Η οικονομική κρίση και ο φόβος του... σίκουελ

To χρηματοοικονομικό τοπίο είναι γνώριμο, υλικό ταινιών όπως το Inside Job και το The Big Short. Τραπεζίτες με πτυχία πυρηνικής φυσικής αγοράζουν δισεκατομμύρια δολάρια δανείων υψηλού ρίσκου και τα επανασυσκευάζουν σε πολύπλοκες επενδύσεις με πολλαπλά επίπεδα χρέους.

Οι οίκοι αξιολόγησης κατηγοριοποιούν το ανώτερο επίπεδο ως «ΑΑΑ». Οι θεσμικοί επενδυτές, μεταξύ των οποίων τα ασφαλιστικά ταμεία και οι φιλανθρωπικές οργανώσεις, σπεύδουν να αγοράσουν αυτές τις χωρίς ρίσκο επενδύσεις που προσφέρουν ταυτόχρονα και υψηλές αποδόσεις. Η ένταση κορυφώνεται.

Αλλά η χρονιά δεν είναι το 2006 ή το 2007. Είμαστε στο σήμερα. Ενώ η αμερικανική κυβέρνηση συζητά την κατάργηση του Dodd-Frank, η πραγματικότητα είναι πως οι ρυθμιστικές αρχές έχουν καταπατήσει αυτό το νόμο και οι σκιώδεις χρηματοοικονομικές αγορές σχηματίζουν «φούσκες». Περίπου μια δεκαετία μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, το σίκουελ έφτασε.

O βασικός ένοχος αυτή τη φορά είναι οι εγγυημένοι δανειακοί τίτλοι (CLO). Όπως και τα προηγούμενα πολύπλοκα ξαδέρφια του, ένα CLO συσκευάζει δάνεια χαμηλής αξιολόγησης σε ελκυστικά πακέτα με υψηλή αξιολόγηση. Τον Μάιο έγιναν δύο ντιλ αξίας πάνω από 1 δισ. δολάρια το κάθε ένα και ειδικοί εκτιμούν πως φέτος θα έρθουν ντιλ αξίας 75 δισ. δολαρίων. Η Antares Capital έκλεισε πρόσφατα ένα CLO 2,1 δισ. δολαρίων, το μεγαλύτερο στις ΗΠΑ από το 2006 και το τρίτο μεγαλύτερο στην ιστορία. Αν και η πλειοψηφία των δανείων σε αυτές τις συμφωνίες κατηγοριοποιούνται ως «junk», πάνω από το μισό του νέου χρέους αξιολογείται με «ΑΑΑ». Σας θυμίζει κάτι;

Κατά τη δεκαετία του 2000, παρόμοια ντιλ υψηλής αξιολόγησης που αποκαλούνταν εγγυημένοι χρεωστικοί τίτλοι (CDO) ήταν εξαιρετικά δημοφιλή. Στην αρχή φαίνονταν άκακα ή τουλάχιστον όχι τόσο μεγάλα ώστε η κατάρρευσή τους να προκαλέσει μια χρηματοοικονομική μετάσταση. Αλλά οι ρυθμιστικές αρχές αγνόησαν την ανάπτυξή τους, αυτά έγιναν πιο αδιαφανή και κερδοφόρα, με τους οίκους αξιολόγησης να είναι εκτός πραγματικότητας. Όπως οι ρωγμές στα θεμέλια ενός κτιρίου, τα ρίσκα φαίνονταν μικρά στην αρχή. Αλλά οι υψηλές αξιολογήσεις έκρυβαν την αστάθεια ολόκληρης της δομής. Μέχρι που ήταν πλέον πολύ αργά.

Ο νόμος Dodd-Frank θα σταματούσε αυτά τα τεχνάσματα των οίκων αξιολόγησης. Αλλά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) επέτρεψε στους οίκους αξιολόγησης να παρακάμψουν τον νόμο. Ενώ ο Dodd-Frank επέρριπτε την ευθύνη για τις άστοχες αξιολογήσεις στους οίκους αξιολόγησης, οι SEC τους απάλλαξε.

Αντίστοιχα, το Κογκρέσο εμπόδισε τους οίκους να λαμβάνουν εσωτερικές πληροφορίες από τους εκδότες που αξιολογούν, αλλά η SEC το επέτρεψε και αυτό. Kαθώς τα CLOs αυξάνονται, οι ρωγμές αρχίζουν να εξαπλώνονται ξανά.

