Επτά βήματα για να αποφύγουμε τον γκρεμό!

Η Ελλάδα απειλείται από νέα καταστροφή, ίσως χειρότερη της Μικρασιατικής, προειδοποιεί ο Αλέξανδρος Μωραϊτάκης. Οι δυσοίωνες προβλέψεις, η στάση των δανειστών και οι επτά δράσεις για να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Δημοσιεύθηκε: 22 Φεβρουαρίου 2013 - 07:40

του Αλέξανδρου Μωραϊτάκη*

Επτά βήματα για να αποφύγουμε τον γκρεμό!

Οι αισιόδοξοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι σήμερα στην Ελλάδα διερχόμαστε τη φάση της Αναδιάρθρωσης που είναι πριν την ανάπτυξη. Τα επιχειρήματά τους για αυτό είναι:

1. Βελτιώθηκε σημαντικά το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα.

2. Το Νοέμβριο του 2012, εκδόθηκε η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου 38 περί των όρων και των εργαλείων της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το ΤΧΣ, ενώ ταυτόχρονα ανακοινώθηκαν επίσημα οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών, οι οποίες κλήθηκαν να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες για την άντληση κεφαλαίων έως το τέλος Απριλίου του 2013.

3. Έχει μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος πτώχευσης της χώρας (country risk) κάτι που οδηγεί σε επιχειρηματική και επενδυτική αφύπνιση καθώς και σε βελτίωση της αξίας των επιχειρήσεων (άρα και αφύπνιση του Χρηματιστηρίου).

4. Μετά από αρκετό καιρό αυξήθηκαν και οι καταθέσεις στο Ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

5. Το Σεπτέμβριο του 2012 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα. Πρόκειται για τον τέταρτο συνεχή μήνα κατά τον οποίο καταγράφεται πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις το 2013 θα είναι (ιστορικά) ο πρώτος χρόνος ανάπτυξης θετικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

6. Από τις αρχές ουσιαστικά του 2012 κι έκτοτε, ο πληθωρισμός εμφανίζει πτωτικούς ρυθμούς και για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία βρίσκεται κάτω από το μέσο πληθωρισμό της Ευρωζώνης, αλλά και κάτω από αυτόν της Γερμανίας. Συγκριμένα το Νοέμβριο του 2012 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι μόλις 0.4%.

7. Η συνολική αξία των εισαγωγών, χωρίς τα πετρελαιοειδή, κατά το δωδεκάμηνο Νοεμβρίου 2011 - Οκτωβρίου 2012 παρουσίασε μείωση 8,4% σε σύγκριση με το αντίστοιχο δωδεκάμηνο Νοεμβρίου 2010 - Οκτωβρίου 2011, ενώ αντίστοιχα για τις εξαγωγές-αφίξεις η συνολική αξία, χωρίς τα πετρελαιοειδή, παρουσίασε αύξηση 6,8%.

Επιπλέον, είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 για κάθε επτά εξαγωγικές επιχειρήσεις που έκλειναν άνοιγε μια, ενώ το 2012 για κάθε μια εξαγωγική επιχείρηση που έκλεινε άνοιγαν τρεις. Έτσι ποσοστό των εισπράξεων από εμπορεύματα και υπηρεσίες προς το ΑΕΠ από 19% που ήταν το 2009 θα ανέλθει στο 25% το 2012.

8. Το μοναδιαίο κόστος εργασίας (ULC) -βασικός δείκτης έκφρασης του επιπέδου ανταγωνιστικότητας- έχει μειωθεί σημαντικά. Αυτό δείχνει για το 2012 επιστροφή στα επίπεδα ανταγωνιστικότητας του έτους 2007, ενώ το έτος 2013 αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω κοντά στα επίπεδα του 2004.

9. Επίσης, το 2012 βελτιώθηκε η θέση της Ελλάδος στους δείκτες επιχειρηματικότητας της World Bank κατά 22 θέσεις μεταξύ 185 χωρών.

