Τόσο «πλήρωσε» η ευρωπεριφέρεια ευρώ και λιτότητα

Σε πόσο χειρότερη κατάσταση βρίσκονται οι χώρες της ευρωπεριφέρειας, λόγω της απόφασής τους να ενταχθούν στο ευρώ; Λίγο; Πολύ; Μέχρι τώρα, οι απαντήσεις ήταν αρκετά ασαφείς. Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστήριξαν πως η τεράστια ανεργία και η κατάρρευση της παραγωγής θα συνέβαιναν ούτως ή άλλως, ή πως ήταν σε μεγάλο μέρος αποτέλεσμα της ανευθυνότητας και της αναποτελεσματικότητάς τους, ενώ άλλοι αποδίδουν τις ευθύνες στο δυσλειτουργικό νομισματικό σύστημα.

Τώρα όμως, σύμφωνα με την Telegraph, υπάρχει ένα ακριβές νούμερο. Και αυτό είναι 7%. Ή 17%, αν δεν είχε επιβληθεί η λιτότητα.

Σύμφωνα με την Telegraph, μια νέα έκθεση έχει δομήσει μοντέλο που δείχνει πώς θα τα είχαν πάει οι ευρωπαϊκές οικονομίες υπό διαφορετικά σενάρια, συμπεραίνοντας πως αν κράτη όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία είχαν τη δυνατότητα να υποτιμήσουν το νόμισμά τους, τότε θα ανέκαμπταν πολύ ταχύτερα από την κρίση του 2008, σε σχέση με ό,τι συνέβη στην πραγματικότητα. Και αν δεν είχαν προχωρήσει στις περικοπές δημόσιων δαπανών που τους επιβλήθηκαν, θα είχαν τραβήξει ελάχιστα από αυτά που τράβηξαν.

Αν και η μελέτη αυτή βασίζεται ουσιαστικά σε ένα πείραμα, ωστόσο δείχνει το τεράστιο κόστος που είχε για πολλές οικονομίες η προσπάθεια να αναγκαστεί ολόκληρη η Ευρώπη να υιοθετήσει ένα ενιαίο νόμισμα. Γίνεται, δε, όλο και πιο εμφανές πως πρόκειται μακράν για το μεγαλύτερο αυτο-προκαλούμενο λάθος οικονομικής πολιτικής που έγινε ποτέ.

Είναι γνωστό προ πολλού πως οι χώρες της ευρωπεριφέρειας -η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία- έχουν δει τις οικονομίες τους να συρρικνώνονται δραματικά από το «κραχ» του 2008. Οι τρεις από αυτές τις χώρες χρειάστηκε να διασωθούν, και η Ιταλία ίσως χρειαστεί και αυτή διάσωση, αν κορυφωθεί η τραπεζική της κριση.

Η Ελλάδα παραμένει το πιο δραματικό παράδειγμα, γράφει η Telegraph, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της πλέον 25% χαμηλότερα από το επίπεδο που ήταν το 2009, ενώ ένα τρίτο των χωρών της ευρωζώνης έκλεισαν το 2014 σε χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι ήταν το 2009. Η ανεργία έχει αυξηθεί σε καταστροφικά επίπεδα και τα κρατικά χρέη βρίσκονται εκτός ελέγχου.

Πόσο όμως από αυτό οφείλεται στο ενιαίο νόμισμα και στη λιτότητα που το συνόδευσε; Και κατά πόσο προκλήθηκε από τις μακροχρόνιες διαρθρωτικές δυσκαμψίες και την ασωτία των χωρών που επηρεάστηκαν; Οι οικονομολόγοι και οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν διαδώσει διάφορα νούμερα, όμως πρόκειται περισσότερο για εικασίες. Είναι εμφανές πως οι χώρες που είπαν «όχι» στο ευρώ, όπως η Σουηδία ή η Βρετανία, βγήκαν από την ύφεση του 2008/2009 σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Όμως δεν υπάρχει «εναλλακτικό σύμπαν» στο οποίο η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία αρνήθηκαν να μπουν στο ευρώ.

