Γ. Παπουτσής: Τεράστια η ζημιά από το PSI+

Λάθος το κούρεμα. Η εκτίναξη του κινδύνου χώρας, η μετάσταση στις πιστώσεις και η καταστροφή της εγχώριας επενδυτικής κοινότητας. Τρία σημεία για την αναστροφή της κατάστασης. Γράφει ο Γ. Παπουτσής.

Δημοσιεύθηκε: 1 Αυγούστου 2012 - 07:44

του Γ. Παπουτσή *

Γ. Παπουτσής: Τεράστια η ζημιά από το PSI+

Η ιστορία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών είναι ένας διαρκής αγώνας διττού εκσυγχρονισμού: εσωστρεφούς ως προς τις μεθόδους, τα τεχνικά μέσα και την εκπαίδευση των συνεργατών της στις ειδικότητες και τις δεξιότητες που θα τους καθιστούν ικανούς να παρακολουθούν τις εξελίξεις στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, και εξωστρεφούς ως προς την προσήλωση της ένωσης στην παρακολούθηση αυτών ακριβώς των εξελίξεων και στον υπερκερασμό των εκάστοτε συστημικών ή μη κινδύνων.

Κατά τη θητεία μου στο Δ.Σ. της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, η συλλογική προσπάθεια -που πιστεύω ότι στέφθηκε με επιτυχία- εστίασε στην αυτοματοποίηση πολλών εργασιών, στη δημιουργία υποδομών, στην παροχή γνώσεων των δικτύων πωλήσεων, στην υιοθέτηση κοινοτικών οδηγιών για τη διαχείριση συλλογικών οργανισμών επενδύσεων, στην κατηγοριοποίηση προϊόντων και στην ανάπτυξη στρατηγικής για την κατεύθυνση του κλάδου.

Θα μπορούσα να αναφέρω λεπτομερώς τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω, όπως και τον συντονισμό που απαιτήθηκε, τις προκηρύξεις διαγωνισμών, την ανάλυση και μελέτη διαδικασιών και τη συμμετοχή σε νομοθετικά και φορολογικά κείμενα και άλλα, όμως δεν θα σταθώ σε αυτά όχι γιατί έγιναν άκοπα, ή γιατί δεν απέφεραν κέρδη σε εταιρείες, δίκτυα και επενδυτές, αλλά γιατί έχουν μικρή σχετική αξία λόγω της παρούσας κατάστασης της χώρας όπως και στο σκέλος αντιμετώπισης της κρίσης που βιώνει η οικονομία της χώρας και ο κλάδος.

Το παρόν δεν μπορεί δυστυχώς να αποτελέσει γραμμική εξέλιξη της πρόσφατης ιστορίας και δεν μπορεί να εξηγηθεί η κατάσταση της αγοράς, η φυγή των επενδύσεων, η κατακρήμνιση των αποτιμήσεων των αξιών, η εξαφάνιση της ρευστότητας, η αντίληψη κινδύνου των συμμετεχόντων, αν δεν εντοπιστούν τα αίτια της αδράνειας που διατηρούν την κρίση μία τετραετία.

Είναι πολύ σημαντικό -κατά την άποψή μου- να δεχθούμε ότι οι εξελίξεις στον κλάδο των συλλογικών επενδύσεων αποτελούν πρόδρομο δείκτη για τις εξελίξεις στην εγχώρια οικονομία, στην εδραίωση εμπιστοσύνης για τις μελλοντικές εξελίξεις, στις αποδόσεις αξιών, στο επενδυτικό κλίμα και στην αποτίμηση κινδύνου της χώρας.

Συνεπώς, είναι χρήσιμο να δούμε ποιοι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά τον κλάδο και με ποιες κινήσεις μπορούμε να αντιστρέψουμε την υπάρχουσα κατάσταση. Μία σωστή τοποθέτηση θα μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ θετικό νέο για τη χώρα.

Οι επιπτώσεις της κρίσης χρέους στην οικονομία μας, και κατ’ επέκταση στον κλάδο των συλλογικών επενδύσεων, έχουν τόσο μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο όχι γιατί εμφανίστηκε η κρίση, αλλά γιατί η αντιμετώπισή της και η λογική των χειρισμών της ήταν κατά διαστήματα τουλάχιστον ατυχείς.

Ειδικά από την ελληνική πλευρά, γιατί αυτή μας ενδιαφέρει πρώτιστα, δεν φαίνεται να πείσαμε, δεν μπορέσαμε να δείξουμε ότι μπορούμε, ούτε μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε τη δημοσιονομική κρίση ως χώρα, ως ομάδες, ως σύστημα.