Τα παραπάνω είναι θετικά. Υπάρχουν όμως και πολλές αρνητικές προβλέψεις για τις επερχόμενες εξελίξεις που με συγκινούν και με ανησυχούν ιδιαίτερα. Μου δημιουργούν την εντύπωση ότι απειλούμεθα με μια νεότερη καταστροφή, ίσως χειρότερη από την μικρασιατική καταστροφή. Πρέπει να την αποτρέψουμε με έγκαιρες δράσεις. Συγκεκριμένα:

1. Οι αρχικές παραδοχές προέβλεπαν σωρευτική ύφεση της τάξεως του 8-9% για 3 χρόνια, 2009-11. Αντί αυτού, η σωρευτική ύφεση θα αγγίξει το 30% μέχρι το τέλος του 2013.

2. Οι διαρθρωτικές αλλαγές αποκλείεται να προσθέσουν τις 20 μονάδες στο ΑΕΠ που μας λείπουν σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Σήμερα κανείς δεν προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 20 μονάδες λόγω των αλλαγών αυτών. Θα πρέπει αυτές οι αλλαγές να δημιουργήσουν πέραν των 40 δις νέο ΑΕΠ κατά κύριο λόγο στον εξωτερικό αλλά και στον εσωτερικό τομέα για να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος!

3. Είναι πια παραδεκτό ότι οι πρωταρχικές μεταβλητές βελτιστοποίησης του προγράμματος δεν ήταν η βοήθεια και ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας αλλά η ικανοποίηση των οικονομικών και πολιτικών ισορροπιών των κρατών των οποίων οι τράπεζες είχαν έκθεση στην Ελλάδα. Ο δανεισμός της χώρας μας είχε συναφθεί όταν η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας ήταν από ΒΒΒ+ έως Α+.

Με αλλά λόγια οι επενδυτές γνώριζαν επισήμως πως υπήρχε πιθανότητα μη εξυπηρέτησης του χρέους αυτού, κατά τα αντίστοιχα εγχειρίδια της S&P. Δεν αναγνωρίστηκε στην Ελλάδα το δικαίωμα στην αναδιάρθρωση ενός χρέους το οποίο μάλιστα όταν συνήφθηκε ήταν μειωμένης εξασφάλισης και προς τον ιδιωτικό τομέα, δεδομένης της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας. Ο εσωτερικός δανεισμός του κράτους από Έλληνες πολίτες δεν εξυπηρετήθηκε λόγω του PSI, με αλλά λόγια υπήρξε εσωτερική και όχι εξωτερική στάση πληρωμών. Δηλαδή ανάποδα απ' ότι έπρεπε να είχε γίνει.

4. Το Γενικό Λογιστήριο του κράτους θα πρέπει να είναι σε θέση να μας ενημερώσει ακριβώς ποιο μέρος του δανεισμού προέρχεται από ανακύκλωση του κεφαλαίου και ποιο από ανατοκισμό. Δεν το έχει κάνει ακόμη εξ όσον γνωρίζουμε.

5. Δεδομένης της προφανούς πια αδυναμίας εξυπηρετήσεως του χρέους, θα πρέπει να διερευνηθεί και νομικά κατά πόσον όντως το χρέος τούτο είναι ειδεχθές (odious debt) κατά το διεθνές δίκαιο καθόσον ήταν γνωστόν εκ των προτέρων πως ο δανειζόμενος δεν θα ήταν σε θέση να το εξυπηρετήσει, και μάλιστα το χρέος τούτο ανατοκίστηκε επισήμως. Όλα αυτά αποτελούν κριτήρια ως προς το ειδεχθές (odious debt) του χρέους κατά το διεθνές δίκαιο.

6. Οι δανειστές αυτή τη στιγμή επιβάλλουν στην Ελλάδα όρους που προβλέπουν τη δημιουργία σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος 1,4% για το 2014, 3% για το 2015, 4,5% για το 2016, που δεν έχουν σχέση με ρεαλιστικά οικονομικά δεδομένα, αφού στηρίζεται σε επαχθή φορολογία χωρίς αναπλήρωση όπως γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες πολίτες, προκειμένου και μόνο να μην προκύπτει περαιτέρω χρηματοδοτικό κενό.

