Δεν θέλουμε να γίνουμε Ιρλανδία;

Σε μια οικονομική έκθεση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Morgan Stanley το 1994, o οικονομολόγος της Kevin Gardiner χαρακτήρισε την Ιρλανδία «κέλτικη τίγρη», δανειζόμενος το όνομα από τις ασιατικές οικονομίες που χαρακτηρίζονταν «ασιατικές τίγρεις».

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Ιρλανδία, μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης για πάνω από δύο αιώνες, πριν ξεκινήσει να καταγράφει πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, έχει γίνει μια από τις πλουσιότερες της ΕΕ.

Στις αρχές του 21ου αιώνα, κάποιοι στη χώρα μας αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε στην Ιρλανδία και άρχισαν να μιλάνε γι’ αυτό, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να ακολουθήσει το παράδειγμά της. Η ιρλανδική οικονομία αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 9,4% την περίοδο 1995-2000. 

Όμως, ο τότε πρωθυπουργός κ. Σημίτης διαφώνησε, λέγοντας ότι «δεν θέλουμε να γίνουμε Ιρλανδία» το 2001. Όταν του ζητήθηκε να εξηγήσει τη θέση του, ο κ. Σημίτης ανέφερε πως «ο ΣΕΒ έχει μια άποψη που δεν ταυτίζεται με τη δική μας πολιτικοοικονομική άποψη. Πρόκειται για μια νεοφιλελεύθερη προσέγγιση, που λέει πως πρέπει να καταργήσουμε ένα τεράστιο ποσοστό φόρων στις επιχειρήσεις μας. Να γίνουμε δηλαδή Ιρλανδία. Εμείς, δεν θέλουμε να το κάνουμε, διότι οι φόροι είναι αναγκαίοι για να ενισχύσουμε τις κοινωνικές πολιτικές και να προωθήσουμε μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης».    

Μερικοί ξαναθυμήθηκαν τη σύγκριση το 2010-2011, όταν η Ελλάδα μπήκε σε μνημόνιο, για να ακολουθήσει η Ιρλανδία κάπου ένα χρόνο αργότερα καθώς η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων συμπαρέσυρε τις ιρλανδικές τράπεζες. Αυτό έγινε περισσότερο για να... την πουν στους υποστηρικτές της παλαιότερης άποψης ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να γίνει Ιρλανδία και να πάρουν τη ρεβάνς, απ’ όσο καταλαβαίνουμε.

Όμως, η Ιρλανδία ακολούθησε πιστά το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της τρόικας και αποφοίτησε πρώτη στο τέλος του 2013. Ενδιάμεσα, αντιστάθηκε επιτυχώς στις μεγάλες πιέσεις άλλων χωρών της ΕΕ, όπως η Γαλλία, να ανεβάσει αισθητά τον φορολογικό συντελεστή στα επιχειρηματικά κέρδη. Ακολούθησαν η Πορτογαλία τον Μάιο του 2014 και η Ελλάδα τον Αύγουστο του 2018.

Επιπλέον, η Ιρλανδία ήταν η πρώτη από τις χώρες των μνημονίων της ευρωζώνης που αποπλήρωσε τα δάνεια του ΔΝΤ και κατόπιν τα ευρωπαϊκά δάνεια. Στο τέλος του 2023, η Ιρλανδία έδινε μάχη με το Λουξεμβούργο για την πρωτοκαθεδρία στην ΕΕ, με βάση το κατά κεφαλή εισόδημα κοντά στις 100 χιλ. ευρώ.

Από την άλλη πλευρά, αρκετοί οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Ιρλανδίας είναι φουσκωμένο τεχνητά από τα κέρδη των αμερικανικών, κυρίως, πολυεθνικών που έχουν την ευρωπαϊκή έδρα τους στην Ιρλανδία και τα μεταφέρουν εκεί. Τόσο για τον χαμηλό φορολογικό συντελεστή όσο και γενικότερα το φιλοεπιχειρηματικό περιβάλλον, την αγγλική γλώσσα κ.λπ.

Ακόμη κι αν αφαιρεθούν τα μεγάλα κέρδη των πολυεθνικών και αποσβεσθούν τα πνευματικά δικαιώματα, το ιρλανδικό ΑΕΠ μειώνεται σημαντικά μεν -μερικοί υπολογίζουν κατά 50%- αλλά παραμένει υψηλό. Με άλλα λόγια, η εκπληκτική οικονομική ανάπτυξη της Ιρλανδίας από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Και φυσικά, οι οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας, η οποία παλεύει να αυξήσει φέτος το ονομαστικό ΑΕΠ της στα επίπεδα που ήταν το 2007, δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνες της Ιρλανδίας το ίδιο διάστημα. Δυστυχώς, ο κ. Σημίτης είχε δίκιο το 2001, όταν έλεγε πως δεν θέλουμε να γίνουμε Ιρλανδία. Αυτό ισχύει και σήμερα.