Τα χαμηλά επιτόκια «υπονομεύουν» τη δημιουργική καταστροφή

Ο Μαρξ και ο Σουμπέτερ έχουν αναφερθεί στις καταστροφικές και δημιουργικές δυνάμεις του καπιταλισμού. Μήπως όμως το σύστημα που προέκυψε μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση έχει αλλάξει τα δεδομένα; Οι συνέπειες για το ράλι των αγορών.

Δημοσιεύθηκε: 20 Νοεμβρίου 2017 - 07:58

Dr Money

Τα χαμηλά επιτόκια «υπονομεύουν» τη δημιουργική καταστροφή

Η δημιουργική καταστροφή είναι ένας όρος που βρίσκει κανείς στη μαρξιστική οικονομική θεωρία.

Όμως, έγινε ευρύτερα γνωστός στη Δύση από τον Αμερικανο-αυστριακό οικονομολόγο Τζόζεφ Σουμπέτερ και το βιβλίο του «Ο καπιταλισμός, ο σοσιαλισμός και η Δημοκρατία», το 1942.

Αν η μαρξιστική θεωρία δίνει έμφαση στις αυτοκαταστροφικές δυνάμεις του καπιταλισμού, ο Σουμπέτερ δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις δημιουργικές δυνάμεις, τον νεωτερισμό και τους οικονομικούς κύκλους.

Για τον Σουμπέτερ, η καταστροφή είναι το αναπόφευκτο κόστος της επιχειρηματικής διαδικασίας που πυροδοτεί ο νεωτερισμός καθώς πολλές παλιές εταιρείες χρεοκοπούν ή συρρικνώνονται, τροφοδοτώντας την ανάπτυξη.

Η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής έγινε ευρύτερα γνωστή και κυριάρχησε από τη δεκαετία του 1950 και μετά στη Δύση και κυρίως στις ΗΠΑ.

Όμως, η μεγάλη ύφεση του 2008 έχει αλλάξει αρκετά το τοπίο, κάνοντας μερικούς να θεωρούν πως τα πράγματα θα είναι διαφορετικά αυτή τη φορά.

Κοινώς, το νέο οικονομικό σύστημα που προέκυψε μετά την κρίση οδηγεί σε μια παρατεταμένη περίοδο χωρίς ύφεση, που συνοδεύεται από χαμηλή μεταβλητότητα των τιμών στις κεφαλαιαγορές αλλά και κάποιες φούσκες σε επιμέρους αγορές.

Οι φούσκες μπορεί να σκάσουν, όμως δεν πρόκειται να επηρεάσουν όλο το οικοδόμημα.

Η νέα οικονομική τάξη πραγμάτων χαρακτηρίζεται από τα πολύ χαμηλά έως αρνητικά επίπεδα επιτοκίων και τη μεταφορά σημαντικού μέρους των ιδιωτικών χρεών, π.χ. τραπεζών, στα κράτη.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα χρέη του δημοσίου προς ιδιώτες μεταφέρθηκαν σε υπερεθνικούς θεσμικούς φορείς (ESM, EFSF, ΔΝΤ) και κράτη της ευρωζώνης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που αρκετοί πιστεύουν ότι αυτή τη φορά ο οικονομικός κύκλος των εναλλασσόμενων περιόδων ανάπτυξης και ύφεσης θα εξαφανισθεί ή ότι η οικονομική ανάπτυξη και τα χαμηλά επιτόκια θα μειώσουν σημαντικά το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Πράγματι, τα πολύ χαμηλά επιτόκια δίνουν την ευκαιρία σε αρκετές εταιρείες με μεγάλα χρέη, που δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υπό άλλες συνθήκες, να το κάνουν.

Αυτό δεν θα ήταν εφικτό στην εποχή πριν τη μεγάλη οικονομική κρίση, που τα επιτόκια ήταν πολύ υψηλότερα και η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής λειτουργούσε.

Προς το παρόν, οι ιθύνοντες έχουν καταφέρει να σταματήσουν την επιδείνωση κάποιων κρίσεων, όπως η ελληνική, που θα μπορούσαν να μεταδοθούν, υποδαυλίζοντας μια νέα οικονομική ύφεση.

Απομένει να φανεί αν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, με όπλο το απόθεμα τίτλων που έχουν συσσωρεύσει και τα χαμηλά επιτόκια, κατορθώσουν να εξομαλύνουν τις διακυμάνσεις του οικονομικού κύκλου.

Αν όντως τα καταφέρουν, η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής που ήταν κυρίαρχη την εποχή πριν από την οικονομική κρίση του 2008 θα χάσει αρκετή από τη λάμψη της στην πράξη.

Οι δε ταύροι στις αγορές θα μπορούν να ελπίζουν περισσότερο ότι το ράλι και η χαμηλή μεταβλητότητα των τιμών μπορεί να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.