Σενάριο για παραίτηση Ρέντσι ανεξαρτήτως του δημοψηφίσματος

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι εξετάζει την πιθανότητα παραίτησής του μετά την 4η Δεκεμβρίου και το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, ακόμη κι αν η έκβαση της διαδικασίας είναι αυτή που επιθυμεί, αναφέρουν σημερινά ρεπορτάζ του ιταλικού Τύπου, περιλαμβανομένης της εφημερίδας Corriere della Sera, χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτουν την πηγή τους.

Στην περίπτωση που συμβεί αυτό, ο Ματέο Ρέντσι θα επιδιώξει να πάρει νέα εντολή για να σχηματίσει κυβέρνηση, με μεγαλύτερη πλειοψηφία μέσα στο τρέχον κοινοβούλιο, αναφέρουν οι εφημερίδες. Στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού, το υπουργικό συμβούλιο θα ανασχηματιστεί και οι νομοθέτες θα περάσουν νέο εκλογικό νόμο τον επόμενο χρόνο ή το 2018, μεταδίδει η Corriere.

«Το ιταλικό συνταγματικό σύστημα έχει πολλά μέτρα διασφάλισης, ώστε να υπάρχει πάντα μια κυβέρνηση -πολιτική, τεχνοκρατική, υπερ-πολιτική, υπερ-τεχνική», ανέφερε ο Ιταλός πρωθυπουργός τη Δευτέρα απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους, όταν ρωτήθηκε για τα σχέδιά του μετά το δημοψήφισμα της Κυριακής.

Ο πρωθυπουργός έχει επανειλημμένως υποστηρίξει ότι θα παραιτηθεί αν χάσει στο δημοψήφισμα, αλλά δεν έχει αναφέρει τι θα κάνει σε περίπτωση που κερδίσει, σχολιάζει το Bloomberg.

Εκπρόσωπος του Ματέο Ρέντσι δεν έχει σχολιάσει τα δημοσιεύματα.

Τι σημαίνει το ιταλικό δημοψήφισμα για την ευρωζώνη

Μετά τα σοκ του Brexit και της εκλογής Τραμπ, οι επενδυτές ανησυχούν τώρα για το μέλλον της Ιταλίας στη νομισματική ένωση της Ευρώπης, εκτιμώντας πως μια ήττα του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου για τη συνταγματική αναθεώρηση θα υπονόμευε την εύθραυστη πολιτική σταθερότητα της χώρας.

Ωστόσο, η αποχώρηση της Ιταλίας από την ευρωζώνη δεν φαίνεται να είναι άμεση απειλή, σύμφωνα με το Bloomberg, διότι θα απαιτούσε διακομματική στήριξη, αλλά και μια βασανιστική νομοθετική διαδικασία.

1. Γιατί ανησυχούν οι αγορές;

Μια ήττα του Ρέντσι, ο οποίος πρότεινε το δημοψήφισμα και αρχικά δεσμεύτηκε να παραιτηθεί αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που θέλει, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές και αύξηση της στήριξης προς το λαϊκιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων. Αυτό το κόμμα έχει δεσμευτεί να διενεργήσει δημοψήφισμα για την παραμονή της Ιταλίας στην ευρωζώνη. Κάποιοι επενδυτές ήδη προβλέπουν το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πόσω μάλλον της ευρωζώνης. «Νομίζουμε πως η ΕΕ θα διαλυθεί και πως η Ιταλία θα φύγει από την ευρωζώνη», εκτιμά ο Jim Smigiel της SEI Investments Co. «Μέχρι πριν από λίγο καιρό αυτό ήταν απλά αδιανόητο, απίθανο, όμως αρχίζουμε να βλέπουμε τους τροχούς να γυρίζουν».

2. Πόσο αντιευρωπαϊκό είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων;

Το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα πραγματοποιεί εκστρατεία για τη διενέργεια δημοψηφίσματος για έξοδο από τη νομισματική ένωση. Ο αντιπρόεδρος της κάτω βουλής Luigi Di Maio, δήλωσε πως αν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων έρθει στην εξουσία, θα πιέσει για τη διενέργεια συμβουλευτικού δημοψηφίσματος για τη συμμετοχή της χώρα στην ευρωζώνη. Ο Di Maio, ο οποίος είναι βουλευτής του Κινήματος, δεν είναι ξεκάθαρος ως προς το τι θα ήθελε να αντικαταστήσει την ευρωζώνη, λέγοντας σε συνέντευξή του στη Repubblica πως τάσσεται υπέρ «ενός ευρώ δύο ταχυτήτων ή ενός εθνικού νομίσματος».

