Fitch: Ανεβάζει τον πήχη για την παγκόσμια ανάπτυξη

Η άνοδος του λαϊκισμού και του αντικαθεστωτικού αισθήματος που παρατηρήθηκε στο δημοψήφισμα για το Brexit και στη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, φαίνεται πιθανό να σπρώξουν τις διαρθρωτικές πολιτικές προς την κατεύθυνση του οικονομικού εθνικισμού, που θα περιλαμβάνει περιορισμό της εμπορικής «ανοικτότητας» και της διεθνούς εργασιακής μετανάστευσης, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Fitch Ratings για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές. Την ίδια ώρα, η έκφραση της δυσαρέσκειας του εκλογικού σώματος πιέζει τους ηγέτες των αναδυόμενων οικονομιών να ενστερνιστούν ευκολότερες δημοσιονομικές πολιτικές.

«Μακροπρόθεσμα, δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο αυξημένος εμπορικός προστατευτισμός και οι ισχνότερες μεταναστευτικές ροές θα περιορίσουν την ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, είναι πιθανό η στροφή προς τη δημοσιονομική αναθέρμανση να αποτελέσει τον κυρίαρχο παράγοντα», σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Fitch, Brian Coulton.

Ο οίκος αξιολόγησης προχωρά σε αναβάθμιση των προβλέψεών του για την παγκόσμια ανάπτυξη του 2017, προβλέποντας πως θα υπάρξει σημαντική δημοσιονομική τόνωση στις ΗΠΑ, αν και πολύ πιο περιορισμένη σε σχέση με τις προεκλογικές προτάσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Η Fitch προβλέπει πως η ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα διαμορφωθεί στο 2,2% το 2017 και στο 2,3% το 2018.

«Μια σημαντική επίπτωση της στροφής προς τη δημοσιονομική χαλάρωση είναι πως οι κεντρικές τράπεζες δεν θα είναι πλέον οι μόνες που θα παρέχουν μακροοικονομική τόνωση. Αν και δεν έχουμε αλλάξει την κεντρική μας άποψη πως η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια τον Δεκέμβριο και θα συνεχίσει με δύο ακόμα αυξήσεις το 2017, αυτό αυξάνει την εμπιστοσύνη πως η ομαλοποίηση της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής θα προχωρήσει με ταχύτερο ρυθμό απ' ό,τι πέρυσι», σύμφωνα με τον Coulton.

Οι αποδόσεις των ομολόγων παγκοσμίως έχουν αυξηθεί σημαντικά μετά τις αμερικανικές εκλογές. Με τον πληθωρισμό να αναμένεται να αυξηθεί ευρύτερα στις αρχές του 2017 και την προοπτική αντιστροφής της παγκοσμιοποίησης να πιέζει ανοδικά τις τιμές στις ανεπτυγμένες οικονομίες μεσοπρόθεσμα, η προσοχή στρέφεται και πάλι στα πληθωριστικά ρίσκα.

Ωστόσο, οι αλλαγές στις προοπτικές της μακροοικονομικής πολιτικής είναι πιο έντονες στις ΗΠΑ, και καθώς η ΕΚΤ πιθανότατα θα ανακοινώσει επέκταση του προγράμματος αγοράς ομολόγων της κατά έξι με εννέα μήνες μετά τον Μάρτιο του 2017, αυτό αντανακλάται εν μέρει στη νέα ενίσχυση του αμερικανικού δολαρίου.

Στις αναδυόμενες αγορές, η μακροοικονομική εικόνα βελτιώθηκε κατά το 2016, καθώς η ύφεση στη Ρωσία και τη Βραζιλία άρχισε να «πιάνει πάτο» και οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν ανακάμψει. Επιπλέον, οι προσπάθειες της Κίνας να σταθεροποιήσει την οικονομία μετά την επιβράδυνση του περασμένου έτους υπήρξαν πιο επιτυχημένες από το αναμενόμενο. Η Fitch αναθεωρεί την πρόβλεψή τις για την ανάπτυξη της Κίνας στο 6,7% φέτος από 6,5% που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση, και στο 6,4% από 6,3% για το 2017. Η νομισματική πολιτική της Κίνας γίνεται λιγότερο χαλαρή, με διάφορα μέτρα που στόχο έχουν να «ψυχράνουν» την αγορά οικιστικών ακινήτων, όμως η επίπτωση στον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ το 2017 πιθανότατα θα είναι σταδιακή.

Συνολικά, λόγω των γενικά καλύτερων του αναμενόμενου στοιχείων για την ανάπτυξη του ΑΕΠ το γ' τρίμηνο του 2016, η Fitch αναθεωρεί τις προβλέψεις της για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 2,5% για φέτος και στο 2,9% το 2017, καθώς θα ανακάμπτουν οι αμερικανικές επενδύσεις, θα χαλαρώνει η δημοσιονομική πολιτική και θα μπει τέλος στις υφέσεις της Βραζιλίας και της Ρωσίας.

