Οι δύσκολες επιλογές των ΗΠΑ για το χτύπημα στη Συρία

Οι ΗΠΑ ετοιμάζουν μια συμμαχία για να αντιδράσουν στη φερόμενη επίθεση με χημικά όπλα στις 7 Απριλίου κατά αμάχων και ανταρτών μαχητών στην Ντούμα, κοντά στη Δαμασκό. Ο βασικός αντικειμενικός σκοπός μιας επιχείρησης κατά της Συρίας θα είναι να περιοριστεί η περαιτέρω χρήση χημικών όπλων, κάτι που επετεύχθη μόνο προσωρινά, μετά την προηγούμενη πυραυλική επίθεση των ΗΠΑ τον περασμένο Απρίλιο.

Αυτή τη φορά, όμως, μια επίθεση από την καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ συμμαχία πιθανότατα θα έχει ευρύτερους επιχειρησιακούς σκοπούς, στοχεύοντας όχι μόνο στο να περιορίσει τη Δαμασκό αλλά και να καταστρέψει την ικανότητα της κυβέρνησης να προχωρά σε επιθέσεις με χημικά. Ακόμα, όμως, και με τη στήριξη της συμμαχίας και έχοντας ευρύτερη στόχευση, οι ίδιοι παράγοντες που περιόρισαν τη δράση των ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2017 μπορούν και σήμερα να περιορίσουν τη στρατιωτική δράση.

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες διαφορές μεταξύ του τότε και του σήμερα. Τον περασμένο Απρίλιο οι ΗΠΑ έδρασαν μόνες όταν χτύπησαν με πυραύλους Cruise την αεροπορική βάση Shayrat, η οποία φερόταν να είναι το σημείο απ’ όπου ξεκίνησαν επιθέσεις με αέριο Σαρίν κατά της πόλης Khan Shaykhun. Αυτή τη φορά, μια ευρύτερη επιχείρηση θα μπορούσε να περιλαμβάνει πολλαπλές επιθέσεις για αρκετές ημέρες και θα μπορούσε να απαιτήσει σημαντικά περισσότερες δυνάμεις, περιλαμβανομένων πιθανότατα κάποιων από χώρες της συμμαχίας, όπως η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία. Είναι πιθανό να εμπλακούν Σαουδική Αραβία, Κατάρ και/ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, φιλοξενώντας δυνάμεις ή διευκολύνοντας τις επιχειρήσεις.

Κάποια από αυτές τις χώρες θα μπορούσε να εμπλακεί και στρατιωτικά. Ο εμίρης του Κατάρ Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο στις 10 Απριλίου. Η περίληψη εντός της Συμμαχίας του Κατάρ αλλά και μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου δίνει μια πιθανότητα να υπάρξει περιορισμένη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των αντιμαχόμενων χωρών του Συμβουλίου.

Η επιχείρηση θα μπορούσε να επεκταθεί σε σχέση με το χτύπημα στη Shayrat και να εστιάσει στο να υποβαθμίσει την ικανότητα της συριακής κυβέρνησης να χτυπά με χημικά. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν έδωσε μεγαλύτερο βάρος στην πιθανότητα ευρύτερης επιχείρησης, όταν είπε στις 10 Απριλίου πως η Γαλλία θα μπορούσε να στοχεύσει χημικές εγκαταστάσεις της Συρίας.

Ο νέος γύρος επιθέσεων θα μπορούσε να περιλαμβάνει τις αεροπορικές βάσεις Dumeir, Marj Ruhayyil και Mezzeh γύρω από τη Δαμασκό, οι οποίες είναι κρίσιμες για την επίθεση της Δαμασκού στην ανατολική Γούτα. Θα μπορούσε να επεκταθεί και σε ένα μεγαλύτερο εύρος περιοχών που σχετίζονται με το πρόγραμμα παραγωγής χημικών όπλων.

Επειδή το χτύπημα της συμμαχίας θα περιλαμβάνει ευρύτερο σετ στόχων, το Stratfor παρακολουθεί στενά την ανάπτυξη επιπλέον δυνάμεων στη Μέση Ανατολή από τις ΗΠΑ ή τις συμμαχικές δυνάμεις. Τοπικά οι μεγαλύτερες βάσεις για πιθανή χρήση σε μια επιχείρηση κατά της Συρίας είναι η αμερικανική al-Udeid στο Κατάρ και οι βρετανικές στην Κύπρο. Αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα σε αυτές ίσως υποδηλώσει το πεδίο μιας επικείμενης επίθεσης.

Μια ευρύτερη δέσμη στόχων θα μπορούσε να απαιτήσει τη στήριξη ή την εξασφάλιση πρόσβασης σε διαδρομές επίθεσης από την Τουρκία, την Ιορδανία και το Ιράκ, κάτι που θα απαιτήσει διαπραγματεύσεις για να δώσουν τη συγκατάθεσή τους. Ενώ οι ΗΠΑ είναι ήδη σε συζητήσεις με το Ιράκ για το θέμα ενός ενδεχόμενου χτυπήματος, οι στενοί δεσμοί της Βαγδάτης με το Ιράν ίσως την αναγκάσουν να αρνηθεί στις ΗΠΑ και στους εταίρους της αεροπορικό διάδρομο μέσω της χώρας. Η ανάγκη του Ιράκ να ισορροπήσει τα συμφέροντά του μεταξύ των δεσμών με το Ιράν και τις ΗΠΑ έγινε ξεκάθαρη μετά το χτύπημα στη βάση Khan Shaykhun, όταν καταδίκασε τη χρήση χημικών όπλων κατά Σύρων πολιτών αλλά αναρωτήθηκε αν η Δαμασκός ήταν ο ένοχος.

