Υγιείς πολίτες για... υγιή οικονομία

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι μερικά από τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις των οικονομικών μέτρων λιτότητας στην υγεία είναι γνωστά στις υγιείς προοδευτικές δυνάμεις.

Αυτό που δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα είναι ένας εναλλακτικός τρόπος σκέψης για την κοινωνική και την οικονομική πολιτική. Αλήθεια, πόσοι πολιτικοί ιθύνοντες γνωρίζουν ότι αν συνδυαστούν στοιχεία από τον χώρο της υγείας με την οικονομία,τότε οι πολιτικές λιτότητας θα δώσουν τη θέση τους στην πραγματική ανάπτυξη; Μήπως ισχύει επίσης ότι μία κουλτούρα πολιτικής που βασίζεται σε στοιχεία δεν έχει υιοθετηθεί πλήρως από όσους χαράσσουν πολιτική;

Το συμπέρασμα των David Stuckler και Sanjay Basu ('The Body Economic') είναι αδιαμφισβήτητο: οικονομικές πολιτικές που δεν περιλαμβάνουν ειδική μέριμνα για την υγεία και για την περίθαλψη, και επικεντρώνονται στην περικοπή δαπανών, οδηγούν όχι μόνο σε χειροτέρευση της υγείας του πληθυσμού, αλλά και σε επιμήκυνση της περιόδου ύφεσης.

Η κύρια παρατήρηση θα έπρεπε να είναι μη αμφισβητήσιμη: περικοπές στην υγειονομική περίθαλψη οδηγούν σε χειροτέρευση της υγείας του πληθυσμού, που με τη σειρά της οδηγεί σε ασθενές εργατικό δυναμικό, πράγμα που δεν προοιωνίζεται οικονομική ανάκαμψη.

Σε αντίθεση με τη ρητορική που χρησιμοποιείται αυτόν τον καιρό στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, κατά την οποία οι πολιτικοί δίνουν έμφαση στην 'έλλειψη εναλλακτικών λύσεων' σε ό,τι αφορά τις περικοπές, η έρευνα που παρουσιάζεται στο 'The Body Economic' δείχνει πως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, υπάρχει εναλλακτική λύση, η οποία οδηγεί όχι μόνο σε γρηγορότερη οικονομική ανάκαμψη, αλλά και στην αποφυγή επιπτώσεων για την υγεία, όπως η αύξηση των αυτοκτονιών, που είναι δυστυχώς καταφανές ότι συνδέεται άμεσα με περιόδους ύφεσης.

Ίσως η πιο εντυπωσιακή από αυτές τις εναλλακτικές λύσεις είναι τα Προγράμματα Ενεργής Αγοράς Εργασίας (Active Labour Market Programmes - ALMPs). Παρόλο που αυτά τα προγράμματα απαιτούν μια αρχική επένδυση προκειμένου να λειτουργήσουν, έχει υπολογιστεί ότι στην πραγματικότητα το κράτος έχει κέρδος, αφού η παρατεταμένη ανεργία, και άρα η απώλεια εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές, μειώνεται κατά πολύ.

Το σημαντικό πλεονέκτημα αυτών των προγραμμάτων, ιδιαίτερα για την Ελλάδα, είναι ότι έχει εκτιμηθεί πως βελτιώνουν σημαντικά την ψυχολογική κατάσταση των ανέργων που εντάσσονται σε αυτά, και ότι συσχετίζονται με μείωση, αντί με αύξηση, των αυτοκτονιών σε περιόδους ύφεσης.

Στην Ελλάδα, από την αρχή της ύφεσης, έχει παρατηρηθεί τεράστια αύξηση στην επίπτωση της κατάθλιψης, των αυτοκτονιών και των λοιμωδών νόσων, για να αναφέρουμε μόνο μερικά κομμάτια της δημόσιας υγείας που επηρεάζονται άμεσα.

Αντί να βλέπουν την κρίση ως μία ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο και ισχυρό σύστημα υγείας στην Ελλάδα, η τρόικα και οι υπεύθυνοι των υπουργείων Οικονομικών και Υγείας επιλέγουν να διαλύσουν το ΕΣΥ στον δρόμο προς την ιδιωτικοποίηση. Η Ιστορία δείχνει ότι εδώ δεν έχουμε μία περίπτωση έλλειψης εναλλακτικής λύσης˙ εδώ χάριν της ιδεολογίας αγνοούνται τα υπάρχοντα στοιχεία.

Ο συσχετισμός μεταξύ υγιούς πληθυσμού και υγιούς οικονομίας πρέπει να αποσαφηνιστεί σε μελλοντικές πολιτικές προτάσεις και σε κομματικά μανιφέστα. Αυτό θα οδηγήσει την πολιτική μακριά από τον επικίνδυνο λαϊκισμό και φυσικά τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και τις φασιστικές ιδεολογίες μακριά από τη χώρα.

*H κ. Δέσποινα Μπίρη είναι ερευνήτρια σε θέματα ανισοτήτων στην κοινωνία και στην υγεία, καθώς και σε μεθόδους σύνθεσης στοιχείων από την έρευνα προς χρήση στην πολιτική της υγείας. Έχει εργαστεί στο King's College και University College του Λονδίνου.