Η αναθεώρηση της πρόβλεψης για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2017 οφείλεται αποκλειστικά στην αναβάθμιση της εκτίμησης για την ανάπτυξη στις προηγμένες οικονομίες. Για τις αναδυόμενες αγορές, η αύξηση για την Κίνα αντισταθμίζεται από τις ισχνότερες προοπτικές για το Μεξικό και την Ινδία. Η πρόβλεψη για την ανάπτυξη των αναδυόμενων αγορών για το 2017 υποβαθμίζεται στο 4,8%.

Όπως τονίζει η Fitch, αυτό το βασικό σενάριο συνοδεύεται από σημαντικά και αυξανόμενα πτωτικά ρίσκα. Πρώτον, η αύξηση του λαϊκισμού θα μπορούσε να ενισχύσει τις τάσεις κατακερματισμού στην ευρωζώνη, με τα μη συστημικά, αντιευρωπαϊκά κόμματα να αυξάνουν τη δημοφιλία τους ενόψει μιας σειράς σημαντικών εκλογών. Δεύτερον, στην περίπτωση επιβολής τιμωρητικών εμπορικών περιορισμών από τις ΗΠΑ στην Κίνα, δεν αποκλείεται να υπάρξουν «αντίποινα» που ίσως οδηγήσουν σε εμπορικό ή συναλλαγματικό «πόλεμο», κάτι που θα έβλαπτε το κλίμα στις παγκόσμιες αγορές και θα μείωνε την παγκόσμια ανάπτυξη.

Ανησυχία για τα πολιτικά ρίσκα

Σύμφωνα με την Fitch, τα κράτη παγκοσμίως αντιμετωπίζουν αυξημένα επίπεδα πολιτικού ρίσκου και αβεβαιότητας το 2017, τα οποία αντανακλώνται στην τάση απομάκρυνσης από την πολιτική «ορθοδοξία», η οποία μειώνει την δυνατότητα πρόβλεψης της πολιτικής κατεύθυνσης στις αναπτυγμένες οικονομίες για το επόμενο έτος. Σε συνδυασμό με τη γενικότερη τάση προς χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική και μεγαλύτερο εμπορικό προστατευτισμό, ενέχει ρίσκα για την πιστοληπτική αξιολόγηση τόσο των αναπτυγμένων όσο και των αναδυόμενων κρατών, αν και το γενικότερο outlook για τις κρατικές αξιολογήσεις το 2017 είναι σταθερό.

Όπως σημειώνει ο οίκος, μετά τις «σεισμικές πολιτικές δονήσεις» το 2016, τα πολιτικά ρίσκα θα συνεχίσουν να αποτελούν ζήτημα-κλειδί για την πιστοληπτική αξιολόγηση των κρατών στις αναδυόμενες οικονομίες του χρόνου, ενέχοντας κινδύνους για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης που πιθανότατα θα είναι αρνητικοί για τις αξιολογήσεις. Ο ευρωσκεπτικισμός και ο λαϊκισμός θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ευρωπαϊκή συνοχή τους επόμενους μήνες, με το ιταλικό δημοψήφισμα τον Δεκέμβριο να προηγείται των εκλογών σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία το 2017. Οποιαδήποτε περαιτέρω σημαντικά πολιτικά σοκ πυροδοτηθούν από τα εκλογικά γεγονότα στην Ευρώπη, θα μπορούσαν να αποδειχθούν ιδιαίτερα επιβλαβή για το ευρωπαϊκό project, αν και αυτό δεν είναι το βασικό σενάριο της Fitch.

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, η Fitch σημειώνει πως ήδη επιδιώκεται δημοσιονομική χαλάρωση σε κάποιον βαθμό, λόγω της κόπωσης από τη λιτότητα και της στροφής της πολιτικής προσοχής σε ζητήματα όπως το Brexit, η μεταναστευτική κρίση και οι ανησυχίες για την ασφάλεια. Ήδη πολλές κυβερνήσεις της ευρωζώνης δεν ερμηνεύουν τόσο αυστηρά τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, και συνήθως δεν τους επιβάλλονται κυρώσεις από την Κομισιόν. Αυτό πιθανότατα θα στηρίξει την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα, όμως υπονομεύει τη δημοσιονομική αξιοπιστία. Τα υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους παραμένουν μια από τις βασικές αδυναμίες των δυτικών ευρωπαϊκών κρατών, κάτι που σημαίνει πως ελάχιστα από αυτά έχουν ουσιαστικό δημοσιονομικό περιθώριο εντός της τρέχουσας κατηγορίας αξιολόγησής τους.