7. Ο προκύψας στην πράξη πολλαπλασιαστής στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερος του 3 (!!!) καθώς η απάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος ~9% του 2009 μέχρι το 2013 έχει οδηγήσει σε ύφεση της τάξεως του 30%!!! Το ΔΝΤ υπολογίζει επίσημα διεθνώς τους πολλαπλασιαστές στο 1.5. Και με τις δυο εκδοχές είναι φανερό πως η Ελλάδα του 30% ανεργίας δεν θα έπρεπε να τρέχει σημαντικά πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Για να αντισταθμίσει αυτή την υφεσιακή επίπτωση η Ελλάδα θα έπρεπε να μπορεί να προσελκύει κάθε χρόνο 9 δις ξένων επενδύσεων αντιστοίχως, μέσα μάλιστα σε ένα περιβάλλον συνεχιζόμενου υπερβολικού χρέους ως προς το ΑΕΠ και χωρίς πρόσβαση στις αγορές!!

8. Η εκβιαστική και παράλογη απαίτηση εκ μέρους των δανειστών για τη δημιουργία τέτοιων πλεονασμάτων θέτει πάρα πολύ σημαντικό ηθικό ζήτημα, επιπλέον του γεγονότος μάλιστα ότι οι δανειστές είναι εταίροι της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πέραν του ηθικού και ορθολογικού ζητήματος που τίθεται σε σχέση με την μεγιστοποίηση της ανάπτυξης, τίθεται επίσης και ζήτημα πρακτικής επιτευξιμότητας και ιδίως διατηρησιμότητας τέτοιων πλεονασμάτων.

Το Γενικό Λογιστήριο του κράτους μαζί με την Τράπεζα της Ελλάδος θα έπρεπε να είναι σε θέση να αποδείξουν πως 9 δις ευρώ δεν είναι ταμειακά διαθέσιμα ετησίως ώστε να τα συλλέξει το κράτος προς διατηρήσιμη δημιουργία των κρατικών πλεονασμάτων. Ελπίζω στη Γ. Σ. της ΤτΕ της 25/2/2013 να ακούσουμε την απόδειξη.

9. Η ουτοπική και άκρως λανθασμένη θέση περί παραγωγής τέτοιων πλεονασμάτων στηρίζεται στην προσέγγιση πως άπαξ και επιτευχθεί πχ 9 δις πρωτογενές πλεόνασμα, περαιτέρω μέτρα δεν είναι αναγκαία για τον επόμενο χρόνο.

Δεν αντέχει δε στην παραμικρή σύγκριση με την πραγματικότητα, ιδιαιτέρως όταν το σημείο εκκίνησης είναι ήδη μη διατηρήσιμο καθώς οι συγκεντρωτικές ταμειακά ροές του ιδιωτικού τομέα είναι ήδη αρνητικές και το ταμείο δεν αναπληρώνεται!! Οι μετά φόρων εισοδήματος ταμειακές ροές των ακινήτων δεν αρκούν για να εξυπηρετήσουν τον ΦΑΠ. Ο στόχος λοιπόν από 2014 και μετά πρωτογενούς πλεονάσματος είναι πολύ λάθος.

10. Πρέπει η Ελλάδα ταυτόχρονα με τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια - που οπωσδήποτε πρέπει να υλοποιηθεί - να υποστηρίξει συστηματικά μια επιχειρηματολογία στη βάση αποδείξεων αλλά και ορθολογικής ανάλυσης ώστε α) το κύριο αυτό ζήτημα των στόχων περί πρωτογενών πλεονασμάτων να διορθωθεί κοντά στο μηδέν και β) να επιστρέψει σε καθεστώς πραγματικά διατηρήσιμου χρέους μέσω κουρέματος του επίσημου τομέα, έστω στο τέλος του 2013. Το δε διατηρήσιμο χρέος σημειωτέον ότι κατά το Μάαστριχτ ορίζεται περίπου στο 60%, κατά Reinhardt & Rogoff στο όριο του 90%.

