Η εξόρυξη αερίου από σχιστόλιθο και το μεγάλο δίλημμα

Μετά την οικονομική κρίση του 2008 παρατηρήθηκε η ανάπτυξη μιας διαφορετικής διαδικασίας εξόρυξης φυσικού αερίου, κυρίως στην Αμερική. Αυτός ο τρόπος εξόρυξης είχε μελετηθεί από τη δεκαετία του 1960, αλλά δεν ήταν οικονομικά βιώσιμος. Mε τη βοήθεια της ανόδου της τιμής του πετρελαίου, δόθηκε ένα νέο κίνητρο σε επιχειρηματίες να εξετάσουν ξανά τον σχιστόλιθο για την παραγωγή αερίου.

Ο σχιστόλιθος είναι ένα ιζηματογενές πέτρωμα στο υπέδαφος της γης, που αποτελεί μια δεξαμενή φυσικού αερίου. Περιλαμβάνει πάρα πολύ μικρούς πόρους σαν υλικό καθώς είναι συμπαγές και η διαδικασία απόσπασης του αερίου είναι πολύ δύσκολη.

Η μέθοδος της υδραυλικής ρωγμάτωσης ήταν αυτή που έλυσε τον γρίφο και πλέον είναι η διαδεδομένη μέθοδος που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή αερίου και πετρελαίου από τον σχιστόλιθο. Με τη μέθοδο αυτή διοχετεύονται υπό υψηλή πίεση και μέσω αγωγών χημικές ουσίες, άμμος και νερό, που προκαλούν διάρρηξη και ρωγμάτωση των πετρωμάτων. Με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνεται το αέριο, το οποίο με τη σειρά του συλλέγεται από αγωγούς.

Στην Αμερική, η εξαγωγή φυσικού αερίου από σχιστόλιθο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και την έχει μετατρέψει μάλιστα σε χώρα εξαγωγής φυσικού αερίου. Επίσης έχει βοηθήσει στη μείωση των εισαγωγών για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Σε βάθος πενταετίας, η παραγωγή πετρελαίου από σχιστόλιθο ήταν αλματώδης και άγγιξε τα επίπεδα της δεκαετίας του 1970, κοντά στα 10 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Το ποσοστό της συνεισφοράς από τη σχιστολιθική ενέργεια στο αμερικανικό ΑΕΠ ανήλθε από το 0,6% το 1999 στο 1,6% το 2011, με αυξανόμενη τάση.

Η παραγωγή φυσικού αερίου από σχιστόλιθο έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις. Αρχικά από οικονομικής άποψης, θεωρείται ότι έχοντας μεγαλύτερη παραγωγή φυσικού αερίου, περιμένουμε μείωση της τιμής, κάτι που με τη σειρά του οδηγεί στη μείωση του πληθωρισμού και του κόστους ζωής. Επίσης η αύξηση των αποθεμάτων οδηγεί στη μείωση της εξάρτησης από χώρες παραγωγούς πετρελαίου.

Από την άλλη, τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλούνται από την άντληση του αερίου είναι σημαντικά. Η τεχνική της θραύσης του υπεδάφους απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού, που φθάνουν και τα 4.000 κυβικά μέτρα για τη διάνοιξη μίας μόνο πηγής. Η χρήση τέτοιων μεγάλων ποσοτήτων υπό μεγάλη πίεση δημιουργεί τεράστιους κινδύνους μόλυνσης των υδροφόρων στρωμάτων του υπεδάφους, λόγω των χημικών. Επίσης η ρωγμάτωση έχει αναφερθεί ότι είναι υπεύθυνη και για την πρόκληση σεισμών.

Έχουν υπάρξει πολλές μελέτες σχετικά με την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα του σχιστολιθικού φυσικού αερίου. Τα δεδομένα όπως και οι μελέτες όμως δεν είναι ακόμη επαρκή, ώστε να εκτιμηθούν σωστά τα αποτελέσματα. Η παραγωγή φυσικού αερίου σχιστόλιθου έχει σχετικά μικρό ιστορικό, οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ακόμα όλες τις απαντήσεις.

Θα μπορούσαμε να πούμε όμως ότι ένα πράγμα είναι σίγουρο. Το μέλλον της παγκόσμιας παραγωγής σχιστολιθικού αερίου θα εξαρτηθεί από τον βαθμό υιοθέτησης περιβαλλοντικά βιώσιμων πρακτικών, από το επίπεδο πολιτικής βούλησης για την ενίσχυση της ανάπτυξης όπως και στην υποστήριξη από τους πολίτες. Ίσως το τελευταίο κριτήριο να είναι και το πιο σημαντικό.

* Ο Αριστείδης Καρανάνος είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο MSc in Energy Management του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.