Γιατί η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση

Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση τους τελευταίους δύο μήνες. Μετά από μεγέθυνση 5,1% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2017, η οποία επιτεύχθηκε κυριολεκτικά «ωθούμενη» από τα δάνεια ύψους 250 δισ. τουρκικών λιρών (που αντιστοιχούν σήμερα σε 63 δισ. δολάρια αλλά αντιστοιχούσαν σε 70 δισ. δολάρια στις αρχές του Οκτωβρίου), με την εγγύηση του κυβερνητικού κεφαλαίου παροχής εγγυήσεων, αλλά και την εισροή «ζεστού χρήματος» από το εξωτερικό.

Η υπερθέρμανση της τουρκικής οικονομίας συνεχίστηκε με αυτό τον τρόπο και τα δυσμενή αποτελέσματα δεν άργησαν να εμφανιστούν.

 Στο τέλος του Οκτωβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο πληθωρισμός έφθασε στο 11,9%, περισσότερο από το διπλάσιο του στόχου της Κεντρικής Τράπεζας (5,0%), και αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό τα τελευταία 9 χρόνια.

Το «ζεστό χρήμα» (επενδύσεις χαρτοφυλακίου) άρχισε να εγκαταλείπει τη χώρα. Τα στοιχεία της ΚΤ δείχνουν ότι τις τελευταίες 50-60 ημέρες παρατηρείται εκροή πόρων από τη χώρα που αγγίζει περίπου το 1 δισ. δολάρια την εβδομάδα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εβδομαδιαία στατιστική της ΚΤ (10 Νοεμβρίου), οι ξένοι επενδυτές προχώρησαν σε πωλήσεις: μετοχών ύψους 513,6 εκατ. δολαρίων, κρατικών ομολόγων ύψους 532,6 εκατ. δολαρίων και εταιρικών ομολόγων ύψους 32,4 εκατ. δολαρίων.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκροή πόρων σε μια εβδομάδα από τον Αύγουστο του 2011.

Εν τω μεταξύ, η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε δραστικά. Την Παρασκευή ανταλλάσσονταν 3,94 για ένα δολάριο, ενώ οι εκτιμήσεις των αναλυτών θεωρούν ότι τους επόμενους έξι μήνες θα φθάσει στο επίπεδο των 4,13 έναντι 1 δολαρίου. Από τις αρχές του Σεπτεμβρίου 2017, η υποτίμηση έναντι του δολαρίου ανήλθε στο 15,0%.

Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων του τουρκικού κράτους έφθασε στο 13,2%.

Τουρκική λίρα έναντι δολαρίου

Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας αδυνατεί να παρέμβει δραστικά με όσα μέσα διαθέτει, διότι βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος ανθίσταται σθεναρά στην οποιαδήποτε αύξηση των επιτοκίων και μάλιστα επιδιώκει τη μείωσή τους, προκειμένου να συνεχιστεί η πλασματική μεγέθυνση του ΑΕΠ.

Η μεγάλη πιστωτική επέκταση που παρατηρείται στην τουρκική οικονομία και η αβεβαιότητα που έχει δημιουργηθεί, οδηγεί τους πολίτες να μετατρέπουν μέρος των καταθέσεών τους σε ξένο νόμισμα, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν την αγοραστική τους δύναμη.

Έτσι οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα αυξήθηκαν από 173,2 δισ. δολάρια στο τέλος του 2016 σε 190,4 δισ. δολάρια στις 10 Νοεμβρίου 2017 (Κεντρική Τράπεζα). Το έλλειμμα της διεθνούς επενδυτικής θέσης της Τουρκίας (στοιχεία ενεργητικού έναντι υποχρεώσεων της χώρας προς το εξωτερικό) έφθασε στα 440,5 δισ. δολάρια, αυξημένο κατά 77,0 δισ. δολάρια από το τέλος του 2016.

Ο ιδιωτικός τομέας έχει υψηλές υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα, γεγονός που τον καθιστά πολύ ευάλωτο στις διακυμάνσεις της τιμής του συναλλάγματος και των εξαγωγών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤ, τα στοιχεία του ενεργητικού του ιδιωτικού τομέα σε ξένο νόμισμα έφθασαν τον Αύγουστο 2017 στα 113,5 δισ. δολάρια, το χρέος του σε ξένο νόμισμα τα 325,6 δισ. δολάρια, εκ των οποίων περίπου 200 δισ. δολάρια αποτελούν βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

* Ο Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, πρόεδρος του ομίλου Κοινωνικού Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.