«Σουλτάνος» ο Ερντογάν σε μια διχασμένη Τουρκία

Μια οριακή νίκη που ήδη αμφισβητείται στο εσωτερικό και δημιουργεί  νέες εντάσεις στις σχέσεις με το εξωτερικό ανέδειξε το δημοψήφισμα στην Τουρκία.

Ο Ερντογάν πήρε το «ναι» που επιθυμούσε για να αποκτήσει υπερεξουσίες ο θεσμός του Προέδρου, ωστόσο η νίκη του κάθε άλλο παρά «ευρεία» υπήρξε, όπως ο ίδιος ήλπιζε. Εχασε σε σημαντικά προπύργια (Κωνσταντινούπολη, Αγκυρα, Σμύρνη) ενώ η αντιπολίτευση από την πρώτη στιγμή αμφισβήτησε το αποτέλεσμα και ζήτησε επανακαταμέτρηση. Ωστόσο ο πρόεδρος του Ανωτάτου Εκλογικού Συμβουλίου δήλωσε σήμερα ότι και τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια θεωρούνται έγκυρα.

«Ψυχρή» και η αντίδραση από το εξωτερικό, εν αναμονή και της τοποθέτησης του ΟΑΣΕ επί της εκλογικής διαδικασίας. Διόλου τυχαία σε κοινή δήλωσή τους ο Ζ. Κλ. Γιούνκερ, η Φ. Μογκερίνι και ο υπεύθυνος για τη διεύρυνση Γ. Χαν έσπευσαν να σημειώνουν ότι αναμένουν την εκτίμηση του ΟΑΣΕ δεδομένων των καταγγελιών που έγιναν (κάποιες πρώτες παρατηρήσεις δημοσιοποιήθηκαν αργότερα).

Επιπρόσθετα τόνισαν ότι οι συνταγματικές αλλαγές αλλά και ο τρόπος εφαρμογής τους θα εξεταστούν υπό το πρίσμα των υποχρεώσεων της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Οι ίδιοι κάλεσαν την χώρα «να αναζητήσει τη μεγαλύτερη δυνατή εθνική συναίνεση στην εφαρμογή των αλλαγών».

Ο τούρκος πρόεδρος, που συγκάλεσε για σήμερα υπουργικό συμβούλιο, εμφανίζεται ωστόσο να «πανηγυρίζει» για το αποτέλεσμα και τόνισε ότι «όλοι πρέπει να σεβαστούν την απόφαση του έθνους μας, ειδικά οι σύμμαχοί μας»

Κύκλοι από το περιβάλλον του Προέδρου τονίζουν ό τι ο Ερντογάν σκοπεύει να διατηρήσει το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, μια κατάσταση που τον βοήθησε να κερδίσει το δημοψήφισμα.

Στο μεταξύ το AKP θα πρέπει να ξεκινήσει τις προετοιμασίες για τις εκλογές του 2019, οι οποίες θα ενεργοποιήσουν τις συνταγματικές αλλαγές που ψηφίστηκαν την Κυριακή. Παράλληλα ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί ότι θα υπάρξουν και άλλα δημοψηφίσματα: Ενα για την επαναφορά της θανατικής ποινής και ακόμα ένα για το αίτημα της Τουρκίας να αποτελέσει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οπως δήλωσε ο ίδιος, οι μεταρρυθμίσεις θα ξεκινήσουν μετά τις εκλογές του 2019, στο νέο, προεδρικό, σύστημα διακυβέρνησης «Η ανάγκη μετάβασης στο προεδρικό σύστημα είναι πολύ σημαντική. Θα δείτε ένα νέο τρόπο διακυβέρνησης», επεσήμανε.

Αξίζει να σημειωθεί ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δήλωσε στο Reuters ότι ο Ερντογάν δεν σκοπεύει να διαλύσει την παρούσα Βουλή για να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές.

Oπως τονίζουν ξένοι αναλυτές το οριακό αποτέλεσμα προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία στην αντιπολίτευση, ιδιαίτερα στις τρεις μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη) να απορρίψει το δημοψήφισμα. Στην Κωνσταντινούπουλη, την οικονομική πρωτεύουσα της χώρας και την πόλη που ο Ερντογάν έχτισε την πολιτική του καριέρα ως Δήμαρχος, επικράτησε το «Όχι». Ήταν η πρώτη φορά που έχασε μια εκλογή στην πόλη από το 2002.

Το αποτέλεσμα προσφέρει επίσης μια ευκαιρία στην «κοσμική» Τουρκία αλλά και στους «αντάρτες» του εθνικιστικού κόμματους, οι οποίοι «ψαλίδισαν» τις προσδοκίες του Ερντογάν για μια νίκη με ποσοστό 55-60%.

Οι «εκκλήσεις» για επανακαταμέτρηση αυξάνονται, στερώντας από τον Ερντογάν τη νομιμότητα που ζητούσε για την ανάληψη των υπερεξουσιών.

«Είναι μια νίκη αλλά και μια ήττα για τον Ερντογάν», δήλωσε ο Soner Cagaptay, στέλεχος του the Washington Institute. «Δεν κέρδισε με τη διαφορά που δήλωνε ότι θα επικρατήσει. Το ερώτημα είναι το εξής: Όταν τα τελικά αποτελέσματα ανακοινωθούν και η διαφορά είναι μερικές χιλιάδες ψήφοι η αντιπολίτευση θα το δεχθεί έτσι απλά; Ανοίγεται μια περίοδος αστάθειες», τονίζει ο ίδιος.

«Η στροφή της Τουρκίας προς τη Δύση έχει τελειώσει», ανέφερε ο David Phillips, καθηγητής πανεπιστημίου στο Columbia. «Δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει πως ο Ερντογάν θα γίνει ξαφνικά πιο διαλλακτικός. Υπάρχουν λίγες πιθανότητες τα μέλη του κουρδικού κόμματος να αποφυλακιστούν. Οι επιχειρήσεις ασφάλειας στα νοτιοανατολικά θα διατηρηθούν και το κυνήγι των γκιουλενιστών θα συνεχιστεί», προβλέπει ο κ. Phillips.

Σκληρή κριτική από διεθνείς παρατηρητές για το δημοψήφισμα

Το δημοψήφισμα στην Τουρκία δεν ανταποκρίθηκε στα κριτήρια που έχει ορίσει το Συμβούλιο της Ευρώπης, δήλωσε σήμερα αντιπροσωπεία της αποστολής παρατηρητών του ευρωπαϊκού οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάνοντας λόγο για ανεπαρκές νομικό πλαίσιο και αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.

Ο Σέζαρ Φλορίν Πρέντα, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης που επιτήρησε την ψηφοφορία, έκανε τα σχόλια αυτά σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα.

«Γενικά το δημοψήφισμα δεν ανταποκρίθηκε στα κριτήρια του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το νομικό πλαίσιο ήταν ανεπαρκές για τη διεξαγωγή μιας γνήσιας δημοκρατικής διαδικασίας», είπε ο Πρέντα.

Δίπλα στον Πρέντα ήταν η Τάνα ντε Ζουλουέτα, επικεφαλής μιας άλλης ομάδας διεθνών παρατηρητών, που είπε πως η εκστρατεία για τη συνταγματική αναθεώρηση στην Τουρκία κυριαρχήθηκε από το στρατόπεδο του "Ναι" στην κάλυψη των μμε.

Το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ (ODIHR) σημείωσε τον «περιορισμό» των ελευθεριών που παρατηρήθηκε χθες στην Τουρκία υπό το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί στην Τουρκία μετά την απόπειρα πραξικοπήματος

«Οι δύο πλευρές δεν είχαν ίσες ευκαιρίες για να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους στους ψηφοφόρους», δήλωσε η επικεφαλής της αποστολής της ODIHR, Τάνα ντε Ζουλουέτα. Η ντε Ζουλουέτα είπε πως οι παρατηρητές του γραφείου κατέδειξαν πως η εκστρατεία υπέρ του "Ναι" κυριάρχησε στην κάλυψη των μμε.

«Αυτό, μαζί με περιορισμούς στα μμε, τις συλλήψεις δημοσιογράφων και το κλείσιμο μέσων ενημέρωσης, περιόρισε την πρόσβαση των ψηφοφόρων στον πολυφωνία των απόψεων», ανέφερε η επικεφαλής της αποστολής.

Μέρκελ: Να γίνει διάλογος με όλα τα κόμματα

Η Γερμανίδα καγκελάριος κάλεσε τον Tούρκο πρόεδρο να επιδιώξει «έναν διάλογο με σεβασμό» με όλα τα πολιτικά κόμματα μετά την ισχνή νίκη του "Ναι" στο δημοψήφισμα για την ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών.

«Η (γερμανική) κυβέρνηση αναμένει πως η τουρκική κυβέρνηση, έπειτα από μια σκληρή προεκλογική εκστρατεία, θα επιδιώξει τώρα έναν διάλογο με σεβασμό με όλες τις πολιτικές δυνάμεις και μέσα στην κοινωνία», υπογράμμισε η καγκελάριος σε σύντομη κοινή δήλωσή της με τον υπουργό Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.

Ακύρωση του δημοψηφίσματος ζητά η αξιωματική αντιπολίτευση

Ο αναπληρωτής πρόεδρος του κυριότερου αντιπολιτευόμενου κόμματος στην Τουρκία ζήτησε σήμερα την ακύρωση του δημοψηφίσματος για την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου και είπε πως το κόμμα θα προσφύγει αν χρειαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταδίδει το ΑΠΕ.

Ο Μπουλέντ Τεζτσάν, αναπληρωτής πρόεδρος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), είπε πως το κόμμα έχει λάβει παράπονα από πολλές περιοχές πως δεν τηρήθηκε η μυστικότητα της ψηφοφορίας και είπε πως ορισμένα ψηφοδέλτια καταμετρήθηκαν μυστικά.

