Όταν πας για τα πολλά, μπορεί να χάσεις και τα λίγα

Συμπληρώθηκαν φέτος 40 χρόνια από το βράδυ του 1974, που ένας δημοσιογράφος της Wall Street Journal και δύο στελέχη της τότε κυβέρνησης Ford συναντήθηκαν στο εστιατόριο Two Continents του ξενοδοχείου Washington μ' έναν οικονομολόγο ονόματι Αρθουρ Λαφέρ.

Οι δύο αξιωματούχοι ήταν ο Ντικ Τσέινι και ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, που έμελλε να παίξουν σημαντικούς ρόλους σε μελλοντικές αμερικανικές κυβερνήσεις.

Η ιστορία θέλει τον κ. Λαφέρ να επιχειρηματολογεί σ' εκείνη τη συνάντηση εναντίον της αύξησης των φόρων που προωθούσε ο πρόεδρος Ford για να περιορίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Τον θέλει μάλιστα να σημειώνει σ' ένα χαρτομάντιλο μια καμπύλη σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένας φορολογικός συντελεστής που μεγιστοποιεί τα φορολογικά έσοδα.

Αν όμως ο συντελεστής είναι είτε 0%, είτε 100%, το κράτος δεν εισπράττει τίποτα.

Εκείνη η καμπύλη έμελλε να γίνει διάσημη, παίρνοντας τον τίτλο η καμπύλη του Λαφέρ (The Laffer curve).

Πίσω από την ιστορία της ανωτέρω καμπύλης κρύβεται μια απλή υπόθεση.

Όταν το κράτος υπερφορολογεί, μπορεί να καταλήξει να εισπράξει λιγότερα απ' αυτά που περιμένει και ταυτόχρονα να πλήξει την οικονομία.

Η ιστορία μας ήρθε στο νου λόγω δύο περιστατικών που έλαβαν χώρα πολύ πρόσφατα και συνδέονται με τις αυξήσεις στο ΦΠΑ.

Πρώτον, την πρόταση καταστήματος οπτικών ειδών σε πελάτη που πήγε για να αλλάξει τους φακούς του γιου του να πάρει απόδειξη, πληρώνοντας ΦΠΑ, ή να μην κοπεί η απόδειξη και να αποφύγει τον ΦΠΑ.

Σημειωτέον ότι ο προτείνων είχε συναντήσει τον πελάτη μία ή δύο φορές στο παρελθόν και δεν γνωρίζονταν καλά καλά.

Δεύτερον, τη διατύπωση του ίδιου ερωτήματος από κτηνίατρο σε πελάτη, όταν τον επισκέφτηκε για να δει τον σκύλο του και να του κάνει κάποιες εξετάσεις.

Αν δεν κάνουμε λάθος, το δημόσιο, με τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών, αύξησε τον συντελεστή ΦΠΑ στο 23% για κτηνιατρικές υπηρεσίες, θεωρώντας ίσως ότι κατοικίδια ζώα έχουν οι εύποροι.

Μετά από αυτά τα δύο περιστατικά μάς ήλθε στο νου η ιστορία με την ιδιωτική εκπαίδευση και αναλογιστήκαμε τι ανάλογα «ντιλ» θα γίνονταν μεταξύ γονιών και φροντιστηρίων κ.τ.λ. για να μειωθεί η επιβάρυνση από την αύξηση του ΦΠΑ στο 23% από 0%.

Ακόμη μια φορά λοιπόν κινδυνεύουμε να πέσουμε μέσα στην ίδια παγίδα, αυξάνοντας τους φόρους και τους συντελεστές.

Δηλαδή να εισπράξει το κράτος λιγότερα έσοδα από τα προϋπολογισθέντα, τόσο λόγω κάμψης της συναλλακτικής δραστηριότητας όσο και της ενθάρρυνσης της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής.

Κι όλα αυτά σε μια χώρα μ' ένα από τα υψηλότερα ποσοστά κρατικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη και μάλιστα αρκετά αναποτελεσματικών δαπανών, με αποτέλεσμα τον χαμηλό βαθμό ανταποδοτικότητας μεταξύ φόρων και παρεχόμενων υπηρεσιών.

Δεν πρωτοτυπούμε ασφαλώς.

Αν η κοινωνία αισθάνεται ότι πνίγεται από τους φόρους στους οποίους βασίζεται κατά βάση η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του 3ου μνημονίου, αντανακλώντας τις προτεραιότητες και προηγούμενης κυβέρνησης, θα αντιδράσει με τον τρόπο που τα δύο προαναφερθέντα περιστατικά υποδεικνύουν.

Να υπενθυμίσουμε ότι το 1ο μνημόνιο επί ΓΑΠ βασιζόταν κυρίως στην αύξηση των φόρων για να κλείσουν τα ελλείμματα και οι δημοσιονομικές αστοχίες ήταν μεγάλες.

Αντίθετα, το 2ο μνημόνιο, το οποίο βασίστηκε λιγότερο στους φόρους, πέτυχε στους δημοσιονομικούς στόχους με εξαίρεση την περσινή χρονιά. Ισως λόγω των πολιτικών συνθηκών.

Το 3ο μνημόνιο ακολουθεί τον δρόμο του 1ου μνημονίου και επομένως μόνο οι πολύ χαμηλότεροι στόχοι για πρωτογενή ελλείμματα/πλεονάσματα μπορεί να σώσουν την παρτίδα.

Όμως, έτσι δεν πάμε πουθενά.

Η υπερφορολόγηση σε μια πληγωμένη οικονομία, χωρίς υψηλό βαθμό ανταποδοτικότητας δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες, δεν είναι λύση.

Dr. Money