις πρόσφυγες πίσω στην Τουρκία καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο σε χώρες που εξασφαλίζεται ένα δίκαιο σύστημα ασύλου. Ο Γερμανος υπουργός δικαιοσύνης είπε στο Spiegel ότι «δεν θεωρούμε ακόμα την Τουρκία "ασφαλή χώρα" προέλευσης ούτε ασφαλή τρίτη χώρα για πρόσφυγες». Η λύση τώρα δείχνει να είναι η Ελλάδα να κηρύξει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα». Τότε οι περισσότεροι πρόσφυγες θα μπορούν να γυρίσουν.

Όπως τονίζει το Spiegel πολλοί Ευρωπαίοι εταίροι θα ήθελαν να δουν τη Μέρκελ να αποτυγχάνει. Βλέπουν πίσω από το κλείσιμο των συνόρων απτά αποτελέσματα πολιτικής και τον διπλωματικό χορό της Μέρκελ με την Τουρκία ως ψευδαίσθηση. «Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την Τουρκία», δηλώνει πηγή κοντά στον Ολαντ.

Κι' όμως κάποιος πρέπει να αναγνωρίσει στην Μέρκελ την προσπάθεια να κάνει περισσότερο ανθρώπινη την Ευρώπη.

Πιστεύει ότι αν η Γερμανία δέχεται πρόσφυγες και άλλες χώρες μπορούν να προσβληθούν από τον ιο της γενναιοδωρίας. Η πολιτική της, γράφει το γερμανικό περιοδικό, στηρίζεται στην πίστη ότι ο ουμανισμός μπορεί να είναι μεταδοτικός. Είναι καλή ιδέα και πιθανά όχι παράλογη. Ακόμα και αν ο μισός πληθυσμός της Συρίας έφτανε στην Ευρώπη, δεν θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει η γηραιά ήπειρος των 500 εκατομμυρίων;

Ένα σημαντικό πρόβλημα για την πολιτική Μέρκελ στο προσφυγικό είναι η χρονική στιγμή της κρίσης. Οταν άνοιξε τα σύνορα για τους πρόσφυγες που είχαν εγκλωβιστεί στην Βουδαπέστη τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν στο ζενίθ της δύναμής της. Αλλά στην Ευρώπη η πολιτική λιτότητας που απαίτησε έστρεψε πολλές χώρες εναντίον της, και τώρα η ίδια επιβάλει τις αρχές της στο προσφυγικό, ένα περίεργο μείγμα της προτεσταντικής και της γερμανικής ευαισθησίας στην Ηπειρο.

Η Μέρκελ, καταλήγει το Spiegel απέτυχε να συνειδητοποιήσει έγκαιρα το πόσα λίγα ήταν έτοιμη η Ευρώπη να δεχτεί. Το τίμημα για την πολιτική της δεν είναι μόνο η άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία και μια κοινωνία που είναι περισσότερο διχασμένη και θυμωμένη απ’ ότι εδώ και χρόνια. Δημιούργησε ταυτόχρονα και μια Ευρώπη που δεν είναι πλέον ενωμένη…