3. Γιατί θεωρούνται υπερβολικές οι ανησυχίες των επενδυτών;

Διότι μια έξοδος από την ευρωζώνη θα χρειαζόταν χρόνο και περίπλοκες διαπραγματεύσεις. Όπως ανακάλυψε η Βρετανία με τη δικαστική απόφαση για το Άρθρο 50, η αποχώρηση από την ΕΕ -ή από ένα μέρος της ΕΕ- δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο θα φανταζόταν κάποιος. «Η ιδέα ότι η Ιταλία θα φύγει από την ευρωζώνη την επομένη του δημοψηφίσματος ή αρκετό καιρό αργότερα, είναι στην πραγματικότητα υπερβολική», σχολιάζει ο Antonio Villafranca του Ιταλικού Ινστιτούτου Διεθνών Πολιτικών Μελετών. Ακόμα και αν προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές μετά από μια ήττα του Ρέντσι στο δημοψήφισμα, οι πιθανότητες το Κίνημα των Πέντε Αστέρων να έρθει στην εξουσία θα εξαρτηθούν από τις αλλαγές στο εκλογικό σύστημα. Η νίκη στις εκλογές ίσως να μην είναι αρκετή, διότι το κόμμα «θα δυσκολευτεί να βρει αρκετούς συμμάχους για να σχηματίσει μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία», σύμφωνα με τον Villafranca. Τέλος, υπάρχουν και νομικά εμπόδια για την αποχώρηση από την ΕΕ.

4. Ποια είναι τα νομικά εμπόδια;

Το Ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την ακύρωση διεθνών συνθηκών μέσω δημοψηφίσματος, άρα ίσως είναι απαραίτητη μια συνταγματική αναθεώρηση πριν ζητηθεί δημοψήφισμα. Η αναθεώρηση αυτή θα απαιτούσε πλειοψηφία δύο τρίτων και από την άνω και από την κάτω βουλή και πιθανότατα ακόμα ένα δημοψήφισμα μόνο και μόνο για να ανοίξει ο δρόμος για το δημοψήφισμα για την παραμονή στην ευρωζώνη. Και, ακόμα και αν οι Ιταλοί πουν «ναι» στην αποχώρηση, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να «μπλοκαριστεί» από το Συνταγματικό Δικαστήριο, ένα από τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας.

5. Πόσο άσχημη θα ήταν η αντίδραση της αγοράς σε μια έξοδο από την ευρωζώνη;

Και μόνο η πολιτική πρόθεση θα έφερνε βίαιη αντίδραση στην αγορά, σύμφωνα με τους οικονομολόγους της JPMorgan Chase. «Οποιοσδήποτε αξιόπιστος 'θόρυβος' για έξοδο από την ευρωζώνη θα προκαλούσε φυγή κεφαλαίων και σοβαρές αναταραχές στις αγορές, άρα οι πιέσεις των αγορών ίσως ανάγκαζαν τα κόμματα που τάχθηκαν υπέρ της εξόδου από το ευρώ να αναθεωρήσουν γρήγορα τα σχέδιά τους», σύμφωνα με τους οικονομολόγους Gianluca Salford και Marco Protopapa. Οι αγορές δείχνουν ανησυχία ενόψει του δημοψηφίσματος της 4ης Δεκεμβρίου, λόγω του τι μπορεί να προκαλέσει. Πέραν της διολίσθησης του ευρώ κατά περισσότερο από 3% αυτόν τον μήνα, στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2015, η άνοδος της απόδοσης του 10ετούς ιταλικού ομολόγου πάνω από το 2% για πρώτη φορά μετά από τουλάχιστον έναν χρόνο, δείχνει επίσης τα αυξημένα ρίσκα.

6. Θέλουν οι Ιταλοί να φύγουν από το ευρώ;

Φαίνεται πως όχι. Δημοσκόπηση που διενήργησαν οι Community Media Research και Intesa Sanpaolo, η οποία δημοσιοποιήθηκε στη La Stampa στις 21 Νοεμβρίου, έδειξε ότι μόνο το 15,2% τάσσεται υπέρ της αποχώρησης από την ευρωζώνη, με το 67,4% των Ιταλών να δηλώνει πως πιστεύει στη νομισματική ένωση.

7. Άρα, προς τι η ανησυχία;

Τα προαναφερθέντα είναι απλώς τα γνωστά-άγνωστα στοιχεία. Το σίγουρο είναι πως μια ήττα του Ρέντσι στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου θα σήμαινε πολιτικές και οικονομικές αναταράξεις. Το πόσο μεγάλες θα είναι αυτές παραμένει άγνωστο.