El Erian: Γιατί ο Βαρουφάκης αξίζει να εισακουστεί

Ποτέ δεν έχω γνωρίσει ούτε έχω μιλήσει στον Γιάνη Βαρουφάκη, τον υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας. Ωστόσο αισθάνομαι πως τον έχω γνωρίσει μέσα από τα γραπτά και τις συνεντεύξεις του, και διαβάζοντας για τις επαφές του τόσο με τον επίσημο όσο και με τον ιδιωτικό τομέα στην Ευρώπη. Και γι' αυτό -αν και καταλαβαίνω τη λογική για την απόφαση- στενοχωρήθηκα την περασμένη εβδομάδα όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τον έβαλε στον πάγκο από τις περίπλοκες διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους πιστωτές της και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Ο Βαρουφάκης ήταν μια ανάσα δροσιάς σε αυτό το παρατεταμένο και εξαντλητικό ελληνικό οικονομικό δράμα, που περιλαμβάνει ένα ανησυχητικό ανθρώπινο κόστος σε ό,τι αφορά την ανεργία, τη φτώχεια και τις χαμένες ευκαιρίες. Με τη στήριξη αξιοσημείωτης οικονομικής λογικής και με μια επιθυμία να κάνει το καλύτερο, πίεσε για περισσότερο ρεαλισμό στους όρους πολιτικής που απαιτούν οι πιστωτές της Ελλάδας. Και ποτέ δεν βαρέθηκε να υπενθυμίζει ότι η ανάκαμψη της Ελλάδας δεν είναι μόνο ευθύνη της χώρας.

Ο τρόπος που προσέγγισε την ουσία συνοδευόταν από ένα ασυνήθιστο διαπραγματευτικό στυλ – το οποίο προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον, όμως είναι κατανοητό γιατί αποδείχτηκε δυσάρεστο για τους Ευρωπαίους εταίρους του.

Έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στην ακαδημία, προτίμησε εσφαλμένα τον ανοικτό διάλογο και τη συζήτηση. Έβαλε στην άκρη τη διπλωματική φινέτσα και προτίμησε την ειλικρινή συζήτηση. Οι περίτεχνες εισαγωγές έδωσαν τη θέση τους σε στοχευμένα σημεία διαφωνίας.

Όντας μέλος μιας κυβέρνησης που εξελέγη με την υπόσχεση της αποκατάστασης της αξιοπρέπειας της Ελλάδας, δεν δίστασε να μιλήσει σε άλλους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών ως ίσος. Και επειδή οι συναντήσεις του καλύφθηκαν πολύ στενά από τα μέσα ενημέρωσης -ιδιαίτερα τα γερμανικά- ο κόσμος έβλεπε ένα επίπεδο δράματος που σχεδόν ποτέ δεν βγαίνει από τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις: κατηγορίες και κόντρα κατηγορίες, επιπλήξεις και ασυνήθιστες στάσεις σώματος.

Ο Βαρουφάκης είναι ανυπόμονος, και είναι κατανοητό το γιατί. Έχοντας παρατηρήσει τα δεινά του λαού του για τόσα χρόνια λόγω των πολιτικών χωρίς κατεύθυνση, ήταν έτοιμος να ταράξει τα νερά. Ωστόσο, με τον ζήλο του να δώσει μια λύση big bank, αμέλησε τα μικρά βήματα δημιουργίας εμπιστοσύνης που απαιτούνταν.

Το στυλ του ήταν αυτό που ανάγκασε τον Τσίπρα να τον βάλει στον πάγκο, ως απάντηση στην αυξανόμενη οργή των Ευρωπαίων. Η τελευταία σταγόνα ήταν το ασυνήθιστο αρνητικό κλίμα στη σύνοδο της Ρίγας στις 24 Απριλίου, που βγήκε δημοσίως.

Ο Τσίπρας δεν έχει άλλη επιλογή από το να αντικαταστήσει τον Βαρουφάκη ως επικεφαλής των διαπραγματεύσεων. Η κυβέρνησή του ξεμένει επικίνδυνα από χρήμα, έχοντας αποτύχει να εξασφαλίσει την εκταμίευση της όποιας χρηματοδότησης από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που αναγκάστηκε να περάσει ένα αντιλαϊκό διάταγμα που δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να πάρει πόρους από τους ΟΤΑ, που δεν είναι κατατεθειμένοι στην ΤτΕ. Εν τω μεταξύ, οι υποχρεώσεις πληρωμών της κυβέρνησης αυξάνονται, συμπεριλαμβανομένων της καταβολής συντάξεων και των επερχόμενων δόσεων προς το ΔΝΤ. Και οι νευρικοί πολίτες αποσύρουν περισσότερες καταθέσεις από τις ελληνικές τράπεζες, αυξάνοντας τις πιέσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν την οικονομία σε περαιτέρω κατάρρευση.

Ο παραγκωνισμός του Βαρουφάκη θα αυξήσει την πιθανότητα το αδιέξοδο να δώσει τη θέση του σε μια ακόμα συμφωνία-μπάλωμα που θα δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να τα κουτσοκαταφέρει για λίγο ακόμα. Αν όμως αυτός ο χρόνος δεν χρησιμοποιηθεί από τους πιστωτές της χώρας ώστε να αποδεχθούν μια αλήθεια που ο Βαρουφάκης προσπαθούσε επανειλημμένως να επιβάλει -ότι οι ελληνικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όσο τολμηρές και αν είναι, δεν θα πετύχουν αν δεν χαλαρώσουν οι όροι λιτότητας και αν δεν υπάρξει περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους- τότε ο υπουργός Οικονομικών θα μπορούσε να επιστρέψει στην πρώτη γραμμή.

Αυτήν τη φορά με διαφορετική αποστολή: να προσπαθήσει να αποκαταστήσει την τάξη μετά από ένα Graccident, ένα μεγάλο οικονομικό και χρηματοοικονομικό ατύχημα που θα έκανε την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη σχεδόν αδύνατη.