Ο γρίφος του ΑΕΠ

Πόσο αξιόπιστο για την οικονομική κατάσταση και την ευημερία μίας χώρας είναι το ΑΕΠ, διερωτώνται πολλοί σήμερα. Είναι δυνατόν το σύνολο προϊόντων και υπηρεσιών να συνιστά δείκτη για την κοινωνική κατάσταση μιας χώρας.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι κοινότητες των οικονομολόγων χρησιμοποιούν τακτικά το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), μια καταγραφή όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα κατά την διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, ως το μέτρο της οικονομικής απόδοσης.

Αλλά το ΑΕΠ είναι ένας σχετικά καινούργιος τρόπος αξιολόγησης των οικονομιών. Στην πραγματικότητα, η ιδέα δεν είχε συλληφθεί μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν η Μεγάλη Ύφεση και μετά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ώθησαν την Ουάσιγκτον να αρχίσει να μετρά τις κρατικές δαπάνες για τις υπηρεσίες και τον πόλεμο (παλιότερα θεωρούμενο ως ένα αναγκαίο κακό που μείωνε το εθνικό εισόδημα) ως κάτι καθαρά θετικό για την οικονομία.

Υπάρχουν όμως πράγματα που το ΑΕΠ αγνοεί εντελώς. Δεν έχει τίποτε να πει για την περιβαλλοντική ζημιά που προκαλεί η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Και, παρ' όλο που η αύξηση του ΑΕΠ εκλαμβάνεται ως υποκατάστατο για την πρόοδο, δεν είχε ποτέ την πρόθεση να μετρήσει την ευτυχία ή την ευημερία.

Τέλος, καθώς τα έθνη παλεύουν με την ύφεση, ορισμένοι αναρωτιούνται σοβαρά αν το μοντέλο υπερεκτιμά τη συνεισφορά των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην οικονομία.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά: Για παράδειγμα, τα αυτοκίνητα στους μποτιλιαρισμένους δρόμους αυξάνουν το ΑΕΠ, καθώς καταναλώνουν περισσότερα καύσιμα. Ακόμη και μια επιδημία γρίπης συμβάλει στην αύξηση του ΑΕΠ, καθώς αυξάνεται η ζήτηση εμβολίων.

Σίγουρα υπάρχουν πολλές αδυναμίες στη μέτρηση του ΑΕΠ: Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των χωρών που έχουν μεγάλο και εκείνων που έχουν μικρό πληθυσμό. Δεν συμπεριλαμβάνονται οι λεγόμενες do-it-yourself δραστηριότητες. Το ίδιο ισχύει και για τη «μαύρη εργασία». Επίσης δεν λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος εργασίας που δαπανήθηκε για τη δημιουργία του ΑΕΠ. Αγνοείται ο ελεύθερος χρόνος που διαθέτει ο εργαζόμενος και φυσικά δεν γίνεται καμία αναφορά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της οικονομικής δραστηριότητας, υποστηρίζουν ειδικοί.

Όλα αυτά οδηγούν στην αίσθηση ότι διευρύνεται ανησυχητικά πολύ το χάσμα μεταξύ αυτών που μετρά το ΑΕΠ και της συνολικής οικονομικής ευημερίας. Προσφάτως διατυπώθηκε για παράδειγμα η άποψη ότι υπήρξε ένα μη καταγεγραμμένο «πλεόνασμα του καταναλωτή» περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο για μια δεκαετία, που προέκυψε από την πρόσβαση σε δωρεάν online υπηρεσίες, όπως το Facebook, το Wikipedia, και το Google.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Google εκτιμά ότι η δωρεάν υπηρεσία αναζήτησης της Google αξίζει 150 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο για τους χρήστες. Φυσικά θα έλεγε κάτι τέτοιο, αλλά οι υπολογισμοί του φαίνονται λογικοί. Αλλοι ισχυρίζονται ότι τα δεδομένα ή οι πληροφορίες, θα πρέπει να προστεθούν ως μια τρίτη κατηγορία στα αγαθά και στις υπηρεσίες.

Κάποιοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι θα πρέπει να προσθέσουμε στον δείκτη του ΑΕΠ την γενική κατάσταση της υγείας ενός λαού. Όπως επίσης και το περιβαλλοντικό κόστος, αλλά και τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων. Μόνο τότε θα μπορέσει το ΑΕΠ να δώσει μια σαφή εικόνα για μια χώρα.

Πηγή: Premium.paratiritis.gr