Η διαχείριση της κρίσης λοιπόν εδραίωσε την ανασφάλεια, την κρίση εμπιστοσύνης, την αλλαγή συναλλακτικών ηθών, την κίνηση αποεπενδύσεων από τη χώρα, την άνοδο τιμολόγησης του κινδύνου, τη μείωση της ρευστότητας και την κάθετη πτώση των αξιών στην Ελλάδα.

Καταλυτικό γεγονός αυτής της άρσης εμπιστοσύνης ήταν η «εθελοντική» συμμετοχή ιδιωτών στη μείωση χρέους, το λεγόμενο PSI, το οποίο μείωσε ονομαστικά το ελληνικό χρέος κατά 100 δσ. ευρώ, ενώ το πραγματικό όφελος ήταν μόλις 25 δισ. ευρώ.

Είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι η μείωση του δημοσίου χρέους ήταν και παραμένει επιτακτική ανάγκη, χωρίς όμως να καταστραφεί η εμπιστοσύνη στην ικανότητα αντιμετώπισης της κρίσης από τη χώρα.

Κατά τη γνώμη μου, θα είχε πολλαπλάσια καλύτερο αποτέλεσμα και στο μέτωπο της μείωσης χρέους και σε αυτό της ταυτόχρονης ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, αν είχε σχεδιασθεί και είχε εκτελεστεί σχέδιο συντεταγμένης επαναγοράς χρέους και έκδοσης σχημάτων με χαρακτηριστικά όπως των καλυμμένων ή τιτλοποιημένων ομολογιών

Σε περίπτωση όπου υπάρχουν αμφιβολίες για την ορθότητα του παραπάνω επιχειρήματος (άρση εμπιστοσύνης), παραπέμπω στην απόφαση των Ευρωπαίων εταίρων μετά το PSI, να καταβάλλονται οι τόκοι και οι πληρωμές κεφαλαίων του δημοσίου χρέους σε δεσμευμένο λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Προφανώς, η καταστροφή της κρατικής εγγύησης πληρωμών, που είναι σημείο αναφοράς της οικονομίας, δεν αποτέλεσε το μέγιστο κριτήριο διαχείρισης της κρίσης ακόμα και όταν η ΕΚΤ -ο μεγαλύτερος χρηματοδότης της ελληνικής ρευστότητας- το επισήμαινε συνεχώς.

Ούτε, βέβαια, έγινε αντιληπτό ότι θα υπάρξει άμεση συσχέτιση του κινδύνου της χώρας στις εταιρικές πιστώσεις και γενικά σε όλες τις εμπορικές συναλλαγές τόσο εσωτερικά, όσο και με το εξωτερικό.

Η χειρότερη εξέλιξη (και προβλέψιμη και μετρήσιμη) ήταν η τεράστια οικονομική, ονομαστική και ηθική ζημία που υπέστη η τοπική επενδυτική κοινωνία (τράπεζες, εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες, ιδιώτες και οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων).

Οι συνέπειες στη ρευστότητα της οικονομίας, στην αποτίμηση των αξιών και στην επενδυτική ψυχολογία είναι γνωστές.

Σημειώνεται ότι μία οικονομία την οποία οι τοπικές δυνάμεις μπορούν να χρηματοδοτήσουν με ίδια ρευστότητα μπορεί πιο εύκολα να αναπτυχθεί από μία εξαρτημένη, όπως η δική μας σήμερα. Ο ξένος παράγοντας κινείται δευτερογενώς, και υποστηρικτικά στις περισσότερες περιπτώσεις. Θυμίζω ότι προ κρίσης ο λόγος ιδιωτικών καταθέσεων προς ιδιωτικά δάνεια στην Ελλάδα ήταν 1.0.

Ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη του κλάδου σε μια τέτοια κρίση; Πώς μπορεί να αναπτυχθεί και να διαδραματίσει θετικό ρόλο στην επιστροφή της χώρας σε σταθερό περιβάλλον; Πώς μπορεί να προσελκύσει επενδυτές και να προσφέρει αξίες; Πώς μπορεί να δώσει λύσεις, ιδέες, γνώση και να αξιοποιήσει υποδομές;

Τρία είναι τα σημαντικά στοιχεία:

Το πρώτο είναι η επανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών για την επαναφορά επενδυτικών κεφαλαίων, το δεύτερο είναι η διεύρυνση των προϊόντων -που σημαίνει την επιτάχυνση της υιοθέτησης των κοινοτικών οδηγιών- και το τρίτο είναι η αξιοποίηση των υπαρχουσών υποδομών - γνώσης για την εισροή νέων κεφαλαίων και νέων εργασιών.

Αναφορικά με το πρώτο, την επανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, αυτή αποτελεί μακροχρόνιο στόχο, αφενός μεν γιατί υπάρχει έλλειψη «τοπικής» ρευστότητας, η οποία θα βελτιωθεί εφόσον είναι επιτυχημένη (φιλική στους ιδιώτες επενδυτές) η κεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, αφετέρου δε επειδή είναι πρόσφατη η συνειδητοποίηση της αξίας της κρατικής εγγύησης από το ελληνικό επενδυτικό κοινό και θα απαιτηθούν πολύς χρόνος και πολλές πράξεις για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη.

