Μωραϊτάκης: Αλλάζουν όλα στον τραπεζικό τομέα

Το πρόβλημα εντοπίστηκε στα πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία αφενός αυξήθηκαν σε μέγεθος υπέρμετρα, και το ενεργητικό τους ξεπέρασε ακόμη και τα ΑΕΠ των χωρών στις οποίες είναι εγκατεστημένα, δημιουργώντας τη φιλοσοφία του «too big to fail», αφετέρου ακόμη διατηρούν πολλαπλές και πολύπλοκες δραστηριότητες, κάποιες εκ των οποίων ενέχουν μεγάλο κίνδυνο και θέτουν και σε κίνδυνο τις καταθέσεις των πολιτών, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως άλλωστε συνέβη το 2008, στη δύσκολη στιγμή δεν είχαν επαρκή κεφάλαια για να απορροφήσουν τις ζημίες από τις λάθος πρακτικές του παρελθόντος.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, πλέον, έχουν τεθεί επί τάπητος το μέγεθος και η οργάνωση των πιστωτικών ιδρυμάτων, οι δραστηριότητες που μπορούν να αναλάβουν και το ύψος των κεφαλαίων που πρέπει να διαθέτουν. Η συζήτηση έχει πια ξεφύγει από το θεωρητικό επίπεδο και διαφαίνονται πρακτικές λύσεις.

Η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών είναι το μέγιστο ζητούμενο και προς αυτήν την κατεύθυνση σημειώθηκαν τα εξής:

Επίσημα στις 27/6/2013 δημοσιεύθηκε το νομοθετικό πακέτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης -ένας κανονισμός 520 άρθρων και 334 σελίδων και μία οδηγία 164 άρθρων και 100 σελίδων- με το οποίο επιβάλλονται νέοι αυστηρότεροι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και των εταιριών παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Παράλληλα στις 2/7/2013, η FED (Κεντρική Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών) ενέκρινε και αυτή νέους αυστηρότερους κανόνες για την κεφαλαιακή επάρκεια των συστημικών τραπεζών των ΗΠΑ.

Με τα κείμενα αυτά, υιοθετούνται σχεδόν ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού οι κανόνες της τρίτης κατά σειρά Συμφωνίας της Βασιλείας που προέκυψε ως αποτέλεσμα της πιστωτικής κρίσης του 2008 προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο επανάληψης της κρίσης και μιας επαπειλούμενης κατάρρευσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Τι προβλέπουν οι νέοι κανόνες;

1. Ουσιαστικά πλέον διπλασιάζεται το ελάχιστο ποσοστό κεφαλαίου που πρέπει οι τράπεζες και οι άλλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί να κατέχουν ώστε να ασκούν αδιάλειπτα τις δραστηριότητές τους και να τροφοδοτούν με ρευστότητα το σύστημα της οικονομίας, δηλαδή με απλά λόγια να μπορούν να δανείζουν χρήματα στους πελάτες τους, σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.

2. Ο συντελεστής μόχλευσης, που ιστορικά κατά μέσο όρο καθοριζόταν στο 12% (δηλαδή σε 1 ευρώ κεφάλαιο που διαθέτει η τράπεζα στο ταμείο της αντιστοιχούν 12 ευρώ χρέους), με βάση τους νέους κανόνες αναθεωρείται. Θα αποτελεί ένα κρίσιμο μεταβαλλόμενο εργαλείο τόσο για τον έλεγχο που θα διενεργεί το ίδιο το πιστωτικό ίδρυμα στην κεφαλαιακή του επάρκεια όσο και για τον έλεγχο που θα διενεργούν οι εποπτικές αρχές.

3. Επίσης, από εδώ και στο εξής θα πρέπει όλοι αυτοί οι οργανισμοί να δημιουργήσουν ένα "αποθεματικό", συγκεντρώνοντας κεφάλαια στην περίοδο άνθησης, το οποίο θα χρησιμοποιούν κατά την περίοδο κρίσης.

4. Αλλάζουν επίσης ο υπολογισμός και οι σταθμίσεις των επιμέρους δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας και της σύστασης των κεφαλαίων tier 1 και tier 2 επί το αυστηρότερον, καθώς διαπιστώθηκε με το ξέσπασμα της κρίσης ότι, ενώ στον ισολογισμό των τραπεζών η κεφαλαιακή βάση εμφανιζόταν υγιής, στην πραγματικότητα δεν μπορούσαν τα στοιχεία αυτά να ρευστοποιηθούν.

Με αυτόν τον τρόπο τα πιστωτικά ιδρύματα προβλέπεται ότι θα φτιάξουν έναν "αερόσακο" ασφαλείας, αρκετά ισχυρό για να αντέξουν μια νέα κρίση και να συνεχίσουν να λειτουργούν υπό δυσχερείς συνθήκες, χωρίς να αντλούν διαρκώς χρήματα των φορολογούμενων για την τυχόν διάσωσή τους -ή ακόμη και των καταθετών- με αποτέλεσμα την αναβάθμιση της αξιοπιστίας τους.