Ένα ευρύτερο χτύπημα πιθανότατα θα απαιτούσε την εμπλοκή περισσότερων μέσων, όπως αεροπλανοφόρα από τις ΗΠΑ. Το USS Harry S. Truman και υποστηρικτικά σκάφη αναχωρούν από το Norfolk της Βιρτζίνια στις 11 Απριλίου για τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ενώ το USS Theodore Roosevelt και ο στόλος του μπορούν να μετακινηθούν από τον Ειρηνικό. Θα απαιτηθεί μία εβδομάδα ώστε να φτάσει το USS Harry S. Truman στη Μεσόγειο.

Οσο ευρύτερη είναι η εκστρατεία κατά της Συρίας τόσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο για τις ρωσικές δυνάμεις στη χώρα. Ο πολιτικός αντίκτυπος από τον θάνατο Ρώσων μετά από επιθέσεις στις οποίες θα ηγηθούν οι ΗΠΑ εξαρτάται από το αν αυτοί που θα σκοτωθούν είναι στρατιωτικοί ή ανήκουν σε ιδιώτες στρατιωτικούς εργολάβους. Μέλη των τελευταίων έχουν σκοτωθεί από απευθείας αμερικανική δράση με ελάχιστα επακόλουθα, κάτι που αφήνει ανοικτό το ερώτημα πώς θα αντιδράσει η Ρωσία αν σκοτωθούν στρατιωτικοί από τις επιθέσεις. Οι ΗΠΑ ίσως επιχειρήσουν να μετριάσουν το ρίσκο, όπως έκαναν και τον Απρίλιο του 2017, προειδοποιώντας τη Ρωσία για τις επερχόμενες επιθέσεις.

Η ρωσική παρουσία στη Συρία, η οποία ως επί το πλείστων επικεντρώνεται σε Ταρτούς, Λαττάκεια και Δαμασκό, περιορίζει επίσης τις επιλογές στον ορισμό των πιθανών στόχων. Μια πιο ολιστική καμπάνια θα αυξήσει τον κίνδυνο σύγκρουσης με τις ρωσικές δυνάμεις. Αντίθετα, το χτύπημα ιρανικών δυνάμεων στην περιοχή έχει λιγότερες επιπλοκές για την Ουάσιγκτον. Αυτό έγινε πρόσφατα εμφανές, όταν οι Ισραηλινοί χτύπησαν στις 8 Απριλίου την αεροπορική βάση Τ4 στη Συρία, σκοτώνοντας αρκετούς Ιρανούς χωρίς άμεσα αντίποινα από το Ιράν.

Εν τω μεταξύ στον χώρο της διπλωματίας, οι ΗΠΑ κάλεσαν τον Οργανισμό κατά της χρήσης χημικών όπλων να ερευνήσει την επίθεση της προηγούμενης εβδομάδας. Ο Οργανισμός έχει ήδη δηλώσει ότι θα στείλει ερευνητές στην Ντούμα (Ρωσία και Συρία συνεργάζονται), αλλά όπως έγινε ξεκάθαρο το 2017, η έναρξη των ερευνών δεν είναι απαραίτητο ότι θα καθυστερήσει τη στρατιωτική δράση. Ταυτόχρονα όσο μεγαλύτερη χρονικά είναι μια πιθανή επιχείρηση, τόσο πιθανότερο είναι να μπουν στο παιχνίδι πολιτικοί περιορισμοί, όπως το αμερικανικό War Powers Act (σ.σ. ομοσπονδιακός νόμος του 1973, που έχει στόχο να ελέγχει την εξουσία του προέδρου στη δέσμευση των ΗΠΑ σε ένοπλες συγκρούσεις, χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου).

Αυτά έγγραφε το Stratfor τον Απρίλιο του 2017, πριν την τότε επίθεση των ΗΠΑ με πυραύλους Cruise στην αεροπορική βάση Shayrat. Ισχύουν και σήμερα.

Περιορισμένα τιμωρητικά χτυπήματα

Είναι η λιγότερο επικίνδυνη επιλογή και απαιτεί λίγες δυνάμεις. Θα έχει στόχο να επιδείξει την αξιοπιστία των ΗΠΑ και να περιορίσει περαιτέρω χρήση χημικών όπλων, με το χτύπημα επιλεγμένου αριθμού στόχων της συριακής κυβέρνησης, περιλαμβανομένων κέντρων διοίκησης και ελέγχου και άλλους υψηλής αξίας και συμβολικούς στόχους. Μπορούν να ποικίλουν σε ένταση, διάρκεια και σκοπό, αλλά ουσιαστικά είναι σχεδιασμένα να στείλουν ένα μήνυμα παρά να καταστρέψουν τη δυνατότητα της Συρίας να χρησιμοποιεί χημικά.

