Ρομπότ ο μελλοντικός χρηματιστής;

Για πολύ καιρό έλεγα ένα αστείο, σύμφωνα με το οποίο αφεντικό των αγορών είναι ένας άνθρωπος με ένα σκύλο. Δουλειά του ανθρώπου είναι να ταΐζει τον σκύλο. Δουλειά του σκύλου είναι να εμποδίζει τον άνθρωπο να πλησιάσει τον υπολογιστή.

Όπως σε όλα τα αστεία, υπάρχει και σε αυτό μια αλήθεια. Από το programme trading του 1990 στο αλγοριθμικό trading του 2000 και από εκεί στο υψηλής συχνότητας trading του 2010 εξακολουθούμε να ωθούμε τα πράγματα στα άκρα σχετικά με το πώς δουλεύουν τα συστήματα. Τελικά, όλες οι συναλλαγές θα μπορούσαν να συμβούν από μηχάνημα σε μηχάνημα, χωρίς ανάμιξη ανθρώπινου χεριού. Ωστόσο και πάλι θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διαχειρίζονται τις μηχανές, οπότε η ανθρώπινη λογική και ο παραλογισμός θα αποτελούν πάντα μέρος του συστήματος.

Θυμήθηκα τώρα την ερώτηση που συχνά ανακύπτει σε τέτοιες συζητήσεις: Αν τα πάντα διαπραγματεύονταν ηλεκτρονικά, θα είχαμε φτάσει κοντά στην τελειότητα σε ό,τι αφορά τις αγορές, σωστά; Οι τέλειες αγορές είναι εκείνες όπου όλοι οι traders ξέρουν όλα τα δεδομένα για όλες τις συναλλαγές που γίνονται οποτεδήποτε. Αυτό γιατί τα συστήματα που είναι προγραμματισμένα για συναλλαγές είναι εκτεθειμένα σε ανθρώπινα λάθη, όπως έχουμε δει σε πολλές περιπτώσεις, η πιο αξιοσημείωτη από τις οποίες το Flash crash του 2010.

Άλλωστε, ακόμη και αν εξαφανίσουμε τέτοιες δυσλειτουργίες, οι αγορές (θα) είναι στρεβλωμένες από αυτόν που ελέγχει το μεγαλύτερο σύστημα. Αυτό φάνηκε από τον αγώνα των μεγαλύτερων επενδυτικών τραπεζών να διασφαλίσουν ότι οι φάρμες με τους server που διατηρούν βρίσκονταν μαζί με τα χρηματιστηριακά συστήματα κατά τη διάρκεια των λεγόμενων «low latency πολέμων», στο τέλος της προηγούμενης δεκαετίας. Το ζητούμενο είναι ποιος θα πραγματοποιήσει πρώτος τη συναλλαγή. Αυτό είναι ένα πεδίο όπου η υπολογιστική δύναμη αποφασίζει ποια εταιρία είναι κερδισμένη και ποια χαμένη.

Το επόμενο βήμα αυτοματισμού συμβαίνει ήδη: Οι αυτοματοποιημένες συναλλαγές περνούν σε άλλα πεδία, πέραν των μετοχών και του ξένου συναλλάγματος, σε πιο σύνθετα και εξωτικά παράγωγα προϊόντα. Προς το παρόν, χτίζεται το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό δίκτυο ενσωματωμένων και αυτοματοποιημένων συστημάτων. Η ερώτηση είναι, καθώς αφαιρούμε όλο και περισσότερους ανθρώπους από τις διαδικασίες, οι αγορές θα γίνουν περισσότερο ή λιγότερο ισχυρές;

Τελικά, αν μπορούμε να έχουμε συστημικά σημαντικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, μπορούμε να έχουμε εξίσου συστημικά σημαντικά χρηματοοικονομικά δίκτυα, και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει. Για παράδειγμα, με το Flash Crash δισεκατομμύρια δολάρια χάθηκαν από την αξία εταιριών σε δευτερόλεπτα, λόγω μιας βλάβης στα δίκτυα υψηλής ταχύτητας. Αν ένα τέτοιο περιστατικό συνέβαινε σε παγκοσμιοποιημένη βάση μέσω διασυνδεδεμένων δικτύων συστημάτων, θα είχαμε μεγάλο πρόβλημα.

Αυτή είναι η ερώτηση που η τραπεζική κοινότητα πρέπει να θέσει, καθώς κινούμαστε προς real time διακανονισμό και εκκαθάριση χρησιμοποιώντας τεχνολογία Blockchain και άλλες τεχνολογίες. Είναι στην πραγματικότητα προς το συμφέρον μας να έχουμε real time εκκαθάριση δισεκατομμυρίων δολαρίων συναλλαγών ανά δευτερόλεπτο, ή είναι καλύτερα να χτίσουμε κάποια τεχνητά κενά στα συστήματα και τα δίκτυα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι εκκαθαρίζεται μόνο ό,τι πρέπει να εκκαθαριστεί;

Διαβάζοντας το μέλλον και με βάση τις συζητήσεις που είχα, εκτιμώ ότι πάντα θα υπάρχει μια καθυστέρηση για τους παραπάνω λόγους. Δεν μπορείς να έχεις δισεκατομμύρια δολάρια εκτεθειμένα και να ρισκάρεις σε μια real time δομή, όταν οι αγορές είναι ακόμη -προφανώς- ευάλωτες στο ανθρώπινο λάθος.

Φυσικά, μια μέρα οι μηχανές θα μάθουν να προγραμματίζουν τους εαυτούς τους, οπότε ποτέ δεν ξέρεις αλλά θα εκπλαγώ αν, εντός της δικής μου ζωής, περάσουμε σε real time σύστημα διακανονισμού και εκκαθάρισης, ή έστω σε ένα άλλο που θα μπορεί να αντιστέκεται στα λάθη των αγορών.