Οι κανόνες αυτοί που θεωρούνται πολύ αυστηροί θα ισχύσουν παγκόσμια πλέον από το 2014 και φαίνεται να θωρακίζουν το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το μειονέκτημα που εμφανίζεται να έχουν είναι η δυσμενής επίπτωσή τους στην παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Δεδομένης της συρρίκνωσης των δραστηριοτήτων τους, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη που είναι απαραίτητη για να βγει η διεθνής οικονομία από την ύφεση.

Ως προς τους κινδύνους που ενέχει η πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων των τραπεζών, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής γίνεται εκτεταμένη συζήτηση για επαναφορά του Glass Steagall Act, με πρόταση νόμου που κατέθεσαν και προωθούν οι Γερουσιαστές Mc Cain και Warren και η οποία έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Η επιχειρηματολογία υπέρ και κατά είναι μεγάλη και ενδιαφέρουσα. Οι υπέρμαχοι θεωρούν ότι με τον διαχωρισμό των εμπορικών από τις επενδυτικές δραστηριότητες των τραπεζών, επαναφορά δηλαδή στο προ του 1999 (ουσιαστικά στο προ του 1980) σύστημα, ο συστημικός κίνδυνος διαχέεται σε περισσότερα μικρότερα ιδρύματα. Οι πολέμιοι από την άλλη θεωρούν ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα δανεισμού (παραδοσιακή εμπορική τραπεζική δραστηριότητα) ενέχει κίνδυνο. Η σύνθεση των διιστάμενων θέσεων σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα θα προωθήσει την εύρεση συμβιβαστικής λύσης.

Σε ισχύ από το 2010 βρίσκεται ο κανόνας Volcker, που μεταξύ πολλών άλλων περιορίζει τη δυνατότητα των τραπεζών οι οποίες δέχονται εγγυημένες καταθέσεις να κάνουν συναλλαγές για ίδιο λογαριασμό.

Επιπλέον, η FED εξετάζει το ενδεχόμενο να άρει άδειες αγορών και πωλήσεων (trading) εμπορευμάτων, οι οποίες, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα, επέτρεπαν στις τράπεζες να αγοράζουν οι ίδιες πετρέλαιο, μέταλλα και άλλα εμπορεύματα, θεωρώντας ότι οι δραστηριότητες αυτές είναι κερδοσκοπικές και μη συμβατές με τις λοιπές δραστηριότητές τους.

Στην Ευρώπη, την ίδια περίοδο, γίνονται οι πρώτες απόπειρες περιχάραξης των εμπορικών δραστηριοτήτων των τραπεζών αλλά και περιορισμού του μεγέθους τους, σε συνδυασμό με τους αυστηρούς κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας.

Στη Γαλλία μόλις ψηφίστηκε νόμος που προώθησε ο Πρόεδρος Ολάντ ο οποίος ρυθμίζει αυστηρά τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες των τραπεζών. Από τούδε και στο εξής οι κερδοσκοπικές δραστηριότητες των τραπεζών θα διεξάγονται αποκλειστικά με τα ίδια κεφάλαιά τους και όχι με τα χρήματα των καταθετών. Και θα περιορίζονται σε θυγατρικές τους.

Στη Γερμανία, πρόσφατα η Deutsche Bank ανακοίνωσε ότι για να ανταποκριθεί στις ρυθμιστικές απαιτήσεις θα προβεί σε συρρίκνωση του ισολογισμού της κατά το ένα πέμπτο, ενώ μην ξεχνάμε ότι η τρόικα ζήτησε από τις κυπριακές τράπεζες τη συρρίκνωσή τους προκειμένου να καταστούν ασφαλείς.

Στην Ελλάδα οι τέσσερις συστημικές τράπεζες υπόκεινται στον έλεγχο του κύριου μετόχου τους, του ΤΧΣ, καθώς και της πετυχημένης εποπτικής αρχής της ΤτΕ. Σε πνεύμα συνεργασίας, τεχνογνωσίας και τόλμης πρέπει να δοθούν αμέσως ρεαλιστικές και κατάλληλες λύσεις που επιβάλλονται από τα ποσοτικά δεδομένα της σημερινής εποχής.

Κοσμογονικές οι αλλαγές που συντελούνται στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και σίγουρα το αύριο που θα ξημερώσει θα βρει ένα διαφορετικό και ίσως ασφαλέστερο τραπεζικό τοπίο, αλλά με λιγότερη μόχλευση, που θα φανεί στην πραγματική οικονομία. Είναι πιθανόν, όμως, ότι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του καταθετικού κοινού στις τράπεζες λόγω της επερχόμενης αναβάθμισης θα βελτιώσει στο σύντομο μέλλον την πραγματική οικονομία με αύξηση των νέων καταθέσεων και νέα υγιέστερα δάνεια.

*Αλέξανδρος Μωραϊτάκης, Πρόεδρος Nuntius ΑΧΕΠΕΥ, Μέλος Δ.Σ. ΣΜΕΧΑ και πρώην Πρόεδρος ΣΜΕΧΑ, ιδιοκτήτης, παραγωγός, παρουσιαστής της εκπομπής "ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ" κάθε Πέμπτη 20.00 - 20.50 από τη συχνότητα του EXTRACHANNEL.

**Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο;

Τι γνώμη έχετε;To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.