Την προηγούμενη παραμονή των Χριστουγέννων, τέθηκε σε ισχύ ο λεγόμενος κανόνας διατήρησης κινδύνου του Dodd-Frank, που απαιτεί αυτοί που κανονίζουν αυτά τα πολύπλοκα ντιλ να παίρνουν μαζί τους ένα μέρος των ζημιών. Αλλά οι έξυπνοι χρηματιστές τα κανόνισαν έτσι ώστε το ρίσκο να μεταφέρεται σε τρίτα μέρη.

Οι οίκοι αξιολόγησης, ειδικά η Moody’s και η S&P, είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές της ιστορίας αυτής, όπως και στην αρχική ιστορία. Τα προγράμματα υπολογιστών που χρησιμοποιούν για να δίνουν τα «ΑΑΑ» παραμένουν εσφαλμένα. Επειδή οι χρεοκοπίες δανείων μπορεί να έρθουν κατά κύματα, τα μαθηματικά μοντέλα θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη τον «συγκεντρωτικό κίνδυνο», την πιθανότητα οι χρεοκοπίες να προκληθούν ταυτόχρονα. Αλλά τα μοντέλα για τα CLOs υποθέτουν ότι ο κίνδυνος αυτός είναι χαμηλός. Αν οι χρεοκοπίες συμβούν ταυτόχρονα, αυτές οι υποτιθέμενες «ΑΑΑ» επενδύσεις θα εξαφανιστούν. Τα CLOs είναι σαν τα CDOs με νέο περιτύλιγμα.

Ορισμένοι ειδικοί λένε πως τη φορά αυτή τα πράγματα είναι διαφορετικά. Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο Ασίς Σαχ, managing director στη Madison Capital Funding, μια θυγατρική της New York Life, δήλωσε σε μια εκδήλωση ειδικών στα CLOs ότι πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν για χρεοκοπίες εντός του 2017. «Η όρεξη για στοιχεία ενεργητικού είναι τεράστια» δήλωσε. Ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες και κληροδοτήματα πανεπιστημίων απαιτούν ασφάλεια και ταυτόχρονα υψηλές αποδόσεις. Τα CLOs φαίνεται να τα προσφέρουν και τα δύο.

Ένα νέο Γραφείο Αξιολογήσεων εντός της SEC υποτίθεται πως ελέγχει αυτή την όρεξη. Αλλά όταν ζήτησα να ενημερωθώ, προσπαθώντας να εντοπίσω ποιοι οίκοι αξιολόγησης έχουν βρεθεί να παραβιάζουν τους κανονισμούς της SEC, οι υπεύθυνοι αρνήθηκαν να μου πουν ονόματα. Οι παραβάτες παραμένουν ανώνυμοι.

Είναι δύσκολο να εποπτεύει κανείς τις χρηματοοικονομικές αγορές. Οι απόφοιτοι των σχολών διοίκησης είναι αναπόφευκτα ένα βήμα μπροστά από τους ομολόγους τους στις ρυθμιστικές αρχές και πολλές από τις λιγότερο αξιόπιστες επιχειρήσεις δεν δυσκολεύονται να δανειστούν, γιατί τα δάνειά τους μπορούν γρήγορα να επανασυσκευαστούν και να πουληθούν.

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την κατάργηση του νόμου Dodd-Frank, οι νομοθέτες πρέπει να έχουν το βλέμμα στραμμένο σε αυτές τις πολύπλοκες επενδύσεις και στους οίκους αξιολόγησης που τις διευκολύνουν.
Κάποιοι μπορεί να ισχυριστούν ότι τα CLOs είναι διαφορετικά ή μικρότερα ή ότι οι ρυθμιστικές αρχές είναι πιο έτοιμες σήμερα ή ότι τα επιχειρηματικά δάνεια δεν μπορούν να καταρρεύσουν ταυτόχρονα, όπως συνέβη με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια. Αλλά παρόμοια επιχειρήματα για τους πιθανούς κινδύνους έγιναν και τη δεκαετία του 2000, πριν εξαπλωθούν στις μεγάλες τράπεζες και στην AIG και οι αγορές ξεφύγουν από τον έλεγχο.

Για να αποφευχθεί μια ακόμα μεγαλύτερη κρίση, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να ακούσουν τώρα τις προειδοποιήσεις για τις δυσλειτουργίες της χρηματοοικονομικής αγοράς και τα κρυμμένα ρίσκα, προτού επεκταθούν και άλλο οι ρωγμές.

* Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο και συγγραφέας του βιβλίου "Fiasco: Blood in the Water on Wall Street".

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation