H ψευδαίσθηση της απεξάρτησης από τους δανειστές

Η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος οικονομικής προσαρμογής από την τρόικα ίσως ολοκληρωθεί τον επόμενο μήνα.

Η χώρα θα δανεισθεί το τελευταίο 1,8 δισ. ευρώ από τα 144,6 δισ. του EFSF και θα εισπράξει λίγα δισ. επιπλέον από το ευρωσύστημα στο πλαίσιο της επιστροφής των κερδών του από τα ελληνικά ομόλογα.

Επιπλέον, θα ανοίξει ο δρόμος για συμφωνία με την Ε.Ε. στα μέτρα ανακούφισης του δημοσίου χρέους, που θα περιλαμβάνουν μεγάλη επέκταση των λήξεων των διακρατικών δανείων του α΄ μνημονίου κ.τ.λ.

Είναι λοιπόν πολύ πιθανό, αν όλα πάνε καλά, η χώρα να βγεί από το μνημόνιο ως τα τέλη του 2014, γεγονός που θα συνιστά μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της απεξάρτησής της από τους δανειστές.

Το βήμα θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο αν βρεθεί τρόπος να μη λάβει την εναπομείνασα χρηματοδότηση από το ΔΝΤ ή την Ε.Ε., αλλά από αλλού.

Παρ' όλα αυτά, θα ήταν λάθος να καλλιεργηθούν προσδοκίες ότι το τέλος του μνημονίου σηματοδοτεί το τέλος της εξάρτησης από τους δανειστές και η όποια ελληνική κυβέρνηση θα μπορεί να εφαρμόζει τη δική της οικονομική πολιτική μετά την απομάκρυνση της τρόικας.

Καλώς ή κακώς, η κατάσταση δεν είναι ακριβώς έτσι.

Πράγματι, η κυβέρνηση μπορεί να έχει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στον τρόπο καταμερισμού των δαπανών και της είσπραξης - καταβολής φόρων κ.ά. Ιδίως αν οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα ως προς το ΑΕΠ χαμηλώσουν στο πλαίσιο των συζητήσεων για τη λήψη μέτρων για την ανακούφιση του χρέους.

Υπενθυμίζουμε ότι ο φετινός στόχος είναι 1,5%, στο 3% του ΑΕΠ το 2015 και στο 4,5% το 2016. Όμως, η Ελλάδα θα εξαρτάται πολύ καιρό ακόμη από την καλή διάθεση των πιστωτών της, κυρίως των Ευρωπαίων, για τους κάτωθι λόγους:

Δεν αποκλείεται κάποια από τα νέα μέτρα για τη μείωση του χρέους να ληφθούν υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα εκπληρώσει κάποιες δεσμεύσεις.

Αν λοιπόν δεν εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, κάποιο μέτρο ή μέτρα μπορεί να παγώσουν με απόφαση των δανειστών.

Επίσης, η Ελλάδα περιμένει να λάβει κάπου 10 δισ. ευρώ από τις επιστροφές κερδών και τοκομεριδίων από τα ελληνικά ομόλογα (SMP και ANFA) που κατέχει το ευρωσύστημα την περίοδο 2014-2020.

Aν για οποιονδήποτε λόγο αυτά τα λεφτά δεν εισπραχθούν, π.χ. αν το ευρωσύστημα επικαλεσθεί κάποια αιτία, η Ελλάδα θα πρέπει να τα βρει από αλλού.

Το ίδιο ισχύει για την αναβολή επί μία 10ετία στην πληρωμή των τόκων για τα δάνεια από το EFSF. Οι τόκοι υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 40 δισ. έως το 2023.

Αν η κυβέρνηση τα σπάσει με τους πιστωτές, ελλοχεύει ο κίνδυνος να πάρουν πίσω την αναβολή και οι τόκοι να διογκωθούν απότομα.

Επιπλέον, η Ε.Ε. χρηματοδοτεί με μερικά δισ. ευρώ σε ποσοστό 95% τα συγχρηματοδοτούμενα έργα του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Έχει λοιπόν την ευχέρεια να προβάλει διάφορες δικαιολογίες για να επιβραδύνει ή να σταματήσει τη ροή των κοινοτικών κονδυλίων αν κριθεί αναγκαίο κάτι τέτοιο σε πολιτικό επίπεδο.

Ίσως πιο σοβαρό θέμα από όλα είναι ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των επενδυτών που αγοράζουν ελληνικά ομόλογα μετά από δηλώσεις και πράξεις Ευρωπαίων αξιωματούχων.

Αν αυτό συμβεί, ο δανεισμός από τις αγορές θα γίνει πιο λίγος και πιο ακριβός. Είναι έργο που έχουμε δει ξανά στο παρελθόν.

Ακόμη λοιπόν κι αν μια κυβέρνηση αγνοούσε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τα ρίσκα θα παρέμεναν μεγάλα και η πλήρης απεξάρτηση από την Ε.Ε. θα μπορούσε να καθυστερήσει παρά το τέλος του μνημονίου.

Με όλα αυτά θέλουμε να πούμε ότι το πιθανό τέλος του μνημονίου δεν θα φέρει αναγκαστικά την πολυπόθητη απεξάρτηση από τους δανειστές.

Dr. Money