Αναφορικά με το δεύτερο, τη διεύρυνση των προσφερόμενων προϊόντων, πρέπει να υιοθετηθούν από τον Έλληνα νομοθέτη οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τα UCITS III αφενός για να διευρύνουν τον σκοπό και τις εργασίες των υπαρχουσών εταιρειών ή και να προσελκύσουν άλλες -νέες- και αφετέρου για να μεγαλώσουν την γκάμα των προσφερόμενων επενδυτικών οχημάτων όπως τα οχήματα ιδιωτικών κεφαλαίων, οργανισμών συλλογικών επενδύσεων κλειστού και ανοικτού τύπου. Με οχήματα τέτοιου τύπου θα μπορούν να γίνουν αποκρατικοποιήσεις που έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και θα προσελκύσουν εγχώρια ή ξένα επενδυτικά κεφάλαια να επενδύσουν μέσω ελληνικών οχημάτων.

Αναφορικά με το τρίτο, την αξιοποίηση υποδομών και γνώσεων του κλάδου, μπορούν να δοθούν λύσεις σε πολλούς τομείς όπως για παράδειγμα στον πρώτο, δεύτερο ή τρίτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού ή ασφαλιστικού προβλήματος, στην ίδρυση ή μετατροπή υπαρχόντων επενδυτικών οχημάτων σε αντίστοιχα νέα, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καιρών.

Η αξιοποίηση της υποδομής μηχανογραφικά - λογιστικά και επενδυτικά και προϊοντικά από τις εταιρείες συλλογικών επενδύσεων στην Ελλάδα κατά τα πρότυπα αντίστοιχων ευρωπαϊκών μοντέλων (με επαγγελματικά κριτήρια, ανέξοδα, με παρακολούθηση τελικού λογαριασμού ασφαλισμένου, άμεση ροή πληροφορίας καταβολών, αποτίμησης, αξίας επενδύσεων κ.λπ.) θα φέρει μηδενισμό των ελλειμμάτων των ταμείων χωρίς κανένα έξοδο υποδομής και ανθρώπινου δυναμικού και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει κίνητρα στην εξάλειψη της εισφοροδιαφυγής.

Προϋπόθεση του παραπάνω εγχειρήματος είναι να υιοθετηθεί η νομοθεσία η οποία δίνει τη δυνατότητα στους ασφαλισμένους να επιλέξουν τη σταδιακή μεταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους από το σημερινό σύστημα καθορισμένου ωφελήματος σε ένα σύστημα καθορισμένων εισφορών.

Ένα μέτρο ακόμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η παροχή φορολογικών κινήτρων όπως η απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για το σύνολο των επιπλέον συνεισφορών που μπορεί να επιλέξουν να κάνουν οι ασφαλιζόμενοι σε προσωπικό, εταιρικό και επαγγελματικό επίπεδο, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με συγκεκριμένο ύψος καταβολών και για συγκεκριμένο επενδυτικό σκοπό. Τέτοιες κινήσεις θα αξιοποιούν την υποδομή των οργανισμών συλλογικών επενδύσεων και των εταιριών διαχείρισης και θα βοηθήσουν μελλοντικά στη δραστική μείωση και της ιατροφαρμακευτικής δαπάνης από το δημόσιο.

Αν υπάρχει σκεπτικό για κινήσεις σε αυτήν την κατεύθυνση, με εφαρμόσιμες ιδέες και δοκιμασμένες στις ευρωπαϊκές αγορές που δίνουν λύσεις σε προβλήματα και στρεβλώσεις, είναι σίγουρο ότι τα μέλη της ΕΘΕ θα μπορούν να έλθουν με προτάσεις και εφαρμοσμένες λύσεις σε πολλούς τομείς.

Κλείνοντας, πιστεύω ότι για να επιλυθεί η κρίση που βιώνουν ο κλάδος και η χώρα χρειάζονται ιδέες που θα μπορούν να χαρακτηριστούν μη συνήθεις -μη τετριμμένες- και οι άνθρωποι-στελέχη που θα τις εκτελέσουν να είναι συνειδητοποιημένοι και αποφασιστικοί. Είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν σε αφθονία στα στελέχη της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών και πιστεύω ότι ο κλάδος μπορεί να είναι ένας από αυτούς που θα μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να κάνει τα βήματα που χρειάζεται για να πάει μπροστά.

* Ο Γ. Παπουτσής είναι manager της Damma Holdings και πρώην πρόεδρος της ΕΘΕ.

** Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το επετειακό 100ό τεύχος του Θεσμικού Επενδυτή.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.