11. Είναι άκρως ανεδαφικό να ελπίζει κανείς στην ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον διαταραγμένης υπερχρέωσης όπου το κόστος του χρήματος είναι εξ ορισμού απαγορευτικό λόγω του δυνητικού ρίσκου. Ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να προσελκύσει σημαντικά φρέσκα επενδυτικά κεφάλαια σε τάξη μεγέθους τέτοια που να απαλείψουν σημαντικά την ανεργία του 30% όταν το κράτος είναι υπερχρεωμένο και επιπλέον όταν το ίδιο το κράτος δεν έχει πρόσβαση στις αγορές, ασφυκτιώντας υπαρξιακά.

12. Τα δεδομένα δυστυχώς είναι ενδεικτικά ότι α) οι δανειστές κοιτάζουν απολύτως τα ίδια τους συμφέροντα, β) είναι καταφανώς ασυγκίνητοι στο ανθρωπιστικό δράμα της Ελλάδος και των πολιτών της, γ) είναι ικανοί να διαπράττουν απίστευτα λάθη οικονομικής ανάλυσης και προβλέψεις χωρίς τιμωρία και ευθύνη, δ) διακατέχονται από πολιτικές (ή καλύτερα "πολιτικάντηδες") τοπικές αγκυλώσεις, οι οποίες δεν είναι συμβατές με κανέναν οικονομικό ορθολογισμό.

Γι' αυτούς τους λόγους η Ελλάδα δεν πρέπει να θεωρεί δεδομένο πως όσο η ίδια προσπαθεί και υπομένει, μέχρι το σημείο αυτοθυσίας, στο τέλος θα επιβραβευθεί, ιδίως μάλιστα όταν υπάρχουν και άλλες "ενδιαφερόμενες" χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου και η Ιρλανδία.

Υπάρχει πραγματική πιθανότητα αφού αποσπάσουν ό,τι μπορούν ταμειακά οι δανειστές να εγκαταλείψουν στο τέλος την Ελλάδα στο έλεος της τύχης της, ορθώνοντας προσχηματικά απολύτως εξωπραγματικές αξιώσεις.

Πρέπει λοιπόν η Ελλάδα αφού αποκτήσει ικανή, υπερκομματική, επιστημονική και αντιπροσωπευτική διαπραγματευτική ομάδα με πατριωτική προνοητικότητα λίγο πριν την απευκταία καταστροφή:

i. Να απορρίψει κάθετα οποιαδήποτε νέα μέτρα πέραν αυτών που οδηγούν σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό

ii. Να υποστηρίξει μια σταθερή επιχειρηματολογία για την τροποποίηση εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων του στόχου για σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα

iii. Ακόμη και τώρα που θεωρείται πως οι διαρθρωτικές αλλαγές υλοποιούνται να καταδείξει τις τεράστιες υφεσιακες επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής και των μεγαλύτερων πολλαπλασιαστών τουλάχιστον κατά το διάστημα 2012-2013-2014

iv. Να εργαστεί για να αποδείξει με ακλόνητα επιχειρήματα ότι τα πλεονάσματα είναι ταμειακά ανέφικτα και μη διατηρήσιμα λόγω της υστέρησης του ιδιωτικού τομέα

v. Να κερδίσει τη διαπραγμάτευση για περαιτέρω σημαντική απομείωση του χρέους στον επίσημο τομέα στη βάση της ανεδαφικότητας οποιουδήποτε αλλού σεναρίου

vi. Να κάνει βήματα που θα αποκαθιστούν σταδιακά τη σχέση εμπιστοσύνης με τους δανειστές του ιδιωτικού τομέα δηλαδή τις αγορές μέσω στοχευμένων πρωτοβουλιών.

vii. Να αποκτήσει στις υπεύθυνες θέσεις πολιτικούς με επιτυχημένο ιστορικό επιτυχιών προηγούμενης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα που με δημιουργικότητα να μπορούν να δώσουν στο κυβερνητικό έργο τους προστιθέμενη αξία, γνώση και κατάλληλη εμπειρία.

* Ο κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι Πρόεδρος της NUNTIUS ΧΑΕΠΕΥ, Μέλος Δ.Σ. και πρώην Πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ. Η εκπομπή ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ του Αλέξανδρου Μωραϊτάκη μεταδίδεται κάθε Πέμπτη 20.00 -21.50 από τη συχνότητα του EXTRA

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.