Υπάρχει όμως η δυνατότητα να δημιουργηθεί ένα μοντέλο γι’ αυτό.

Στη νέα έκθεσή τους, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν Κρίστοφερ Χάους και Λίντα Τέσαρ, με τον Κρίστιαν Πρέμπστινγκ του Ecole Polytechnique Federale de Lausanne, δημιούργησαν ένα μοντέλο για να υπολογίσουν πώς θα τα πήγαιναν οι ευρωπαϊκές οικονομίες υπό διαφορετικά σενάρια.

Πρώτα εξέτασαν το πώς πήγαν στην πραγματικότητα οι οικονομίες από την ύφεση του 2008 και βρήκαν πως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία συρρικνώθηκαν συνολικά κατά 18%.

Τότε έκαναν προσομοίωση στην οποία δεν υπήρχε το ευρώ και οι χώρες αυτές μπορούσαν να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, ή τα είδαν να αποδυναμώνονται από τις αγορές. Στο σύμπαν αυτό, η οικονομική παραγωγή μέχρι το 2014 θα ήταν 7% υψηλότερη από αυτή που ήταν στην πραγματικότητα. Στην υπόλοιπη ευρωζώνη, η εικόνα ήταν περίπου ουδέτερη, καθώς είχε ήδη ωφεληθεί από μια πιο αδύναμη συναλλαγματική ισοτιμία.

Στη δεύτερη προσομοίωση, οι καθηγητές «έτρεξαν» τα ίδια στοιχεία για ένα σύμπαν στο οποίο η λιτότητα που απαίτησαν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η ηγούμενη από τη Γερμανία Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιβλήθηκε, και οι χώρες αυτές ήταν ελεύθερες να καθορίσουν μόνες τους τη δημοσιονομική και νομισματική τους πολιτική.

Το αποτέλεσμα ήταν πως οι χώρες της ευρωπεριφέρειας θα είχαν συρρικνωθεί κατά μόλις 1% και όχι 18% όπως συνέβη στην πραγματικότητα. Άρα, συνολικά, η οικονομία είναι τώρα 17% χαμηλότερη στις χώρες της ευρωπεριφέρειας απ’ ό,τι θα ήταν χωρίς τη νομισματική ένωση και χωρίς τη λιτότητα που τους επιβλήθηκε.

Επίσης, θα είχαν καταλήξει με μικρότερο συνολικό χρέος. Οι περικοπές στις κρατικές δαπάνες που απαιτήθηκαν ως τίμημα για τις διασώσεις θα έπρεπε να είχαν μειώσει τα ποσοστά του χρέους στην περιοχή. Το σχέδιο ήταν το χρέος να μειωθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες στις πέντε χώρες της ευρωπεριφέρειας, από το 95% κατά μέσο όρο που ήταν όταν ξεκίνησε η κρίση. Αντιθέτως, όμως, συνολικά το χρέος αυξήθηκε κατά 20 μονάδες, καθώς συρρικνώνονταν οι οικονομίες και το γενικό ποσό του χρέους είτε παρέμεινε το ίδιο είτε συνέχισε να αυξάνεται.

Μια απώλεια 17% του ΑΕΠ σε λιγότερο από μία δεκαετία είναι ένα τεράστιο τίμημα για ένα πείραμα στη νομισματική ένωση, σχολιάζει η Telegraph. Ως μέτρο σύγκρισης, κατά τη Μεγάλη Ύφεση στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930, η οικονομία μειώθηκε κατά περίπου 30%. Τα στοιχεία για τη Βρετανία είναι πιο ασαφή, καθώς η συλλογή των στοιχείων για το ΑΕΠ δεν ήταν αξιόπιστη τότε, όμως οι περισσότεροι ιστορικοί της οικονομίας υπολογίζουν πως η Βρετανία υπέστη μείωση του ΑΕΠ της κατά 8% στις αρχές του ’30.