Είπε επίσης πως η απόφαση της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής (YSK) να δεχθεί ψηφοδέλτια χωρίς σφραγίδα αποτελεί σαφή παραβίαση του νόμου.

«Αυτή τη στιγμή είναι αδύνατο να προσδιοριστεί πόσες τέτοιες ψήφοι υπάρχουν και πόσες σφραγίστηκαν αργότερα. Αυτός είναι ο λόγος που η μόνη απόφαση που θα θέσει τέρμα στη συζήτηση για τη νομιμότητα (της ψηφοφορίας) και θα καθησυχάσει τις νόμιμες ανησυχίες του κόσμου είναι η ακύρωση αυτής της ψηφοφορίας από τη YSK», δήλωσε ο Τεζτσάν σε συνέντευξη Τύπου.

Είπε πως το CHP θα προσφύγει σε δημοτικές εκλογικές αρχές και στη YSK και, ανάλογα με το αποτέλεσμα αυτών των προσφυγών, θα καταφύγει στο συνταγματικό δικαστήριο της Τουρκίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε οποιαδήποτε σχετική αρχή.

Την ίδια ώρα το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών HDP γνωστοποίησε στο Twitter ότι θα ζητήσει την επανακαμέτρηση των ψήφων που προήλθαν από τα «δύο τρίτα» των καλπών.

Ο απόηχος στα ξένα πρωτοσέλιδα

«Ελάχιστος θρίαμβος» για την El Pais στην Ισπανία, «Ο Ερντογάν κέρδισε παρά τρίχα» για την Repubblica στη Ρώμη, «Οριακή νίκη» για τους New York Times, «Ο Ερντογάν διεκδικεί μια οριακή νίκη» σύμφωνα με τη Le Figaro στη Γαλλία: οι τίτλοι του παγκόσμιου Τύπου είναι συνολικά σήμερα αυστηροί με τον αρχηγό του τουρκικού κράτους στις ψηφιακές εκδόσεις τους, με την Die Welt στη Γερμανία να μιλάει μάλιστα για μια νίκη που ισοδυναμεί με «μια ήττα».

«Ο Ερντογάν έλαβε τη στήριξη (του λαού του) για να ενισχύσει την αυταρχική εξουσία του στην Τουρκία», συνόψιζε σήμερα η βρετανική εφημερίδα Guardian στην ψηφιακή έκδοσή της.

Τα εκλογικά αποτελέσματα

Η Συνταγματική Αναθεώρηση πέρασε με μόλις 51,18 %. Σύμφωνα με τα ανεπίσημα αποτελέσματα το «ΝΑΙ» επικράτησε με ποσοστά περίπου 2,5 % μικρότερα από αυτά που προέβλεπε ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων.

Καθοριστικός ήταν ο ρόλος της Κωνσταντινούπολης, όπως άλλωστε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις και τα δημοψηφίσματα της Τουρκίας. Το ΑΚP, τα δύο κόμματα των Εθνικιστών και ο Ταγίπ Ερντογάν χάνουν έστω και με μικρή διαφορά την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, και με μεγαλύτερη την Σμύρνη. Τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Όπως επίσης σημαντικά αποδείχθηκαν και τα αποτελέσματα από τις κάλπες του εξωτερικού που στήριξαν και πάλι τον Ταγίπ Ερντογάν με αρκετά υψηλότερα ποσοστά από αυτά του εσωτερικού.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην ομιλία που έκανε ο Πρόεδρος της Τουρκίας τόνισε την άνοδο των ψήφων στις πόλεις της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου οι Κούρδοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Παρόλα αυτά όμως μέσα στις 10 πόλεις που ψήφισαν το πιο ισχυρό «ΟΧΙ» συγκαταλέγονται πέντε από την περιοχή αυτή. Το μεγαλύτερο ποσοστό υπέρ του «ΟΧΙ» με 80,42 %, ήταν το Τούντζελι.

Σημειώνεται ότι η συμμετοχή των ψηφοφόρων στη διαδικασία ξεπέρασε το 85%.

Κατεχόμενα: Το 56% ψήφισε «Όχι» στο δημοψήφισμα

Με μεγάλη διαφορά επικράτησε στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου το «Όχι» του «Ναι» για τις συνταγματικές αλλαγές στην Τουρκία.

Σύμφωνα με τουρκοκυπριακά μέσα ενημέρωσης, μετά την καταμέτρηση των ψήφων στην Τουρκία, ανακοινώθηκε ότι το αποτέλεσμα είναι 43,39% υπέρ του «Ναι» και 56,61% υπέρ του «Όχι».

Η ψηφοφορία είχε διεξαχθεί στα Κατεχόμενα από τις 5 έως τις 9 Απριλίου και σε αυτή είχαν πάρει μέρος Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι, κάτοχοι και τουρκικής υπηκοότητας.