Ομάδα στόχων

Σε αυτό το σενάριο υπάρχουν περισσότεροι δυνητικοί στόχοι που οι ΗΠΑ θα ενδιαφέρονταν να χτυπήσουν. Εγκαταστάσεις διοίκησης και ελέγχου θα είναι πιθανότατα προτεραιότητα, στέλνοντας το μήνυμα ότι η ηγεσία της Συρίας, ειδικά η στρατιωτική, θα πληρώσει για την απόφαση να χρησιμοποιηθούν χημικά όπλα. Ωστόσο ο Ασαντ πιθανότατα δεν θα είναι στόχος, καθώς ένα χτύπημα στα ανώτατα κλιμάκια γρήγορα θα σύρουν τις ΗΠΑ σε πλήρη σύγκρουση, την οποία θα θέλει να αποφύγει σε αυτό το σενάριο. Ειδικές εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να μπουν στο στόχαστρο είναι αεροδρόμια και συγκεκριμένα κέντρα διοίκησης που ήταν υπεύθυνα για την επίθεση με χημικά.

Υποβάθμιση της ικανότητας χρήσης χημικών όπλων

Αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να πάνε την επιχείρηση ένα βήμα παρακάτω, θα μπορούσαν επίσης να επιχειρήσουν να απομειώσουν τη δυνατότητα της Δαμασκού να χρησιμοποιήσει χημικά όπλα, όχι μόνο να την αποθαρρύνουν. Τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου θα μπορούσαν να στοχοποιηθούν αλλά η επιχείρηση θα πρέπει να χτυπήσει ένα πολύ ευρύτερο δίκτυο στόχων και πιθανά τις σχετιζόμενες με αυτά άμυνες.

Ομάδα στόχων

Η αποστολή θα μπορούσε να εστιάσει στους τρεις κύριους τρόπους με τους οποίους η Δαμασκός μπορεί να χτυπήσει με χημικά όπλα: την αεροπορία, τη δύναμη βαλλιστικών πυραύλων και το πυροβολικό.

Αν και πολλά αεροδρόμια έχουν καταστραφεί ή καταληφθεί από αντάρτες, αρκετά άλλα είναι λειτουργικά. Υπάρχουν τουλάχιστον έξι που σχετίζονται με το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας. Για να αδρανοποιηθεί ένα αεροδρόμιο, οι ΗΠΑ μπορούν να καταστρέψουν τον αεροδιάδρομο, να χτυπήσουν τα σταθμευμένα αεροσκάφη, να καταστρέψουν τις αποθήκες καυσίμων και πυρομαχικών και να εξουδετερώσουν τον έλεγχο εδάφους, τα ραντάρ και τις εγκαταστάσεις συντήρησης.

Πέραν της συριακής αεροπορίας, άλλες πιστές δυνάμεις κατέχουν επίσης αριθμό πυροβόλων και βαλλιστικών πυραύλων μέσω των οποίων μπορούν να εξαπολύσουν επιθέσεις με χημικά. Οι ΗΠΑ, ωστόσο, είναι εξαιρετικά απίθανο να περιλάβουν στόχους που είναι τόσο πολύ πέρα από τις αεροπορικές δυνάμεις καθώς αυτό ουσιαστικά θα δέσμευε τη χώρα σε άμεσο και κανονικό πόλεμο κατά του Ασαντ, μια επιλογή που δεν είναι στο τραπέζι σε αυτό το σημείο.

Ο παράγοντας «κίνδυνος»

Ενώ το εύρος των επιλογών για τις ΗΠΑ ποικίλλει σε κινδύνους, κανένα δεν είναι άνευ ρίσκου. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και μακροπρόθεσμοι, καλύπτοντας ένα εύρος από την απώλεια προσωπικού και μέσων έως την πυροδότηση μιας αντιπαράθεσης με τη Ρωσία. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ένα χτύπημα διεξαχθεί με απρόσκοπτο τρόπο και με ελάχιστες έως καθόλου παράλληλες απώλειες, χωρίς αμφιβολίες θα έχει συνέπειες για τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ στη Συρία.

Κατ’ αρχάς η πιθανότητα οι πιστοί του Ασαντ να επιχειρήσουν να παρέμβουν στις αεροπορικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ ή οι χερσαίες δραστηριότητες στη χώρα να αυξηθούν κατακόρυφα. Ακόμα και η διαδικασία αποκατάστασης με τη Ρωσία δεν θα μείνει ανεπηρέαστη.

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχει εύκολη στρατιωτική επιλογή στη Συρία και ακόμα και η επιχείρηση που θα γίνει με τον καλύτερο τρόπο, εντέλει θα οδηγήσει σε κλιμάκωση και πολλαπλασιασμό των παραγόντων που οδηγούν σε λάθος υπολογισμούς και οι οποίοι είναι ήδη παρόντες σε μια τόσο περίπλοκη σύγκρουση.